Droździk – Wikipedia, wolna encyklopedia

Droździk
	Turdus iliacus
	Linnaeus, 1758
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	drozdowate
Podrodzina	drozdy
Rodzaj	Turdus
Gatunek	droździk
Synonimy
	Turdus musicus;
	Turdus musicus;
Podgatunki
	T. i. coburni Sharpe, 1901; T. i. iliacus Linnaeus, 1758;
	T. i. coburni Sharpe, 1901; T. i. iliacus Linnaeus, 1758;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Droździk^[4], drozd rdzawoboczny (Turdus iliacus) – gatunek średniej wielkości wędrownego ptaka z rodziny drozdowatych (Turdidae). Występuje w Eurazji i w północnej Afryce (podczas zimowania). Bliski zagrożenia.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał Karol Linneusz w 1758 (dawniej podawano też błędną datę 1766). Holotyp pochodził ze Szwecji. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Turdus iliacus^[2]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) podtrzymuje tę nazwę. Wyróżnia 2 podgatunki^[5].

Podgatunki i zasięg występowania

Droździk zamieszkuje północną Europę i Azję (po okolice dolnego biegu Kołymy i góry Ałtaj), skrajnie nielicznie także południowo-wschodnią Grenlandię^[2]. Skandynawia i północna Rosja to obszary, gdzie ptaki te występują najliczniej. To ptak wędrowny lub częściowo wędrowny na niewielkie i średnie odległości – przylatuje w marcu lub kwietniu, a odlatuje od września do grudnia. Migruje w licznych grupach i głównie nocą, zatrzymując się na polach, łąkach i w lasach. Na zimę przylatuje do zachodniej, środkowej i południowej Europy, zatrzymując się tam w tych samych środowiskach co drozd śpiewak. Populacje z Islandii i wysp północnego Atlantyku kierują się do Szkocji, Irlandii, Francji i na Półwysep Iberyjski. Osobniki euroazjatyckie zimą spotyka się w Europie Zachodniej i w basenie Morza Śródziemnego, Czarnego i Kaspijskiego.

IOC wyróżnia 2 podgatunki T. iliacus^[5]:

Turdus iliacus coburni – Islandia i Wyspy Owcze, skrajnie nielicznie także południowo-wschodnia Grenlandia; poza sezonem lęgowym zachodnia Europa^[2]
Turdus iliacus iliacus – północna i wschodnia Europa na wschód przez Syberię po okolice dolnego biegu Kołymy i Ałtaj; poza sezonem lęgowym zachodnia i południowa Europa, północna Afryka, baseny Morza Czarnego i Kaspijskiego oraz przyległe obszary południowo-zachodniej Azji^[2]

Przez Polskę przebiega południowo-zachodnia granica zasięgu gniazdowania droździków. Gniazdują w północno-wschodniej Polsce, bardzo nielicznie, ale regularnie, m.in. w Puszczy Białowieskiej i na Bagnach Biebrzańskich^[6]. Sporadycznie pary spotyka się w innych regionach Polski^[7]. Można go obserwować w Polsce od października do kwietnia^[8]. W latach 2004–2012 liczebność droździka na terenie kraju szacowano na zaledwie 50–150 par lęgowych^[9], te same wartości podano dla lat 2013–2018^[10].

Morfologia

Długość ciała wynosi 20–24 cm; masa ciała 46–80 g^[2]. Ogon mierzy około 87 mm długości^[11]. Długość czaszki wynosi 45–47 mm, w tym 21–23 przypada na dziób^[11].

W upierzeniu dymorfizm płciowy nie występuje^[7]. Droździki są nieco mniejsze od śpiewaków (Turdus philomelos). Do charakterystycznych cech tych drozdów należą śmietankowobiała brew i wąsy, czerwonawe boki i spody skrzydeł, brązowy wierzch ciała i białawy spód z ciemnobrązowym kreskowaniem^[8]. Pierzenie trwa od połowy czerwca do połowy września^[11].

Ekologia i zachowanie

Droździki gniazdują w lasach iglastych strefy borealnej^[6], w Polsce na skrajach podmokłych łęgów i olsów. Podczas przelotów pojawiają się na łąkach i skrajach lasów^[7], nierzadko w towarzystwie szpaków (Sturnus vulgaris) lub kwiczołów (Turdus pilaris). Zjada owady, dżdżownice, drobne ślimaki^[6] i inne drobne bezkręgowce, a jesienią i zimą także nasiona i jagody^[12].

Śpiew droździka

W czasie nocnych przelotów lub przy odlocie wydaje przeciągłe okrzyki. Jest to przenikliwe cij, podczas gdy odgłosy drozdów śpiewaków to wysokie, krótkie cip^[8]. Świergocąca melodia zawiera liczne powtórzenia i krótkie, opadające frazy. Najczęściej słychać je w nocy.

