Bonanza (serial telewizyjny) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bonanza

Gatunek	western
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Oryginalny język	angielski
Główne role	Dan Blocker Lorne Greene Michael Landon Pernell Roberts
Liczba odcinków	431
Liczba serii	14
Nagrody	Emmy (1971) za Najlepszą muzykę w serialu dla Davida Rose
Lista odcinków
Produkcja
Produkcja	Republic Pictures Paramount Television
Scenariusz	David Dortort
Muzyka	Ray Evans (temat) Jay Livingston (temat) David Rose (ilustracyjna)
Czas trwania odcinka	51 min
Pierwsza emisja
Data premiery	1959
Stacja telewizyjna	NBC
Lata emisji	1959–1973
Status	zakończony
Chronologia
Poprzednik	Ponderosa
Kontynuacja	Bonanza: Następne pokolenie Bonanza: Powrót Bonanza: Pod ostrzałem
Multimedia w Wikimedia Commons

Bonanza – amerykański westernowy serial telewizyjny wyprodukowany przez telewizję NBC, opowiadający o życiu farmera Bena Cartwrighta i jego synów.

Akcja rozgrywa się na ranchu Ponderosa, położonym w stanie Nevada nad jeziorem Tahoe niedaleko Virginia City, po wojnie secesyjnej. Każdy z synów Bena miał inną matkę, ale wszystkie zmarły, a wychowaniem synów musiał się zająć samotny ojciec. Bonanza to klasyczny western obyczajowy – bohaterowie, czterej mężczyźni żyjący na samotnym ranczu na Dzikim Zachodzie, mają liczne przygody i napotykają wiele problemów, które dzielnie przezwyciężają. W swym postępowaniu kierują się niezłomnymi zasadami moralnymi, hołdując tradycyjnym wartościom: rodzinie, przyjaźni, uczciwości.

Serial był premierowo emitowany od 12 września 1959 do 16 stycznia 1973. W sumie pokazano 430 sześćdziesięciominutowych odcinków. W 1964 Bonanza była nominowana do nagrody Złotego Globu.

Serial cieszył się ogromną popularnością w Stanach Zjednoczonych, a później także w wielu innych krajach, m.in. w Polsce.

Melodię towarzyszącą czołówce filmu napisali Jay Livingston i Ray Evans. Utwór jest często wykorzystywany jako motyw muzyczny – podobnie jak konstrukcja samej czołówki: płonąca mapa, ze środka której wyjeżdżają konno główni bohaterowie.

Osiem odcinków w latach 1960–1961 wyreżyserował Robert Altman, a 336. odcinek („The Silence at Stillwater” z 1969) – Joseph Lejtes^[1].

Po latach nakręcono filmy bazujące na popularności serialu: Bonanza: następne pokolenie (1988), Bonanza: powrót (1994), Bonanza: pod ostrzałem (1995) oraz serial Ponderosa (2001–2002), będący prequelem Bonanzy.

Ze względu na śmierć kilku aktorów serialu (Dana Blockera w 1972, Victora Sen Yunga w 1980, Lorne’a Greene’a w 1987 i Michaela Landona w 1991) widzowie zaczęli snuć teorie spiskowe o szatańskim fatum ciążącym nad Bonanzą^[2].

• Lorne Greene – Benjamin „Ben” Cartwright; wystąpił we wszystkich 430 odcinkach^[1]
• Pernell Roberts – Adam Cartwright (w 1965 wycofał się z serialu); 201 odcinków
• Dan Blocker – Eric „Hoss” Cartwright (jego nagły zgon w 1972 spowodował zakończenie produkcji serialu); 415 odcinków
• Michael Landon – Joseph „Mały Joe” Cartwright; 428 odcinków

