French
DeutschEmil Barchański – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Miejsce spoczynku | cmentarz Bródnowski w Warszawie, kwatera 46 F |
| Miejsce zamieszkania | Warszawa |
| Narodowość | |
| Edukacja | |
| Odznaczenia | |
 | |
.jpg)
Emil Piotr Barchański (ur. 6 czerwca 1965[3] w Warszawie, zm. 3 czerwca 1982 tamże) – uczeń XI Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reja w Warszawie, działacz opozycji antykomunistycznej w czasach PRL[4].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1981 założył szkolny kabaret „Wywrotowiec” i wydawał pismo satyryczno-polityczne „Kabel”. 13 grudnia 1981 – po wprowadzeniu stanu wojennego zaczął prowadzić działalność konspiracyjną w grupie „Piłsudczycy”.
10 lutego 1982 wziął udział wraz z Markiem Marciniakiem i Arturem Nieszczerzewiczem w akcji przeciwko pomnikowi Feliksa Dzierżyńskiego, polegającej na oblaniu pomnika czerwoną farbą i obrzuceniu koktajlami Mołotowa.
3 marca 1982 zatrzymany przez SB w drukarni drugiego obiegu podczas druku publikacji Adama Michnika „Będę krzyczał”[3] z 1977 roku[5]. Po aresztowaniu był bity i zmuszany do składania fałszywych zeznań. Na 17 czerwca 1982 został wyznaczony kolejny termin rozprawy Tomasza Sokolewicza i Marka Marciniaka, w którym Emil miał zeznawać jako świadek. Na jednej z wcześniejszych rozpraw zeznał: „Ci panowie, kiedy biją, nie przedstawiają się, ale jestem gotów w każdej chwili ich rozpoznać”[6].
Wziął udział w manifestacjach patriotycznych 3, 9 i 13 maja 1982 roku.
3 czerwca 1982 pojechał na plażę nad Wisłą, gdzie zaginął. Według relacji świadka Huberta Iwanowskiego, który widział Emila ostatni, miał się kąpać w Wiśle: „...najpewniej Emil wskoczył do rwącego nurtu za topiącym się psem.”[3]. Według relacji matki: Emil „...nie znosił wody, miał hydrofobię. Rok wcześniej, w czasie wakacji na Wybrzeżu, ani razu nie wszedł do morza. Nigdy nie chodził na basen.”[3].
Po dwóch dniach, 5 czerwca 1982, na dzień przed jego 17. urodzinami, odnaleziono jego zwłoki przy pięćsetnym kilometrze [?] Wisły[3].
16 czerwca 1982 po mszy św. o godz. 13.30 w kościele św. Jacka odbył się pogrzeb Emila Barchańskiego na cmentarzu Bródnowskim[7] (kwatera 46 F VI 20).
Uważany za najmłodszą ofiarę stanu wojennego[8]. W 2009 Instytut Pamięci Narodowej prowadził postępowanie w sprawie zabójstwa Emila Barchańskiego[3].
Odznaczenia i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]3 maja 2008 został przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[9][10].
W 2011 roku powstał reportaż o Emilu Barchańskim „Wrócę kiedy słońce już nie będzie mi potrzebne”, autorstwa Patrycji Gruszyńskiej-Ruman, reportażystki ze Studia Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia. Reportaż ten zdobył nagrodę Grand Prix KRRiT 2011[11].
W stołecznym liceum uroczyście odsłonięto trzy wystawy przypominające stan wojenny. Inicjatorem upamiętnienia Emila Barchańskiego byli sami uczniowie. W uroczystościach uczestniczyła matka Emila Barchańskiego – Krystyna. W rozmowie z Informacyjną Agencją Radiową przyznała, że często obawiała się o syna. „Natomiast on się nie bał. Pewnego dnia powiedział, że my należymy do pokolenia przestraszonych, natomiast jego jeszcze nie zdołali przestraszyć”[12].
