Eryk IX – Wikipedia, wolna encyklopedia

Eryk IX Jedvardsson
	; Święty Eryk IX
	Król Szwecji
Okres	od ok. 1155; do ok. 1160
Poprzednik	Swerker I Starszy
Następca	Magnus Henriksson
	Dane biograficzne
Dynastia	Erykidzi
Data urodzenia	ok. 1120
Data śmierci	1160
Żona	Krystyna
Dzieci	Knut Eriksson
	Multimedia w Wikimedia Commons

Święty Eryk IX Jedvardsson, szw. Erik den helige (ur. ok. 1120 w okolicy jeziora Melar, zm. ok. 1160) – pierwszy przedstawiciel dynastii Erykidów na tronie szwedzkim, święty katolicki. Panował prawdopodobnie od ok. 1155 do ok. 1160 (do końca XII wieku daty życia i panowania władców szwedzkich są niepewne).

Data urodzenia Eryka IX nie jest dokładnie znana. Jego ojciec miał na imię Edward (szw. Jedvard). Przyjmuje się, że matka Eryka miała na imię Cecylia i była córką pogańskiego uzurpatora do tronu – Swena Blota, panującego od około 1084 do 1087.

Eryk zorganizował wyprawę krzyżową na Finlandię w celu podboju i chrystianizacji kraju. Wyprawa zakończyła się niepowodzeniem. W 1155 roku chcąc schrystianizować kraj zostawił w Turku biskupa Henryka z Uppsali, który został zabity przez fińskiego rolnika.

Około 1150 król Swerker I Starszy powołał go na współwładcę. Po śmierci Swerkera I (25 grudnia 1156) Eryk IX objął samodzielne rządy, odsuwając od tronu syna Swerkera – Karola VII. Za śmierć Swerkera I był odpowiedzialny Duńczyk Magnus Henriksson, który podawał się za ostatniego potomka szwedzkich królów z rodu Stenkila (jego matka Ingrida była wnuczką króla Inge I Starszego). Eryk IX zginął zamordowany w 1159 lub 1160 roku niedaleko Uppsali, o co także podejrzewano Magnusa Henrikssona.

Żoną Eryka IX była Krystyna, córka duńskiego możnego Bjorna Jernside (wnuk króla Danii Eryka I) i Katarzyny (córki króla Szwecji Inge I Starszego). Ich synem był Knut Eriksson, król Szwecji od 1167.

Kult

Eryk IX bywa uważany za świętego - jako takiego wymienia go kalendarz z Valentuny z 1198 roku. Przypuszczalnie około 1220 roku^[1] zwłoki Eryka przeniesiono do katedry w Uppsali. Pozostały tam pomimo wprowadzenia reformacji, która odrzucała kult świętych. Szczątki św. Eryka pozostając w katedrze uppsalskiej - głównej świątyni państwa - były ważnym symbolem Szwecji^[2].

Wspomnienie liturgiczne św. Eryka, w Kościele katolickim, obchodzone jest 18 maja.

Jest patronem Szwecji.

W ikonografii, święty przedstawiany jest jako mężczyzna w stroju królewskim, z koroną na głowie, w jednej ręce trzyma miecz, w drugiej sztandar.

Jego atrybutami są: model kościoła w Uppsali i ołtarz, przy którym został zamordowany oraz palma męczeńska.

Zobacz też

Przypisy

↑ Fros, Sowa, Księga imion i świętych, t. 2, szpalta 190.
↑ Maja Jowita Gąssowska, Rozwój kultu św. Eryka w średniowiecznej Szwecji, "Kwartalnik Historyczny", R. 100, 1993, nr 1, s. 27.

Bibliografia

MałgorzataM. Hertmanowicz-Brzoza MałgorzataM., KamilK. Stepan KamilK., Słownik władców świata, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005, s. 203, ISBN 83-7435-077-6, OCLC 749692036 .
H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, t. 2, Kraków 1997, szpalta 190.
Święty Eryk IX Jedvardsson na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 29.04.2010]

[1] Fros, Sowa, Księga imion i świętych, t. 2, szpalta 190.

