Caryocolum cauligenella – Wikipedia, wolna encyklopedia

Caryocolum cauligenella
(Schmid, 1863)
Imago
Gąsienica, rycina z publikacji Staintona
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Infrarząd	motyle różnoskrzydłe
Nadrodzina	Gelechioidea
Rodzina	skośnikowate
Podrodzina	Gelechiinae
Plemię	Gnorimoschemini
Rodzaj	Caryocolum
Gatunek	Caryocolum cauligenella
Synonimy
Gelechia cauligenella Schmid, 1863 Lita cauligenella (Schmid, 1863) Phthorimaea cauligenella (Schmid, 1863) Gnorimoschema cauligenellum (Schmid, 1863) Caryocolum cauligenellum (Schmid, 1863)
Multimedia w Wikimedia Commons

Caryocolum cauligenella – gatunek motyla z rodziny skośnikowatych i podrodziny Gelechiinae. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Iran.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1863 roku przez Antona Schmida pod nazwą Gelechia cauligenella^[1]. Jako miejsce typowe ustalono zachodnie Niemcy^[2][3]. W 1870 roku Hermann von Heinemann przeniósł ów gatunek do rodzaju Lita^[4]. W 1925 roku Edward Meyrick umieścił go w rodzaju Phthorimaea^[5]. W 1953 roku Josef Wilhelm Klimesch przeniósł go do rodzaju Gnorimoschema^[6]. W 1958 roku w obrębie tegoż rodzaju wyróżniony przez Františka Gregora Jr i Dalibora Povolnego został podrodzaj Gnorimoschema (Caryocolum), do którego trafił omawiany takson^[7]. Do rangi rodzaju Caryocolum wyniósł ów podrodzaj w 1958 roku László Anthony Gozmány^[8].

W 1988 roku Peter Huemer przy okazji rewizji rodzaju Caryocolum na podstawie morfologicznej analizy kladystycznej zaliczył C. cauligenella do grupy gatunków saginella wraz z C. inflativorella i C. saginella^[2][3].

Samce osiągają od 5 do 6 mm, a samice od 4,5 do 6 mm długości skrzydła przedniego^[2].

Głowa jest biała. Czułki są pozbawione grzebykowania. Głaszczki wargowe są odgięte, trójczłonowe, o ciemnobrązowym członie pierwszym i trochę krótszym od drugiego, ciemnobrązowo nakrapianym członem trzecim. Aparat gębowy ma ponadto dobrze wykształconą, prawie tak długą jak głaszczki wargowe ssawkę oraz czteroczłonowe głaszczki szczękowe^[2].

Tułów jest biały z czarnym wierzchołkiem tarczki. Barwa podstaw teguli jest biała, zaś dalszych ich części ciemnobrązowa. Przednie skrzydła mają z wierzchu ciemnobrązowe tło z kremowym nakrapianiem, białawym z rozproszonymi łuskami brązowymi brzegiem grzbietowym oraz trzema niewyraźnymi przepaskami poprzecznymi barwy białej z jasnobrązowym nakrapianiem, umieszczony w ćwierci, połowie i czterech piątych długości skrzydła^[2]. Spód przednich skrzydeł jest szarawobrązowy. Łuski strzępiny są szare z białawymi czubkami. Skrzydła tylnej pary są jasnoszare z jasnoszarobrązowymi strzępinami. Odnóża są ciemnoszarobrązowe z szarymi wnętrzami ud przedniej i drugiej pary, białoochrowymi udami trzeciej pary oraz białawym nakrapianiem na goleniach. Odwłok jest ciemnoszarawobrązowy z białawą do ochrowobiałej kępką analną^[9].

Genitalia samca są większe niż u podobnej C. saginella. Mają szeroki unkus, uzbrojoną licznymi kolcami zawieszkę, szeroką u podstawy i równomiernie zwężoną ku lekko zakrzywionemu wierzchołkowi walwę, szeroki i spiczasty sakulus z zaokrąglonym grzbietem i piłkowanym spodem, sakus o długości równej odległości od przedniej krawędzi winkulum do szczytu walwy, smukły edeagus z lekko zakrzywionym, uzbrojonym w drobne ciernie wierzchołkiem oraz tylną krawędź winkulum z dwoma parami wyrostków, z których środkowe są szerokie i zaokrąglone, a boczno-środkowe niewyraźnie wykształcone^[2].

Odwłok samicy ma ósmy segment pozbawiony wyrostków, zaopatrzony w niewyraźne fałdy brzusznośrodkowe, otaczające ostium torebki kopulacyjnej. Długość przedniej gonapofizy jest równa długości tegoż segmentu. Przedsionek genitaliów jest krótki, na przedniej krawędzi pośrodkowo wykrojony. Przewód torebki kopulacyjnej ma parę rozszerzonych w tyle sklerotyzacji bocznych, dochodzących do środkowej ⅓ długości gonapofiz przednich. Znamię torebki jest dłuższe i smuklejsze niż u C. saginella, silniej zakrzywione hakowato^[2].

Gąsienice osiągają do 7,5–8,5 mm długości ciała. Ubarwienie mają matowo jasnozielone z brązową głową. Na pierwszym segmencie tułowia widnieją dwa czarnobrązowe znaki, śródgrzbietowo oddzielone wąską, jasną linią tła^[9].

Występuje jedno pokolenie w ciągu roku^[9]. Osobniki dorosłe latają od czerwca do sierpnia. Gąsienice klują się przed nadejściem zimy i hibernują. Żerują od kwietnia do czerwca, rzadziej do lipca. Są monofagicznymi endofitofagami^[2]. Ich roślinami pokarmowymi są lepnice, w tym lepnica rozdęta, lepnica wąskopłatkowa, lepnica karpacka, lepnica francuska, lepnica zamknięta, Silene longicilia i Silene portensis^[2][3]. Gąsienice odżywiają się wewnątrz pędów rośliny, indukując powstawanie podłużnych galasów o szerokości przekraczającej dwukrotność normalnej szerokości pędu. Wewnątrz galasa znajduje się pusta przestrzeń, na której dolnym końcu gromadzą się odchody^[9]. Rośliny pod wpływem żerowania ulegają deformacji. W pełni wyrośnięta gąsienica opuszcza galas, wypada do gleby i tam się przepoczwarcza^[2].

Owad palearktyczny. Znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch (w tym z Sycylii), Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Serbii, Czarnogóry, Grecji^[10][3], Izraela i Iranu^[2][3].