French
DeutschGleby inicjalne skaliste – Wikipedia, wolna encyklopedia
Gleby inicjalne skaliste – typ gleby w systematyce gleb Polski. Obejmuje on najbardziej pierwotne gleby stanowiące stadium przejściowe pomiędzy litą skałą a lepiej ukształtowanymi glebami.
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Położony na litej lub spękanej skale (bezwęglanowej, węglanowej lub gipsowej) płytki poziom organiczny nie przekracza 10 cm miąższości.
Typową sekwencją poziomów glebowych jest O-R lub O-Rca, gdzie (patrząc od powierzchni):
- O - poziom organiczny
- R - podłoże skalne (lita skała)
- Rca - lita skała zawierająca węglany
Poziom organiczny zazwyczaj składa się z próchnicy typu modermor i ma odczyn kwaśny (pH w wodzie <5).
Gleby inicjalne skaliste występują na powierzchni wychodni skalnych zazwyczaj na obszarach górskich i wyżynnych. Są one powszechne w górach powyżej górnej granicy lasu. Utwory te są często "odmładzane" przez procesy morfogenetyczne (erozję).
W systematyce gleb Polski
[edytuj | edytuj kod]Gleby inicjalne skaliste są nowo-powstałym typem w systematyce gleb Polski z 2011 r. dzielącym się na dwa podtypy.
- Rząd 1. Gleby inicjalne (I)
- Typ 1.1. Gleby inicjalne skaliste (IS)
- Podtyp 1.1.1 Gleby inicjalne skaliste bezwęglanowe - litosole (ISbe)
- Podtyp 1.1.2 Rędziny inicjalne skaliste (ISre)
- Typ 1.1. Gleby inicjalne skaliste (IS)
Podtypy
[edytuj | edytuj kod]- Gleby inicjalne skaliste bezwęglanowe - litosole – kilkucentymetrowy kwaśny poziom organiczny leży na skałach bezwęglanowych (granitach, piaskowcach, kwarcytach itp.). Sekwencja poziomów: O-R.
- Rędziny inicjalne skaliste – analogiczne do litosoli, lecz leżą na skałach węglanowych (wapienie, dolomity) lub siarczanowych (gipsy). Płytki poziom organiczny może być kwaśny. Sekwencja poziomów: O-Rca na węglanach, O-Rcs na siarczanach.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Systematyka gleb Polski, wydanie 5. „Roczniki gleboznawcze - Soil Science Annual”. 62, 3, s. 1-193, 2011. Polskie Towarzystwo Gleboznawcze. Warszawa. [zarchiwizowane z adresu 2016-03-28].
- Jerzy Marcinek, Jolanta Komisarek: Systematyka gleb Polski. W: Andrzej Mocek (red.): Gleboznawstwo. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015, s. 310-311. ISBN 978-83-01-17994-6. (pol.).