Bogusław XIV – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bogusław XIV

Bogusław XIV
książę darłowski
Okres	od 1606 do 1621
Poprzednik	Bogusław XIII
Następca	Ulryk
książę bukowski
Okres	od 1617 do 1621
Poprzednik	Jerzy II
Następca	Ulryk
książę szczeciński
Okres	od 1620 do 1637
Poprzednik	Franciszek
Następca	Państwo podzielone w następstwie pokoju westfalskiego (1648) między Brandenburgię (część wschodnia) i Szwecję (część zachodnia)
książę darłowsko-bukowski
Okres	od 1622 do 1637
Poprzednik	Ulryk
Następca	Państwo podzielone w następstwie pokoju westfalskiego (1648) między Brandenburgię (część wschodnia) i Szwecję (część zachodnia)
książę wołogoski i bardowsko-nowopolski
Okres	od 1625 do 1637
Poprzednik	Filip Juliusz
Następca	Państwo podzielone w następstwie pokoju westfalskiego (1648) między Brandenburgię (część wschodnia) i Szwecję (część zachodnia)
biskup Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego
Okres	od 1622 do 1637
Poprzednik	Ulryk
Następca	Ernest Bogusław von Croy
Dane biograficzne
Dynastia	Gryfici
Data urodzenia	31 marca 1580
Data śmierci	10 marca 1637
Ojciec	Bogusław XIII
Matka	Klara
Żona	Elżbieta

Bogusław XIV zwany Towarzyskim (ur. 31 marca 1580 w Bardzie, zm. 10 marca 1637 w Szczecinie^[1]) – książę na Darłowie w latach 1606-1621 (wraz z bratem Jerzym II do 1615) i od 1622, książę na Bukowie w latach 1617-1621 i od 1622, książę szczeciński od 28 listopada 1620, wreszcie od 1625 książę wołogoski i całego Pomorza Zachodniego, od 1623 biskup kamieński, syn Bogusława XIII z rodu Gryfitów i Klary Braunschweig-Lüneburg.

Był szóstym dzieckiem i trzecim synem ówczesnego księcia na Bardzie i Nowopolu (Neuencamp), Bogusława XIII i jego pierwszej żony Klary, księżniczki brunszwickiej^[2]. Od najmłodszych lat był przygotowywany przez ojca do pełnienia rządów; brał udział w sejmach stanów pomorskich i poznawał ustawodawstwo kraju. W 1606 podróżował do Niemiec, Niderlandów, Anglii, Szkocji, Francji i Włoch^[3]. Po śmierci Bogusława XIII w 1606 zarządzał księstwem darłowskim, początkowo wraz z bratem Jerzym II, a od 1615 samodzielnie^[4]. Rok wcześniej, 27 października 1614 została podpisana umowa małżeńska w Sonderburgu, a po upływie prawie czterech miesięcy – 19 lutego 1615 w Darłowie ożenił się z Elżbietą, córką Jana Młodszego, księcia szlezwicko-holsztyńskiego na Sonderburgu i Elżbiety brunszwickiej z Grubenhagen^[5]. Po bezpotomnej śmierci starszego brata, Franciszka, 28 listopada 1620 Bogusław przejął władzę nad księstwem szczecińskim, wydzielając w 1621 jedynemu żyjącemu wówczas bratu Ulrykowi okręg Darłowa, Bukowa oraz Kamień^[3][4]. W 1622 nadał również swojej siostrze Annie, która wraz z synem Ernestem Bogusławem, księciem Croy w latach 20. XVII w. wróciła na Pomorze, wieś Smołdzino w okolicach Słupska, w rok później także własną siedzibę w Słupsku, w 1625 zaś kompleks lasów wokół góry Rowokół^[6]. Po śmierci Ulryka ogłosił się w czerwcu 1623 biskupem kamieńskim, mianując jednocześnie Filipa Juliusza, księcia wołogoskiego – koadiutorem. Po śmierci tego ostatniego w 1625 przyłączył do swojej domeny także księstwo wołogoskie i władał odtąd ziemiami całego Pomorza Zachodniego^[2].

Okres jego rządów przypadł na czasy wojny trzydziestoletniej – okres bardzo trudny, gdyż wojska kwaterujące na Pomorzu doprowadzały kraj do ruiny (Pomorze ze Szczecinem było dogodnym terenem i bazą operacyjną dla wojsk szwedzkich). Mimo usilnych starań Bogusławowi nie udało się zachować neutralności księstwa. W 1627 został zmuszony do wyrażenia zgody na zakwaterowanie wojsk cesarskich pod dowództwem Albrechta von Wallensteina. W latach 30. XVII w. księstwo przeżywało poważne trudności wewnętrzne – wpływy stanów szlacheckich znacznie ograniczyły władzę księcia^[3][4].

W kwietniu 1633 na skutek udaru (po którym nastąpiły kolejne) został dotknięty częściowym paraliżem; już nigdy nie powrócił do pełnego zdrowia^[7]. W czerwcu tego samego roku desygnował swojego siostrzeńca, Ernesta Bogusława de Croÿ na swojego następcę na urzędzie biskupa kamieńskiego, zabiegał bezskutecznie o nadanie księciu de Croÿ Lęborka i Bytowa przez króla Polski Władysława IV. W dwa lata później przekazał siostrzeńcowi we władanie hrabstwa Nowogardu i Maszewa^[8]

10 marca 1637 zmarł na zamku w Szczecinie, jako ostatni władca Pomorza Zachodniego z rodu Gryfitów. Na mocy sporządzonego testamentu Brandenburczycy zostali wykluczeni z sukcesji, natomiast Pomorze miało przejść w ręce Szwedów. Podpisany w 1648 pokój westfalski potwierdził polityczny upadek Pomorza, które zostało podzielone między Szwecję i Brandenburgię. Bogusław XIV został pochowany w kościele zamkowym św. Ottona w Szczecinie dopiero 25 maja 1654^[4][9].

• Bülow, G. v., Bogislaw XIV., [w:] Allgemeine deutsche Biographie, Bd. 3: Bode-v. Carlowitz, auf Veranlassung und mit Unterstützung Seiner Majestaet des Königs von Bayern Maximilian II hrsg. durch die Historische Commission bei der Königl. Akademie der Wissenschaften, Leipzig 1876, s. 56-58, www.deutsche-biographie.de.
• KazimierzK. Kozłowski KazimierzK., JerzyJ. Podralski JerzyJ., Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372 . Brak numerów stron w książce
• EdwardE. Rymar EdwardE., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056 . Brak numerów stron w książce
• Schmidt R., Bogislaw XIV., [w:] Neue deutsche Biographie, Bd. 2: Behaim-Bürkel, hrsg. von der Historischen Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Berlin, cop. 1955, s. 418 n., www.deutsche-biographie.de.
• Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.

• Bogusław XIV – dokumenty w bibliotece Polona