• Victor Sen Yung – kucharz Hop Sing; udział w 107 odcinkach (w latach: 1959-73)^[1]
• Mitch Vogel – Jamie Cartwright, adoptowany syn Bena Cartwrighta; 48 odcinków (1968-73)
• Guy Williams – Will Cartwright, kuzyn braci Cartwrightów; 5 odcinków (1964)
• Ray Teal – szeryf Roy Coffee; 98 odcinków (1960-72)
• Bing Russell – Clem Foster, zastępca szeryfa/szeryf; 57 odcinków (1961–72)
• David Canary – Candy Canaday; 91 odcinków (1967-73)
• Bill Clark – mieszkaniec Carson City/górnik; 140 odcinków (1959-73)
• Martha Manor – mieszkanka Carson City/dziewczyna w saloonie; 90 odcinków (1960-72)
• Bob Miles – mieszkaniec Carson City/kelner; 76 odcinków (1959–68)
• Grandon Rhodes – dr J.P. Martin/dr Rob Keefer; 26 odcinków (1960-67)
• Hal Burton – mieszkaniec Carson City/zastępca szeryfa; 24 odcinki (1965-73)
• Troy Melton – rewolwerowiec/bandyta; 23 odcinki (1959–1972)
• Bruno VeSota – barman/mieszkaniec Carson City; 21 odcinków (1961–68)
• Roy Engel – dr Paul Martin/dr Tolliver; 18 odcinków (1959-70)
• Harry Holcombe – dr J.P. Martin/dr Lewis; 16 odcinków (1969-72)
• Clint Sharp – woźnica/przewodnik; 16 odcinków (1960-68)
• Phil Chambers – właściciel sklepu/p. Amos; 15 odcinków (1962-69)
• Tim Matheson – Griff King; 15 odcinków (1972-73)
• Lane Bradford – pracownik Lash'a/Buck; 14 odcinków (1959–71)
• Robert Foulk – Clem Foster, zastępca szeryfa/szeryf; 13 odcinków (1960-68)
• Ken Mayer – Crusty/woźnica; 12 odcinków (1960-70)
• Bern Hoffman – barman Sam/Bernie; 12 odcinków (1963-71)
• Mike Ragan – Burkhart/górnik; 12 odcinków (1959-67)
• Henry Wills – złodziej/handlarz bydłem; 12 odcinków (1960-72)
• Bob Hoy – niski kowboj/górnik; 12 odcinków (1960-71)
• Raymond Guth – Bill Cooper/woźnica; 11 odcinków (1962-71)
• Lou Frizzell – Dusty Rhodes/dr Garibaldi; 11 odcinków (1968-71)
• Charles Maxwell – Billings/Krug; 10 odcinków (1959–71)
• Hal Baylor – Arch Stewart/Tom Cole; 10 odcinków (1960-71)
• Remo Pisani – barman/Joel Sawyer; 10 odcinków (1969-71)
• Ford Rainey – kpt. Arnholt/sędzia Wyllit; 9 odcinków (1961–71)
• Ken Lynch – górnik/zastępca szeryfa; 9 odcinków (1960-72)
• Stuart Nisbet – sierż. Hines/magazynier; 9 odcinków (1961–72)
• Norman Leavitt – pracownik stacji telegraficznej; 9 odcinków (1960-67)
• Denver Pyle – Ted Hackett/szeryf Ed; 8 odcinków (1961–72)
• Morgan Woodward – zastępca szeryfa Conley/szeryf Biggs; 8 odcinków (1960-71)
• Ted Gehring – kierownik poczty/Arch Tremayne; 8 odcinków (1968-72)
• Chubby Johnson – Toby Barker/Sam Sneden; 8 odcinków (1962-72)
• Dabbs Greer – prokurator/dr Dunkatt; 8 odcinków (1961–71)
• Ken Drake – zastępca szerfa, Jackson/Brave Pony; 8 odcinków (1960-69)
• Harlan Warde – adwokat G. Osgood/prokurator Monroe; 8 odcinków (1962-72)
• Clegg Hoyt – szeryf/Barney; 8 odcinków (1960-66)
• Dan White – stajenny/agent stacji pocztowej; 8 odcinków (1960-67)
• Gregory Walcott – kpt. J. Fenner/szeryf Crawley; 7 odcinków (1960-72)
• Robert B. Williams – recepcjonista w hotelu/Simpson; 7 odcinków (1959-67)
• Tol Avery – dr Moore/koroner; 7 odcinków (1962-70)
• Robert Brubaker – szeryf Henning/sędzia; 7 odcinków (1960-68)

W epizodach odcinków zagrali m.in.:

• Salvador Baguez – Joe (właściciel)/A. Garcia; 4 odcinki (1960-66)^[1]
• Arthur Batanides – Spiro/Pablo; 2 odcinki (1960-61)
• James Best – szeryf V. Schaler/C. Reagan; 3 odcinki (1961–68)
• Veda Ann Borg – Beulah; 1 odcinek (1961)
• Walter Burke – T. O’Brien/J. Pierson; 3 odcinki (1961–72)
• Owen Bush – Billings/recepcjonista w hotelu; 6 odcinków (1961–72)
• Bonnie Bedelia – L. Mansfield/A. Harper; 2 odcinki (1969-72)
• James Coburn – P. Jessup/E. Trace; 3 odcinki (1959-62)
• Bruce Dern – C. Maco/Bayliss; 2 odcinki (1968-70)
• James Doohan – B. Collins/człowiek pułkownika; 2 odcinki (1962-63)
• Jack Elam – D. Hoad/B. Buckalew; 3 odcinki (1961-70)
• Mickey Finn – p. Miller; 1 odcinek (1961)
• Claude Hall – członek rodziny Hoad/N. Slocum; 2 odcinki (1961-66)
• Don C. Harvey – J. Hoad; 1 odcinek (1961)
• Theodore Lehmann – członek rodziny Hoad; 1 odcinek (1961)
• George J. Lewis – Jose Moreno; 1 odcinek (1959)
• Jack Mather – H. Turner/B. Hastings; 2 odcinki (1959–1961)
• Arnold Merrit – telegrafista Frank; 1 odcinek (1961)
• Carl Milletaire – doradca Harrisona; 1 odcinek (1961)
• Alex Montoya – Juan/C. Rodrigues; 2 odcinki (1961-63)
• Wynn Pearce – p. Johnson/J. Turner; 4 odcinki (1961-66)
• Ziva Rodann – M. Reagan; 1 odcinek (1961)
• John Saxon – S. Friday/Blas; 3 odcinki (1967-69)
• Frank Silvera – El Jefe/M. Ybarra; 2 odcinki (1961-64)
• Tom Skerritt – Jerry/kpr. Tanner; 2 odcinki (1964-73)
• Harry Dean Stanton – Bille/Stiles; 2 odcinki (1961-63)
• Steven Terrell – J. Kyle/B. Hurvey; 2 odcinki (1959–1961)
• Dan Tobin – sędzia wyścigu/Blakely; 4 odcinki (1961–72)
• Mary Treen – p. Shaughnessy/A. Wilson; 2 odcinki (1961-62)
• Katherine Warren – M. Hoad; 1 odcinek (1961)
• Howard Wendell – bankier/doradca Harrisona; 5 odcinków (1960-65)
• Ian Wolfe – E. Baxter/Amos; 4 odcinki (1960-65)
• Will Wright – M. Bailey/W. Reagan; 3 odcinki (1960-62)