Okoliczności śmierci Emila Barchańskiego stały się osnową filmu dokumentalnego w reżyserii Ryszarda Romanowskiego Wyszedłem po słońce... z 1996[13] oraz dramatu Małgorzaty Imielskiej Sprawa Emila B.[14], który miał premierę w Teatrze Telewizji w grudniu 2007[15], a następnie wydany na DVD w 2008 roku[16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ "Mordy skrytobójcze
Po oficjalnym zniesieniu stanu wojennego 22 lipca 1983 r. wśród ofiar reżimu komunistycznego dominują osoby, które zginęły skrytobójczo zamordowane. Pierwsze ofiary „nieznanych sprawców” padły jednak wcześniej. 3 czerwca 1982 r. zginął, utopiony w Wiśle, uczeń jednego z warszawskich liceów, Emil Barchański. Jego „winą” było zdemaskowanie (w dodatku przed sądem) metod prowadzenia śledztwa przez SB”.; za: Milczący świadkowie – wprowadzenie. [w:] 13grudnia81.pl [on-line]. IPN. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-16)]. (pol.). - ↑ Opis obrażeń w dokumentach zakładu medycyny sądowej za: Aldona Zaorska: „Poszedłem po słońce” – Emil Barchański, dziecko zabite przez SB. gf24.pl. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-14)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Maciej Miłosz. Ostatnia ofiara Krwawego Feliksa. „Życie Warszawy”, 2009-11-12. Warszawa: Presspublica sp. z o.o.. ISSN 0137-9437. [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Według nekrologu: Marek Carrot: klepsydra informująca o śmierci oraz dacie pogrzebu Emila Barchańskiego – jednej z najmłodszych ofiar stanu wojennego, Warszawa, czerwiec 1982. galeria zdjęć. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-29)]. (pol.).
- ↑ Katalog druków zwartych drugiego obiegu. Fundacja Centrum Dokumentacji Niepodległościowej. [dostęp 2011-02-10]. (pol.).
- ↑ Krystyna Barchańska. Emil. „Kwartalnik Karta”. 51, 2007. Warszawa: Ośrodek Karta. ISSN 0867-3764. (pol.).
- ↑ Marek Carrot: klepsydra informująca o śmierci oraz dacie pogrzebu Emila Barchańskiego – jednej z najmłodszych ofiar stanu wojennego, Warszawa, czerwiec 1982. galeria zdjęć. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-29)]. (pol.).
- ↑ Milczący świadkowie. [w:] 13grudnia81.pl [on-line]. IPN. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-10)]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2007 r. nr 82, poz. 872
- ↑ Prezydent RP – Lech Kaczyński nadał pośmiertnie Ordery Odrodzenia Polski najmłodszym ofiarom stanu wojennego. 2007-08-12. [dostęp 2010-03-05].
- ↑ Patrycja Gruszyńska-Ruman: Wrócę kiedy słońce już nie będzie mi potrzebne. Polskie Radio. [dostęp 2011-11-16]. (pol.).
- ↑ Money.pl Obchody 26 rocznicy śmierci Emila Barchańskiego.
- ↑ WYSZEDŁEM PO SŁOŃCE.... Film Polski. [dostęp 2011-02-10]. (pol.).
- ↑ SPRAWA EMILA B. MAŁGORZATA IMIELSKA. teatry.art.pl. [dostęp 2011-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-10)]. (pol.).
- ↑ Małgorzata Piwowar: Warszawa. „Sprawa Emila B.” w Teatrze TV („Jak zginął Emil. B”). e-teatr.pl. [dostęp 2011-02-10]. (pol.).
- ↑ Sprawa Emila B. DVD. TVP. [dostęp 2011-02-10]. (pol.).
Literatura
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Jędral, i inni. Rejacy w stanie wojennym. „Biblioteczka Reja”. nr 1, s. 156, 2008. Warszawa: XI Liceum Ogólnokształcące imienia Mikołaja Reja. ISSN 1899-1341. OCLC 297534216. (pol.).
- Małgorzata Winkler-Pogoda, Miałam syna Emila. Wywiad rzeka z Krystyną Barchańską-Wardęcką, IPN, Warszawa 2019, ISBN 978-83-8098-595-7
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Emil Barchański. Encyklopedia Solidarności. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-12)]. (pol.).
- Emil Barchański. [w:] 13grudnia81.pl [on-line]. IPN. [dostęp 2011-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-05-19)]. (pol.).
- Krystyna Barchańska. Emil. „Kwartalnik Karta”. 51, 2007. Warszawa: Ośrodek Karta. ISSN 0867-3764. (pol.).
- Wrócę, kiedy słonce już nie będzie mi potrzebne. Polskie Radio. [dostęp 2011-11-16]. (pol.).