Fort Karola – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fort Karola

Widok na dziedziniec oraz schody na platformę widokową
Państwo	Polska
Miejscowość	Góra Ptak
Typ budynku	Fort
Ukończenie budowy	1790 r.
Położenie na mapie gminy Radków Fort Karola
Położenie na mapie Polski Fort Karola
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Fort Karola
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Fort Karola
50°28′05,3″N 16°20′05,2″E/50,468139 16,334778
Multimedia w Wikimedia Commons

Fort Karola (niem. Blockhaus, Fort Carl) – pozostałości fortu na Górze Ptak (841 m n.p.m.) koło Lisiej Przełęczy. Fort wybudowano w 1790 r., z rozkazu króla Prus Fryderyka Wilhelma II jako niewielką strażnicę na granicy Prus i Austrii z kilkuosobową załogą, strzegącą drogi do Radkowa (Szosa Stu Zakrętów)^[1].

Aby przygotować się na ewentualny atak, postanowiono zbudować szereg twierdz, wspomagających je fortów i blokhauzów^[2]. Budowniczym Fortu Karola (nazwanego tak na cześć cesarza Karola VI) był major Bonawentura von Rauch^[3] (któremu pomagał syn, w 1790 świeżo upieczony absolwent wojskowej Akademii Inżynieryjnej w Poczdamie, późniejszy generał i pruski minister wojny Gustav von Rauch^[2]). Rauch za namową sołtysa Karłowa Franza Pabla planował zbudowanie kolejnej twierdzy na Szczelińcu. W zamyśle miał być to fragment systemu obronnego powiązanego z twierdzą w Srebrnej Górze. Przy wznoszeniu fortu wykorzystano znajdujące się na miejscu piaskowcowe skały, które włączono również w system obronny^[1]. Za zasługi poniesione przy budowie fortu Bonawentura von Rauch został mianowany majorem, a sołtys Karłowa Franz Pabel pierwszym w historii mianowanym przewodnikiem górskim, z prawem pobierania opłat.
Zmiany polityczne spowodowały przerwanie prac przy budowie Fortu Karola. Udostępniono dla zwiedzających tarasy widokowe na Szczelińcu Wielkim i w Forcie Karola. W XIX wieku fort został opuszczony i zaczął popadać w ruinę.

Do chwili obecnej zachowały się jedynie fragmenty muru z resztkami bramy i oknem, schody oraz platforma widokowa^[1]. Wewnątrz fortu znajduje się otoczony niegdyś murami dziedziniec o wymiarach 10x14 m, z którego prowadzą schodki na platformę (punkt widokowy) z wmurowanym postumentem z zaznaczonymi stronami świata^[1].

Obok fortu przechodzi żółty szlak z Dusznik-Zdroju do Karłowa^[1].

Niedaleko, w odległości 1,7 km położona była inna placówka ostrzegawcza z tego okresu – Bateria nad Pasterką. Nie zachował się Fort na Szczytniku w Górach Stołowych, na miejscu którego w latach 1831–1837 wybudowano Zamek Leśna. Dalsze, równie słabo zachowane jak Fort Karola, pozostałości fortów na ziemi kłodzkiej znajdują się w Górach Bystrzyckich: na Kamiennej Górze koło Pokrzywna: Fort Fryderyka (niem. Fort Friedrich) nazywany wcześniej Blockhaus i koło wsi Huta: Fort Wilhelma (niem. Fort Wilhelm)^[2].

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, 1992, ISBN 83-7005-301-7

• Fort Karola. dolnyslask.poland.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-25)].