Emanuel Filibert – Wikipedia, wolna encyklopedia

Emanuel Filibert, Żelazna Głowa
Emanuele Filiberto di Savoia, Testa 'd Fer
Ilustracja
Wizerunek herbu
Herb Emanuela Filiberta
podpis
Książę Sabaudii
Okres

od 1553
do 1580

Poprzednik

Karol III Dobry

Następca

Karol Emanuel I Wielki

Dane biograficzne
Dynastia

sabaudzka

Data urodzenia

8 lipca 1528

Data śmierci

30 sierpnia 1580

Miejsce spoczynku

Turyn

Ojciec

Karol III Dobry

Matka

Beatrycze Portugalska

Rodzeństwo

Adrian Jan Amadeusz,
Ludwik,
Katarzyna,
Maria,
Izabela,
Emanuel (ur. 1533),
Emanuel (ur. 1534),
Jan Maria

Żona

Małgorzata Walezjuszka

Dzieci

Karol Emanuel I Wielki

Konkubina

Lukrecja Proba

Dzieci

Amadeusz, markiz Saint-Rambert

Konkubina

Beatrycze Langosco, markiza Pianezza

Dzieci

Otton
Beatrycze
Matylda, markiza Pianezza

Konkubina

Laura Cravola

Dzieci

Maria Sabaudzka
Franciszka Sabaudzka

Konkubina

inne

Dzieci

Filip
Małgorzata

Odznaczenia
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Order Podwiązki (Wielka Brytania) Order Złotego Runa (Austria)
Herb domu Sabaudzkiego w latach 1563-1630

Emanuel Filibert, wł. Emanuele Filiberto di Savoia (ur. 8 lipca 1528, zm. 30 sierpnia 1580) – książę Sabaudii w latach 1553–1580 i namiestnik Niderlandów w latach 1555–1559.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Chambéry jako jedyny syn Karola III Dobrego, księcia Sabaudii, i Beatrice Portugalskiej (córki króla Manuela I i jego drugiej żony – Marii Aragońskiej). Jego ciotka była żoną cesarza Karola V Habsburga i Emanuel Filibert służył w armii Karola V podczas wojny z Franciszkiem I Walezjuszem, królem Francji. Zdobył sławę zdobywając Hesdin, w lipcu 1553, a miesiąc później został księciem Sabaudii po śmierci ojca. W tym czasie jednak (od 1536) większa część Sabaudii była okupowana przez Francuzów.

Emanuel Filibert jako książę dalej służył Habsburgom, ufając że w ten sposób uda mu się odzyskać swoje ziemie. W latach 1555–1559 był namiestnikiem Niderlandów w imieniu Filipa II Habsburga. Następnie poprowadził hiszpańskie wojska do północnej Francji i odniósł wspaniałe zwycięstwo pod Saint-Quentin, w sierpniu 1557. Na mocy pokoju w Cateau Cambrésis, zawartego między Francją a Hiszpanią w 1559, Francja zwróciła Sabaudię księciu, który 10 lipca tego samego roku, w Paryżu, poślubił Małgorzatę de Valois, księżną de Berry (1523–1574), siostrę króla Henryka II. Ich jedynym dzieckiem był przyszły Karol Emanuel I Wielki.

Filip II Habsburg zaproponował swojej żonie, królowej Anglii - Marii Tudor mariaż Emanuela Filiberta z jej młodszą siostrą, księżniczką Elżbietą, by mieć ją pod ścisłym nadzorem, oraz zachować zainteresowanie Habsburgów Anglią (Elżbieta w razie bezpotomnej śmierci królowej Marii, miałaby zostać królową Anglii). Lecz Maria nie wyraziła na to zgodę, obawiając się, że ten mariaż doprowadzi do tego, że Habsburgowie obejmą rządy w Anglii.

