Dom Słowa Polskiego – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego” Spółka Akcyjna w likwidacji
Ilustracja
Wejście do dawnej części produkcyjnej zakładów od strony ulicy Miedzianej
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Adres

00-835 Warszawa
ul. Miedziana 11

Data założenia

1950[1]

Forma prawna

przedsiębiorstwo państwowe / spółka akcyjna

Nr KRS

0000285139

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego” Spółka Akcyjna w likwidacji”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego” Spółka Akcyjna w likwidacji”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego” Spółka Akcyjna w likwidacji”
Ziemia52°13′49,2″N 20°59′23,0″E/52,230333 20,989722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Tablica przy wejściu upamiętniająca II Światowy Kongres Pokoju

Dom Słowa Polskiego (DSP) – największy zakład poligraficzny w PRL[2], znajdujący się przy ul. Miedzianej 11 w Warszawie[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Konkurs na projekt Domu Słowa Polskiego rozstrzygnięto w styczniu 1947 roku[4]. W czerwcu 1948[5] na działce o powierzchni ok. 5 ha w miejscu dawnego placu Kazimierza Wielkiego[6], pomiędzy ulicami Towarową, Pańską, Miedzianą i Srebrną[7], wmurowano kamień węgielny pod budowę kompleksu zaprojektowanego przez Kazimierza Marczewskiego, Stefana Putowskiego i Zygmunta Skibniewskiego. Inwestycję ukończono w 1950[8]. Zakład uruchomiono 22 lipca, w Święto Odrodzenia Polski[9].

Do 1953 roku przedsiębiorstwo działało pod nazwą Zakłady Graficzne i Wydawnicze „Dom Słowa Polskiego”, od 1953 roku jako Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego”[10]. W latach 1973–1977 DSP został zmodernizowany i rozbudowany.

Początkowo była to drukarnia prasowa. Druk odbywał się na jednej maszynie PLAMAG, skład natomiast był realizowany na 50 linotypach. W późniejszych latach uruchomiono nowe wydziały – introligatornię, rotograwiurę i chemigrafię, dzięki czemu DSP działał jako drukarnia dziełowa.

W listopadzie 1950 roku w specjalnie przystosowanej hali produkcyjnej DSP obradował II Światowy Kongres Obrońców Pokoju, w którym wzięło udział 1396 delegatów z 61 państw[11]. Wydarzenie upamiętnia tablica pamiątkowa przy wejściu o treści:

W tym gmachu w dniach od 16 do 22 listopada 1950 roku odbył się II Światowy Kongres Obrońców Pokoju.
Na kongresie bohaterskie miasto Warszawa otrzymało honorową Międzynarodową Nagrodę Pokoju.
Z okazji XX-lecia Ogólnopolski Komitet Pokoju.

W fabryce drukowano gazety m.in. „Trybunę Ludu”, „Kurier Polski”, „Sztandar Młodych”, „Żołnierza Wolności”, „Młodego Technika”, „Płomyczek” i „Świerszczyk” oraz książki, albumy i encyklopedie m.in. „Wielką Encyklopedię Powszechną PWN” oraz „Małą encyklopedię powszechną PWN” (pierwszą w Polsce encyklopedię wielobarwną). Zakład był połączony ok. 200-metrowym tunelem pod ul. Prostą z centrum spedycji prasy RSW „Prasa” znajdującym się przy ul. Prostej róg ul. Wroniej[12].

W połowie lat 70. drukowano tutaj około 27 milionów egzemplarzy książek, 510 milionów egzemplarzy gazet i 195 milionów egzemplarzy czasopism rocznie[13]. W końcu 1975 zakłady zatrudniały 2,6 tys. pracowników[14].

W 1976 roku Dom Słowa Polskiego został odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy[15][16].

W 1989 roku w DSP zaczęła być drukowana „Gazeta Wyborcza”[17].

W latach 90. przedsiębiorstwo zaczęło wyprzedać swój majątek[18]. Główny budynek zaadaptowano na Centrum Handlowe Jupiter[19] (później przemianowane na Centrum Handlowe „Towarowa 22”)[20].

W sierpniu 2007 roku przedsiębiorstwo państwowe Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego” przekształcone zostało w spółkę akcyjną pod firmą Zakłady Graficzne „Dom Słowa Polskiego” S.A. W kwietniu 2010 spółkę postawiono w stan likwidacji[18].

W 2022 rozpoczęła się rozbiórka kompleksu zakładów[21], która zakończyła w 2023 roku[22]. W jego miejscu zaplanowano wielofunkcyjny kompleks biurowo-usługowo-mieszkaniowy[23].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ M.P. z 1950 r. nr 87, poz. 1092.
  2. ↑ Encyklopedia Warszawy. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 124.
  3. ↑ Karol Mórawski (red.): Leksykon wolski. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1997, s. 67. ISBN 83-7005-389-0.
  4. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  5. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 44, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  6. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 485. ISBN 83-01-08836-2.
  7. ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 176.
  8. ↑ Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1966, s. 179.
  9. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 58, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  10. ↑ Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 146.
  11. ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 20. ISBN 83-03-01684-9.
  12. ↑ Rafał Jabłoński: Historie warszawskie. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2012, s. 57. ISBN 978-83-7436-314-3.
  13. ↑ Janusz Oleksiewicz: Warszawska Wola. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Warszawy. Oddział Wola (i in.), 1974, s. 64.
  14. ↑ S. Misztal, Branże wiodące stołecznego przemysłu w latach 1945–1976, [w:] Wielkie zakłady przemysłowe Warszawy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978, s. 123.
  15. ↑ Wysokie odznaczenia państwowe dla zasłużonych zakładów pracy, uczelni, instytucji i stowarzyszeń. „Nowiny”, s. 1, nr 165 z 21–22 lipca 1976. 
  16. ↑ Dziennik Polski, r. XXXII, nr 165 (10040), s. 1.
  17. ↑ Ernest Skalski. Słowo na wybory. „Polityka”, s. 57, 15 maja 2019. 
  18. ↑ a b Piotr Wróblewski. Warszawskie „City” na gruzach robotniczej Woli. „Skarpa Warszawska”, s. 34, czerwiec 2024. 
  19. ↑ Jerzy S. Majewski. Plany na przyszłość: projekty nastawione na powrót miasta. „Stolica”, s. 7, czerwiec 2019. 
  20. ↑ Aleksander Sławiński: Koniec dawnego Jupitera. Centrum handlowe idzie do wyburzenia. warszawa.wyborcza.pl, 12 grudnia 2021. [dostęp 2021-12-13].
  21. ↑ Wyborcza.pl [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2022-09-23].
  22. ↑ Michał Wojtczuk. Trzy szpalery drzew i szpaler wieżowców. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 12 kwietnia 2023. 
  23. ↑ Michał Wojtczuk: To będzie modelowa ulica Warszawy. Miasto wymyśliło ją w porozumieniu z deweloperem. warszawa.wyborcza.pl, 12 kwietnia 2023. [dostęp 2024-04-30].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dom_Słowa_Polskiego&oldid=74251729”