Fuzarioza – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fuzariozy (ang. Fusariosis) – zbiorcza nazwa chorób roślin wywołanych przez niektóre gatunki grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae). Dawniej opisywano je jako gatunki z rodzaju Fusarium, stąd nazwa tych chorób. W aktualnych jednak ujęciach taksonomicznych według Index Fungorum gatunki wywołujące te choroby należą również do innych rodzajów (Gibberella, Microdochium i in.)^[1].

Fuzariozy należą do najgroźniejszych chorób grzybowych zagrażających uprawom kukurydzy oraz zbóż drobnoziarnistych (pszenica, pszenżyto, żyto, jęczmień)^[2]. Występują powszechnie na całym świecie^[1]. Są przyczyną olbrzymich strat gospodarczych, które wynikają z wysokiej patogeniczności zarodników, możliwości długoletniego przebywania patogenów w glebie i toksyczności wytwarzanych metabolitów zwanych mykotoksynami^[3].

Rozwojowi choroby sprzyjają wysoka wilgotność powietrza, temperatury w zakresie 15–26 °C oraz duże nasłonecznienie. Do głównych przyczyn wzrostu porażenia upraw rolniczych przez Fusarium należą stosowane w nowoczesnym rolnictwie uprawy monokultur bez tradycyjnego płodozmianu, oszczędnościowy system upraw (minimal tillage system) oraz jednostopniowy zbiór upraw^[3].

Objawami są więdnięcie i usychanie liści. Rośliny są porażane w różnych fazach rozwojowych, powodując choroby przed- i powschodowe, m.in.: zgorzel siewek, zamieranie ziarna, choroby podsuszkowe, fuzarioza kłosów oraz fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła i korzeni. Charakterystyczną cechą ułatwiającą rozpoznanie tej choroby na polu są pomarańczowe lub różowe skupienia zarodników grzyba, nadające łanowi specyficzny odcień, występujący przeważnie miejscowo. Zarodniki można znaleźć na plewkach i plewach, osadce kłosowej, źdźble u nasady kłosa, a także na ziarniakach. Efektem porażenia tym grzybem przy wczesnej infekcji (a więc przed lub podczas kwitnienia) zazwyczaj jest pusty kłos, gdyż ziarniaki mogą się nie wykształcić. Przy późniejszym porażeniu (w trakcie nalewania ziarniaków) ziarno będzie pośrednie, a ponadto trzeba liczyć się z obecnością mykotoksyn^[1].

Są to choroby bardzo trudne, a często niemożliwe do leczenia. Sukces można osiągnąć tylko przez wielokierunkową, integrowaną ochronę roślin. Podstawowymi zabiegami ograniczającymi rozwój fuzarioz są^[1]:

• uprawa odmian odpornych
• zmianowanie roślin
• stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego oraz zaprawianie nasion i cebulek
• stosowanie biologicznych fungicydów opartych na szczepie Trichoderma harzianum
• niszczenie pierwotnych źródeł infekcji poprzez podorywkę i głęboką orkę
• usuwanie resztek pożniwnych, a w ogrodzie porażonych roślin
• właściwe nawożenie, z zachowaniem odpowiednich proporcji nawozów NPK

Przy uprawie odmian podatnych na fuzariozę, lub przy podejrzeniu zagrożenia fuzariozą, zaleca się stosowanie profilaktycznie ochrony chemicznej. Stosuje się do tego celu fungicydy triazolowe, benzimidazolowe, i oparte na strobilurynie. Należy je stosować kilkakrotnie w sezonie wegetacyjnym^[1].

Wśród uprawianych w Polsce drzew i krzewów owocowych, zbóż, warzyw i roślin paszowych występują następujące fuzariozy:

Liczne są także fuzariozy roślin ozdobnych^[4].