Genisteina – Wikipedia, wolna encyklopedia

Genisteina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 4′,5,7-trihydroksyizoflawon Inne nazwy i oznaczenia 5,7-dihydroksy-3-(4-hydroksyfenylo)chromen-4-on
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H10O5
Masa molowa	270,24 g/mol
Wygląd	jasnożółty proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	446-72-0
PubChem	5280961
DrugBank	DB01645
SMILES C1=CC(=CC=C1C2=COC3=CC(=CC(=C3C2=O)O)O)O
InChI InChI=1S/C15H10O5/c16-9-3-1-8(2-4-9)11-7-20-13-6-10(17)5-12(18)14(13)15(11)19/h1-7,16-18H InChIKey TZBJGXHYKVUXJN-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Rozpuszczalność rozpuszczalna w DMSO i etanolu[1] Temperatura rozkładu 297–301,5 °C[2][3] logP 2,84 Kwasowość (pKa) 7,08
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2018-12-01] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H302 Zwroty P brak zwrotów P Numer RTECS NR2392000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Farmakokinetyka Działanie przeciwnowotworowe
Multimedia w Wikimedia Commons

Genisteina – organiczny związek chemiczny z grupy flawonoidów (dokładniej izoflawonów). Występuje w roślinach z rodziny bobowatych, w tym w ziarnie soi (Soiae semen). W roślinach występuje w postaci wolnej (jako aglikon) lub związana glikozydowo (genistyna).

Tradycyjnym środkiem zwalczającym pasożyty używanym przez plemiona indyjskie jest wyciąg z kory bulwy rośliny strączkowej Felmingia vestita, w którym za przeciwrobacze właściwości odpowiada genisteina^[4]. Badania potwierdziły skuteczność tego preparatu przeciwko niektórym przywrom (np. motylicy wątrobowej^[5] i Fasciolopsis buski^[6]) oraz tasiemcowi Raillietina echinobothrida^[6]. Wykazane zostało także działanie toksyczne genisteiny oraz jej pochodnych (Rm6423 i Rm6426) wobec tasiemca bąblowcowego i bąblowca wielojamowego^[7]. Działanie przeciwrobacze genisteiny związane jest z hamowaniem glikolizy i glikogenolizy^[8] oraz zaburzaniu sygnalizacji zależnej od jonów Ca2+
oraz poziomu NO w pasożytach^[9][10].

Genisteina ma właściwości cytostatyczne i cytotoksyczne wobec komórek, zarówno zdrowych, jak i nowotworowych. Mechanizmów tych działań dopatruje się w hamowaniu aktywności kinaz tyrozynowych przekazujących sygnały do wzrostu komórek oraz topoizomerazy II – białka odpowiedzialnego za stabilność DNA^[11]. Może kierować w ten sposób komórki na szlak apoptotyczny. Właściwość ta może być uznana za korzystną w przypadku leczenia chorób nowotworowych. Z drugiej strony jej działanie może być szkodliwe dla komórek zdrowych. Tak jak inne flawonoidy wpływające na topoizomerazy, może działać mutagennie, np. powoduje pęknięcia DNA w genie MLL, którego mutacje są częste w ostrych białaczkach^[12][13]. Takie działanie wykazano w komórkach macierzystych krwi traktowanych flavonoidami in vitro.^[14] Wysoki poziom flawonoidów w diecie kobiet ciężarnych jest podejrzewany o zwiększanie ryzyka wystąpienia u niemowląt ostrych białaczek szpikowych (AML) stanowiących ok. 15% z całkowitej zachorowalności niemowląt na białaczki (34/milion urodzeń w USA)^[15][16][17]. Dziewczynki karmione w niemowlęctwie mlekiem sojowym (zawierającym genisteinę) częściej mają bolesne miesiączki jako młode dorosłe^[18].

Z badań wykonanych w zespole Grzegorza Węgrzyna (Katedra Biologii Molekularnej Uniwersytetu Gdańskiego) wynika, że genisteina powoduje zmniejszenie kumulowania glikozoaminoglikanów, których rozkład jest zaburzony w chorobie Sanfilippo. Z badań in vitro, na zwierzętach oraz badań klinicznych wynika, że postęp tej choroby może być znacznie spowolniony lub zahamowany przez stosowanie odpowiedniej dawki genisteiny^[19][20][21].

Genisteina należy do fitoestrogenów – wykazuje powinowactwo do receptorów beta-estrogenowych i może je pobudzać (działanie agonistyczne) lub hamować (działanie antagonistyczne). Właściwości te mają znaczenie w prewencji nowotworów piersi u kobiet i gruczołu krokowego u mężczyzn.^{[potrzebny przypis]}

Na podstawie badań in vitro oraz in vivo stwierdzono, że genisteina może także przyśpieszać wzrost niektórych rodzajów raka piersi^[22] oraz zmniejszać ich wrażliwość na tamoksifen oraz letrozol – podstawowe leki stosowane w terapii tych nowotworów^[23][24].