Dąbrówka chaonia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dąbrówka chaonia
	Drymonia ruficornis
	(Hufnagel, 1766)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Rodzina	garbatkowate
Podrodzina	Notodontinae
Plemię	Notodontini
Rodzaj	dąbrówka
Gatunek	dąbrówka chaonia
Synonimy
	Bombyx ruficornis Hufnagel, 1766; Bombyx confusa (Hufnagel, 1767); Bombyx chaonia (Denis & Schiffermüller, 1775); Noctua roboris Fabricius, 1777; Drymonia ruficornis grisea Turati, 1907; Drymonia ruficornis vivida Zerny, 1927; Drymonia ruficornis moghrebana Lucas, 1933;
	Bombyx ruficornis Hufnagel, 1766; Bombyx confusa (Hufnagel, 1767); Bombyx chaonia (Denis & Schiffermüller, 1775); Noctua roboris Fabricius, 1777; Drymonia ruficornis grisea Turati, 1907; Drymonia ruficornis vivida Zerny, 1927; Drymonia ruficornis moghrebana Lucas, 1933;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dąbrówka chaonia^[1]^[2], garbatka sierpówka^[2], garbatka rudorożka^[3], garbatka guślarka^[3] (Drymonia ruficornis) – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje Europę, Afrykę Północną i Azję Zachodnią. Gąsienice żerują na dębach. Osobniki dorosłe są aktywne nocą.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1766 roku przez Johanna Siegfrieda Hufnagela pod nazwą Bombyx ruficornis. Jako miejsce typowe wskazano okolice Berlina^[4].

Morfologia

Motyl o krępej budowy ciele^[5] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 35 do 44 mm^[1]. Głowa jest zaopatrzona w nieowłosione oczy złożone, krótkie głaszczki i uwstecznioną ssawkę, natomiast pozbawiona jest przyoczek. Czułki osiągają niemal połowę długości przedniego skrzydła i wykazują dymorfizm płciowy w budowie, będąc szczeciniastymi u samicy, zaś grzebykowatymi u samca. Tułów jest szeroki, wyposażony w krótko owłosione tegule. Skrzydło przedniej pary osiąga od 17 do 19 mm długości^[5] i ma popielatobrunatne tło, często z rozjaśnionym na całej szerokości, czasem niemal białym, polem środkowym. Przepaska wewnętrzna jest nieco falista i trochę wypukła pośrodku. Przepaski poprzeczne są cienkie, drobno ząbkowane, popielatoczarne. W polu zewnętrznym biegnie białopopielata, niewyraźna, falista linia. Wzdłuż zewnętrznych krawędzi skrzydła leżą czarne, łukowate plamy^[1]^[5]. Obecność czarnej, wąskiej plamki półksiężycowatej na żyłce poprzecznej odróżnia ten gatunek od podobnej dąbrówki dodony, jak i od dąbrówki dębowej. Barwa strzępiny jest popielata z ciemnym nakrapianiem. Na tylnej krawędzi przedniego skrzydła leży trójkątny ząbek z włosowatych łusek^[5]. Tylne skrzydło jest szare^[1]^[5] z jaśniejszą przepaską przez środek^[5].

Gąsienica charakteryzuje się ubarwieniem zielonym z parą żółtych pręg biegnących bokami ciała^[6].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla lasy liściaste, chętnie ciepłolubne, zawsze z udziałem dębów^[1]. Gąsienice są foliofagami żerującymi na liściach dębów^[4]^[1]. Okres lotu motyli trwa od drugiej połowy kwietnia do pierwszej połowy czerwca, zaś okres żerowania gąsienic od końca maja do końca czerwca^[1]. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu i są aktywne nocą^[5].

Gatunek palearktyczny^[4]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji^[7]. W Afryce Północnej zamieszkuje m.in. Maroko, natomiast w Azji Turcję i Armenię^[4].

Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został ze statusem gatunku bliskiego zagrożenia wyginięciem (NT)^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Krzysztof Jonko: Drymonia ruficornis (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
↑ ^a ^b Grzegorz Bobrowicz: Dąbrówka. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
↑ ^a ^b B. Dyakowski: Atlas motyli krajowych. Wydawnictwo Michała Arcta, 1906.
↑ ^a ^b ^c ^d Markku Savela: Drymonia. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Edward Sołtys: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 47-50. Notodontidae, Thaumetopoeidae, Thyatriridae, Drepanidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1965.
↑ Drymonia ruficornis – Dąbrówka chaonia. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-03-24].
↑ Drymonia ruficornis (Hufnagel, 1766). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-24].
↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.

[Jonko-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Krzysztof Jonko: Drymonia ruficornis (Hufnagel, 1766). [w:] Lepidoptera Mundi [on-line]. [dostęp 2021-03-24].

[Bobrowicz-2] Grzegorz Bobrowicz: Dąbrówka. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. [dostęp 2021-03-24].

[Dyakowski-3] B. Dyakowski: Atlas motyli krajowych. Wydawnictwo Michała Arcta, 1906.

[funet-4] Markku Savela: Drymonia. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2021-03-24].

[Sołtys-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Edward Sołtys: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyt 47-50. Notodontidae, Thaumetopoeidae, Thyatriridae, Drepanidae. Warszawa: PWN, Polski Związek Entomologiczny, 1965.

[insektarium-6] Drymonia ruficornis – Dąbrówka chaonia. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-03-24].

[fe-7] Drymonia ruficornis (Hufnagel, 1766). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-24].

[Farkacetal-8] Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]