W Polsce serial miał premierę w latach 60. i 70. w Programie 1 i był emitowany w weekendy po programie informacyjnym Dziennik Telewizyjny.

Emisje powtórne:

• Na początku lat 90. w wybranych oddziałach regionalnych TVP pokazywano Bonanzę nagrywaną z satelitarnej telewizji niemieckiej z dogranym polskim lektorem.
• W połowie lat 90. w TVP1 Bonanzę pokazywano w okołopołudniowym bloku Seriale wszech czasów.
• W latach 1998–1999 serial był pokazywany przez Polsat 2 w weekendy – początkowo o 8.00, potem o 9.00.
• W latach 2003–2004 serial emitowano w TV Puls w dni robocze o 14.00 i 18.00.
• Od 4 stycznia 2010 do 12 maja 2010 w dni robocze o 15.40 TVP1 wyemitowała pierwszą i drugą serię Bonanzy (66 odc.). Od 3 czerwca 2013 w dni robocze o 15.20 (od września od poniedziałku do czwartku o 15:45) emitowane były serie trzecia, czwarta i piąta (łącznie 102 odc.). Emisja zakończyła się 14 listopada 2013 odcinkiem 168 Walter i przestępcy.
• Od 4 czerwca 2011 serial zagościł na antenie TVS. Emisja w weekendy przed południem i w dni robocze po 15.00. W regularnej emisji serial był do końca sierpnia 2013. Ponownie pokazywany jest od początku 2015 roku.
• Od 7 sierpnia 2011 serial pokazywała stacja Filmbox. Do 26 lutego 2012 w niedziele o 12.00 (powtórki we wtorki o 19:50) pokazano w przypadkowej kolejności 28 odcinków pierwszej i drugiej serii – od 19 do 49 (oprócz 36, 43 i 48). Następnie odcinki te były regularnie powtarzane w rozmaitych cyklach i o różnych porach. Z końcem października 2013 zakończono pokazywanie serialu na tym kanale.
• Od 1 sierpnia 2017 serial pokazuje stacja FilmBox Action^[3].

Wybrane odcinki pierwszej i drugiej serii wydane zostały w Polsce na płytach VCD i DVD. W latach 2007–2010 wydało je trzech dystrybutorów:

• 23 maja 2007 – GM Distribution. Sześć wydań w ramach serii Klasyka seriali. W każdym po jednej płycie DVD. Każda płyta z dwoma odcinkami. Łącznie ukazało się 12 odcinków (32 i 45, 46 i 47, 38 i 31, 26 i 42, 27 i 20 oraz 35 i 37). W takiej samej kolejności emisję prowadził kanał Filmbox.
• 16 kwietnia 2008 – Gaby International. Cztery wydania. W każdym po jednej płycie VCD. Każda płyta z jednym odcinkiem. Łącznie ukazały się 4 odcinki (30, 38, 25 i 20). Aktualnym dystrybutorem jest Monolith Video.
• 14 maja 2008 (I–IV), 22 kwietnia 2009 (V), 20 sierpnia 2009 (VI), jesień 2009 (VII), zima 2009/2010 (VIII) – Demel. Osiem wydań. W każdym po jednej płycie DVD. Każda płyta z czterema odcinkami. Łącznie ukazały się 32 odcinki (w przypadkowej kolejności od 19 do 56 oprócz 24, 25, 28, 29, 30 i 32). Aktualnym dystrybutorem jest Monolith Video.

Ogółem oficjalnie na płytach wydano 35 odcinków o numerach 19–23, 25–27, 30–56.

 Osobny artykuł: Lista odcinków serialu Bonanza.

• Bonanza w bazie IMDb (ang.)
• Bonanza w bazie Filmweb
• Bonanza w Internetowej Bazie Filmowej (fdb.pl)
• Bonanza w bazie TV.com (ang.) (wersja archiwalna)