[2] Maja Jowita Gąssowska, Rozwój kultu św. Eryka w średniowiecznej Szwecji, "Kwartalnik Historyczny", R. 100, 1993, nr 1, s. 27.

[1]

[2]

Englingerowie	Eryk VI Zwycięski (970–995) Olaf Skötkonung (995–1022) Anund Jakub (1022–1050) Emund Stary (1050–1060)
Stenkilowie	Stenkil Ragnvaldsson (1060–1066) Eryk VII Stenkilsson i Eryk VIII Poganin (1066–1067) Halsten (1067–1070) Anund Gårdske (1070–1075) Hakan Ryży (1075–1080) Inge I Starszy (ok. 1080–1084) Swen Ofiarnik (1084–1087) Eryk Årsäll (1087–1088) Inge I Starszy (1088–1110) Filip (1110–1118) Inge II Młodszy (1118–1125) Ragnvald Okrągłogłowy (1125–1126) Magnus Silny (1125–1130)
Swerkerydzi i Erykidzi	Swerker I Starszy (1130–1156) Eryk IX (1156–1160) Magnus Henriksson (1160–1161) Karol VII (I) (1161–1167) Knut I (1167–1196) Kol / Bolesław (1167–1173) Swerker II Młodszy (1196–1208) Eryk X (1208–1216) Jan I (1216–1222) Eryk XI (1222–1229) Knut II Długi (1229–1234) Eryk XI (1234–1250)
Folkungowie	Waldemar Birgersson (1250–1275) Birger jarl (regent 1250–1266) Magnus I Birgersson (1275–1290) Birger I Magnusson (1290–1318) Mats Kettilmundsson (regent 1318–1319) Magnus II Eriksson (1319–1364) Eryk XII Magnusson (1356–1359) Haakon Magnusson (1362–1364)
dynastia meklemburska	Albrecht Meklemburski (1364–1389)
okres unii kalmarskiej	Małgorzata (1389–1412) Eryk XIII Pomorski (1396–1439) Engelbrekt Engelbrektsson (regent 1435–1436) Karol Knutsson Bonde (regent 1438–1440) Krzysztof Bawarski (1440–1448) Bengt Jönsson i Nils Jönsson (regenci 1448) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1448–1457) Jöns Bengtsson i Eryk Axelsson (regenci 1457) Chrystian I Oldenburg (1457–1464) Kettil Karlsson Waza (1464 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1464–1465) Kettil Karlsson Waza (1465 regent) Jöns Bengtsson (1465–1466 regent) Eryk Axelsson (1466–1467 regent) Karol VIII (II) Knutsson Bonde (1467–1470) Sten Sture Starszy (1470–1497 regent) Jan II Oldenburg (1497–1501) Sten Sture Starszy (1501–1503 regent) Svante Nilsson Sture (1504–1512 regent) Eryk Trolle (regent 1512) Sten Sture Młodszy Svantesson (regent 1512–1520) Chrystian II Oldenburg (1520–1521) Gustaw Waza (regent 1521–1523)
Wazowie	Gustaw I (1523–1560) Eryk XIV (1560–1568) Jan III (1569–1592) Zygmunt (1592–1599) Karol, książę Sudermanii (regent 1599–1604) Karol IX (1604–1611) Gustaw II Adolf (1611–1632) Krystyna (1632–1654)
Wittelsbachowie	Karol X Gustaw (1654–1660) Karol XI (1660–1697) Karol XII (1697–1718) Ulryka Eleonora (1718–1720)
Dynastia Heska	Fryderyk I (1720–1751)
Oldenburgowie	Adolf Fryderyk (1751–1771) Gustaw III (1771–1792) Gustaw IV Adolf (1792–1809) Karol, książę Sudermanii (regent 1792–1796) Karol XIII (1809–1818)
Bernadotte	Karol XIV Jan (1818–1844) Oskar I (1844–1859) Karol XV (1859–1872) Oskar II (1872–1907) Gustaw V (1907–1950) Gustaw VI Adolf (1950–1973) Karol XVI Gustaw (od 1973)