Lęgi

W ciągu roku wyprowadzane są 1 lub 2 lęgi, pierwszy na przełomie kwietnia i maja, a drugi w czerwcu^[7].

Gniazdo umieszczone zazwyczaj ok. 1,5 metra nad ziemią, zatem dość nisko, nad drzewem i krzewem przy pniu i bocznych gałęziach młodych roślin drzewiastych, np. świerków^[7]. W optymalnych warunkach droździki mogą gniazdować w małych koloniach^[6]. Gniazdo ma kształt czarki, w której można wyodrębnić trzy warstwy. Środkową stanowi muł. Zewnętrzna warstwa utworzona może być z trawy, włosia końskiego, fragmentów liści paproci i innych roślin, kory brzozowej, liści drzew albo z małych gałązek, mchów i porostów (dane dotyczą ptaków z Finlandii). Wyściółkę stanowią głównie delikatne trawy^[13]. W zniesieniu znajduje się 5–6 jaj (w powtarzanym lęgu 4)^[7].

Wysiadywanie trwa 10–14 dni, zwykle 12^[13]. Czas gniazdowego rozwoju piskląt i okres karmienia ich przez rodziców po opuszczeniu gniazda trwa około 14 dni. Droździki bronią piskląt w gnieździe przez symulowanie ataków, również wobec człowieka^[7].

Status

Od 1988 Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznawała droździka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2015 klasyfikację zmieniono na gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 98–151 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[3]. Wahania w liczebności spowodowane są występowaniem na przemian srogich i łagodnych zim. W basenie Morza Śródziemnego nielegalnie odławia się te ptaki^[12].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[14]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek zagrożony (EN – Endangered)^[15]. Przyczyną zmniejszania liczebności są m.in. koty i zderzenia np. z samochodami, szybami, liniami energetycznymi, które ptakom pojawiającym się w osiedlach ludzkich podczas przelotów są nieznane^[7].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Turdus iliacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Collar, N., de Juana, E. & Sharpe, C.J.: Redwing (Turdus iliacus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-07)].
↑ ^a ^b BirdLife International, Turdus iliacus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-04-27] (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Turdinae Rafinesque, 1815 - drozdy (wersja: 2020-02-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-07].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Thrushes. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 417. ISBN 978-83-7845-983-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 207. ISBN 978-83-7073-474-9.
↑ ^a ^b ^c Klaus Richarz & Anne Puchta: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009, s. 298. ISBN 978-83-7495-018-3.
↑ T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.
↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑ ^a ^b ^c Roy Brown, John Ferguson, Michael Lawrence, David Lees: Tropy i ślady ptaków. Muza SA, 2006, s. 204, 278. ISBN 83-7319-860-1.
↑ ^a ^b Species factsheet: Turdus iliacus. BirdLife International. [dostęp 2020-05-07]. (ang.).
↑ ^a ^b Heikki Tyrväinen. The breeding biology of the Redwing (Turdus iliacus L.). „Annales Zoologici Fennici”. 6 (1), s. 1–46, 1969.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-28-X.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, krótkie filmy i nagrania audio. [w:] eBird [on-line]. (ang.).

[itis-1] Turdus iliacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Collar, N., de Juana, E. & Sharpe, C.J.: Redwing (Turdus iliacus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-07)].

[iucn-3] BirdLife International, Turdus iliacus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2015-4 [dostęp 2016-04-27] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Turdinae Rafinesque, 1815 - drozdy (wersja: 2020-02-28). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-07].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Thrushes. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-18]. (ang.).

[ptlist-6] Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 417. ISBN 978-83-7845-983-5.

[ppol-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 207. ISBN 978-83-7073-474-9.

[ripu-8] Klaus Richarz & Anne Puchta: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009, s. 298. ISBN 978-83-7495-018-3.

[ocena2015-9] T. Chodkiewicz i inni. Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008–2012. „Ornis Polonica”. 56, s. 149–189, 2015.

[biuletyn2019-10] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[tropy-11] Roy Brown, John Ferguson, Michael Lawrence, David Lees: Tropy i ślady ptaków. Muza SA, 2006, s. 204, 278. ISBN 83-7319-860-1.

[birdlife-12] Species factsheet: Turdus iliacus. BirdLife International. [dostęp 2020-05-07]. (ang.).

[jstor-13] Heikki Tyrväinen. The breeding biology of the Redwing (Turdus iliacus L.). „Annales Zoologici Fennici”. 6 (1), s. 1–46, 1969.

[14] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-15] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]