Dąbrówka harcownica – Wikipedia, wolna encyklopedia

Dąbrówka harcownica

Drymonia velitaris
(Hufnagel(inne języki), 1766)
Rozpięta samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Rodzina	garbatkowate
Podrodzina	Notodontinae(inne języki)
Plemię	Notodontini(inne języki)
Rodzaj	dąbrówka
Gatunek	dąbrówka harcownica
Synonimy
Phalaena velitaris Hufnagel, 1766 Ochrostigma velitaris (Hufnagel, 1766)
Multimedia w Wikimedia Commons

Dąbrówka harcownica^[1][2] (Drymonia velitaris) – gatunek motyla z rodziny garbatkowatych. Zamieszkuje zachodnią Eurazję. Gąsienice żerują na dębach, rzadko na bukach lub topolach. Osobniki dorosłe są aktywne nocą.

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1766 roku przez Johanna Siegfrieda Hufnagela(inne języki) pod nazwą Bombyx velitaris. Jako miejsce typowe wskazano okolice Berlina^[3].

Motyl o stosunkowo smukłej budowie, jak na przedstawiciela rodziny, ciele^[4] i rozpiętości skrzydeł sięgającej od 35 do 40 mm^[1]. Głowa jest zaopatrzona w nieowłosione oczy złożone, przyoczka i uwstecznioną ssawkę. Czułki osiągają niemal długość przedniego skrzydła i wykazują dymorfizm płciowy w budowie, będąc piłkowanymi u samicy, zaś grzebykowatymi u samca. Szeroki tułów porasta gęste owłosienie. Skrzydło przedniej pary osiąga od 17 do 19 mm długości^[4] i ma brązowoszare lub brunatnoszare tło z żółtawym rozjaśnieniem w tylnej części pola nasadowego. Przepaski poprzeczne są jasne z czarnym obrzeżeniem; wewnętrzna z nich jest silnie łukowato wygięta ku środkowi skrzydła i pozbawiona ząbkowania, co odróżnia ten gatunek od podobnej dąbrówki megalony. Przepaska zewnętrzna formuje ząbkowaty szereg półksiężycowatych plamek. U szczytu skrzydła leży żółtoszara plama o trójkątnym kształcie^[4][1]. Na tylnej krawędzi przedniego skrzydła leży wyraźny ząb z włosowatych łusek. Zaokrąglone skrzydło tylne jest brunatne z jaśniejszą pręgą przez środek^[4].

Jaja są półkuliste, o wysokości między 0,5 a 0,85 mm. Są w większości brudnobiałe z cienkim, przejrzysto-białym chorionem, z wiekiem ciemniejące. Nie są przykrywane łuskami z odwłoka samicy. Powierzchnia chorionu podzielona jest na komórki. Większa część jaja ma żeberka umiarkowanie wąskie, węższe niż na powierzchni mikropylowej i nie węższe niż aeropyle lub występują na niej tylko aeropyle, a żeberek brak całkowicie. Gąsienica opuszcza jajo wygryzając owalny otwór w jego bocznej części^[5].

Gąsienica charakteryzuje się ubarwieniem zielonym z parą rdzawopomarańczowych prążków biegnących bokami ciała^[6].

Owad ten zasiedla dąbrowy, zwłaszcza świetliste, leśne polany i ciepłolubne zarośla z udziałem dębów^[1][6]. Gąsienice są foliofagami żerującymi na liściach dębów, a rzadko buków lub topól^[3][1]. Preferują drzewa młode^[1][7][4]. Okres lotu motyli trwa od maja do czerwca, zaś okres żerowania gąsienic od lipca do września^[1]. Zimowanie odbywa się w stadium poczwarki. Owady dorosłe nie pobierają pokarmu i są aktywne nocą^[4]. Chętnie przylatują do sztucznych źródeł światła^[1].

Gatunek palearktyczny^[3]. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Luksemburgu, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji^[8]. Poza tym zamieszkuje Kaukaz i Zakaukazie, w tym Armenię^[3][4]. W Polsce jest gatunkiem rzadkim, lokalnym, znajdywanym pojedynczo^[7][6]. Na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce umieszczony został ze statusem gatunku bliskiego zagrożenia (NT)^[9]. Z kolei na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” sklasyfikowany jest jako gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem (CR)^[10].