W roku 1580 w Portugalii zmarł ostatni król z dynastii Aviz, Henryk I, który ze względu na jego stan duchowieństwa, pozostał bezdzietny. Tak więc tron portugalski pozostał pusty. Emanuel postanowił to wykorzystać, jako wnuk króla Manuela I ze strony matki, rościł sobie prawa do tronu portugalskiego. Lecz w tej trudnej walce dyplomatycznej pokonał go jego kuzyn, cesarz Filip II poprzez jego małżeństwo z Marią Manuelą Portugalską (zmarłą w 1545 roku), przez co został królem Portugalii jako Filip I. Wtedy to Emanuel zapadł na zdrowiu, i zmarł kilka miesięcy później w Turynie.

Emanuel Filibert podczas całych swoich rządów odzyskiwał to, co utracił podczas wojen z Francją – odzyskał liczne ziemie od Francji i Hiszpanii, m.in. Turyn. W 1563[1] ogłosił przeniesienie stolicy księstwa z Chambéry do Turynu, zamiast łaciny oficjalnym językiem ustanowił język włoski. Chciał również zdobyć markizat Saluzzo. Zmarł w Turynie.

Oprócz syna z małżeństwa miał inne dzieci:

ze związku z Lukrecją wł. Lucrezia Proba:
  • Amadeusz markiz Saint-Rambert wł. Amedeo, Marchese di Saint-Rambert, ożenił się z Marsylią Asinari San Marzono wł. Ersilia Asinari di San Marzano.
ze związku z Beatrycze Langosco, markizą Pianezza wł. Beatrice Langosco, marchesa di Pianezza, jedynej córki Jana Tomasza hrabiego, Stroppiana wł. Giovanni Tommaso, conte di Stroppiana, i Adelajdy Roero Sanseverino wł. Delia Roero di Sanseverino
  • Otton wł. Ottone, zmarł jako dziecko;
  • Beatrycze wł. Beatrice (zm. 1580);
  • Matylda wł. Matilde (zm. 1639), legitymizowana 10 lutego 1577 r., markiza Pianezza, wyjdzie za Karola Simiane, pana Albigny wł. Carlo de Simiane, signore di Albigny.
ze związku z Laurą wł. Laura Cravola:
  • Maria Sabaudzka wł. Maria di Savoia, która w 1570 wyjdzie za Filipa Este wł. Filippo d'Este, markiza San Martino (1537–1592);
  • Franciszka Sabaudzka wł. Francesca di Savoia, wyjdzie w 1570 za Gabriela Viali wł. Gabriel Vial.
ze związku z nieznanymi konkubinami:
  • Filip wł. Filippino (zm. 1599);
  • Małgorzata wł. Margherita, została zakonnicą.

Ordery

[edytuj | edytuj kod]

Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) od 1533 Wielki Mistrz[2]

Rodowód

[edytuj | edytuj kod]
 
 
 
 
 
Amadeusz VIII (antypapież Feliks V)
 
 
Ludwik I Sabaudzki
 
 
 
 
 
 
Maria Burgundzka
 
 
Filip II Sabaudzki
 
 
 
 
 
 
Janus Cypryjski
 
 
Anna z Lusignan
 
 
 
 
 
 
Karolina Burbon
 
 
Karol III Dobry
 
 
 
 
 
 
Jan z Brosse
 
 
Jan II z Brosse
 
 
 
 
 
 
Joanna z Naillac
 
 
Klaudia z Brosse
 
 
 
 
 
 
Karol z Châtillon
 
 
Nikola z Châtillon
 
 
 
 
 
 
Isabeau z Vivonne
 
Emanuel Filibert
 
 
 
 
 
Edward I Aviz
 
 
Ferdynand Aviz
 
 
 
 
 
 
Eleonora Aragońska
 
 
Manuel I Szczęśliwy
 
 
 
 
 
 
Jan z Aviz
 
 
Beatrycze Portugalska
 
 
 
 
 
 
Izabela z Barcelos
 
 
Beatrycze Portugalska
 
 
 
 
 
 
Jan II Aragoński
 
 
Ferdynand II Aragoński
 
 
 
 
 
 
Joanna Enríquez
 
 
Maria Aragońska
 
 
 
 
 
 
Jan II Kastylijski
 
 
Izabela I Kastylijska
 
 
 
 
 
 
Izabela Portugalska
 

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Józef Andrzej Gierowski: Historia Włoch. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 264. ISBN 83-04-01943-4.
  2. Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).