Grigore Vieru – Wikipedia, wolna encyklopedia

Grigore Vieru
Ilustracja
Vieru w 1990 roku
Data i miejsce urodzenia

14 lutego 1935
Pererîta

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 2009
Kiszyniów

Przyczyna śmierci

wypadek samochodowy

Miejsce spoczynku

Cmentarz Centralny w Kiszyniowie

Zawód, zajęcie

pisarz

Narodowość

mołdawska

Rodzice

Pavel, Eudochia

Małżeństwo

Raisa Nacu

Dzieci

Teodor, Călin

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (republ.)
Multimedia w Wikimedia Commons

Grigore Vieru (ur. 14 lutego 1935 w Pererîcie, zm. 18 stycznia 2009 w Kiszyniowie) – mołdawski poeta.

Lata młodości

[edytuj | edytuj kod]
Vieru w latach 60.

Syn Pavla i Eudochii, z d. Didic[1]. W rodzinnej miejscowości uczęszczał do siedmioklasowej szkoły podstawowej, natomiast w 1953 roku ukończył szkołę średnią w Lipkanach. W 1958 roku ukończył studia na wydziale historyczno-filologicznym Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iona Creangi w Kiszyniowie[2][3].

Kolejne lata

[edytuj | edytuj kod]
Vieru w 1972 roku

Zadebiutował w 1957 roku tomikiem wierszy dla dzieci zatytułowanym Alarma. Rok później ukazał się kolejny zbiór wierszy dla dzieci, Muzicuțe[1]. Po ukończeniu studiów został redaktorem czasopisma dla dzieci „Scânteia leninistă”[3], w 1960 roku był redaktorem gazety „Nistru”[4], natomiast w latach 1960–1963 pracował w wydawnictwie Cartea Moldovenească, w którym wydał kolejne dwa tomy wierszy dla dzieci, Făt-Frumos curcubeul i Bună ziua, fulgilor![2][3]. W 1963 roku ukazały się także jego kolejne książki dla dzieci: Mulțumim pentru pace (wiersze) oraz Făgurași (zbiór wierszy, bajek i piosenek)[3]. Dwa lata później wydał książkę Versuri pentru cititorii de toate vârstele z przedmową Iona Druțy, za który otrzymał republikańską nagrodę komsomołu Mołdawii[2]. W 1968 roku opublikował zbiór wierszy Numele tău z przedmową Druțy, który zebrał pozytywne recenzje krytyków za oryginalność[1][2]. W kolejnych latach ukazały się również m.in. Duminica cuvintelor (1969), Trei iezi (1970), Versuri (1971), Aproape (1974), Steaua de vineri (1978), Fiindcă iubesc (1980), Izvorul și clipa (1981), Taina care mă apără (1983), Poftim de intrați (1985)[4], Rădăcina de foc (1988)[5], Frumoasă-i limba noastră (1990), Hristos nu are nici o vină (1991)[4], Curățirea fântânei (1993)[5], Rugăciune pentru mama (1994), Văd și mărturisesc (1996)[4]. Łącznie napisał ponad 60 zbiorów poezji. Wiele z jego utworów zostało inspiracją dla uznanych mołdawskich piosenkarzy, np. Anastasii Lazariuc czy Sofii Rotaru[6]. W swoich tekstach Vieru nawiązywał do pieśni ludowych i liturgii, a jego wiersze cechowała muzykalność[7].

W latach 80. zaangażował się w działalność ruchu na rzecz zjednoczenia Rumunii i Mołdawii[3], a w 1989 roku został wybrany do Rady Najwyższej Mołdawskiej SRR[1][3].

W 1990 roku został członkiem Academia Română, a w 1993 roku uzyskał status członka korespondenta[8]. Ponadto w 1990 roku został honorowym członkiem zagranicznym tej instytucji[9].

Śmierć

[edytuj | edytuj kod]
Grób poety na Cmentarzu Centralnym w Kiszyniowie

15 stycznia 2009 uczestniczył w obchodach 159. rocznicy urodzin Mihaia Eminescu w Kagule[10]. W nocy z 15 na 16 stycznia samochód, którego był pasażerem, wjechał w barierę ochronną przy drodze. Poeta został przewieziony do szpitala w Kiszyniowie, gdzie zmarł 18 stycznia w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku[11]. Został pochowany 20 stycznia na Cmentarzu Centralnym w Kiszyniowie[12]. Dzień ten był również dniem żałoby narodowej w Mołdawii[13]. Sprawca wypadku, Gheorghe Munteanu, ówczesny zastępca dyrektora zespołu tanecznego Joc, został skazany na 5 lat pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata[10].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]
Popiersie Vieru na Alei Klasyków

8 maja 1959 poślubił Raisę Nacu[3][14], nauczycielkę języka rumuńskiego i łaciny[2]. 16 czerwca 1960 urodził się ich pierwszy syn, Teodor, a 19 czerwca 1965 – kolejny syn, Călin[3][14].

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

W 1978 roku otrzymał Nagrodę Państwową Republiki Mołdawii za Un verde ne vede![1]. W 1993 roku został honorowym obywatelem Bacău[15]. W 1996 roku odznaczony Orderem Republiki[1], ponadto pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Gwiazdy Rumunii[1][16]. W 2005 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iona Creangi w Kiszyniowie[17].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
Znaczek mołdawskiej poczty z wizerunkiem Vieru

12 lutego 2010 jego popiersie zostało odsłonięte na Alei Klasyków, jednocześnie podjęto też decyzję o zmianie nazwy bulwaru Renașterii na bulwar Grigore Vieru[18]. Ponadto jego imię nosi też jedna z ulic w Jassach i kilka szkół w Mołdawii[1]. W lutym 2015 z okazji 80. rocznicy urodzin poety Poșta Moldovei wydała serię znaczków z jego wizerunkiem[19]. W listopadzie 2015 Narodowy Bank Mołdawii z okazji 80. rocznicy urodzin poety wydał monety o nominale 100 lei z jego wizerunkiem[20][21].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h Alina Baran: Poetul Grigore Vieru, născut în „cel mai tânăr an când se iubeau părinții lui”, ar fi împlinit astăzi 87 de ani. Replica, 2022-02-14. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  2. ↑ a b c d e Mariana Butnariu: Grigore Vieru, un luptător învins de moarte. Gazeta de Sud, 2009-01-19. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  3. ↑ a b c d e f g h Григоре Виеру. PeoplesRu. [dostęp 2023-11-29]. (ros.).
  4. ↑ a b c d Aurel Sasu: Dicționarul biografic al literaturii române. T. 2: M-Z. Pitești: Paralela 45, 2006, s. 810. ISBN 978-973-697-760-2. (rum.).
  5. ↑ a b Ipolitas Lėka: Grigore Vieru. Visuotinė lietuvių enciklopedija. [dostęp 2023-12-02]. (lit.).
  6. ↑ Великому поэту Григоре Виеру исполнилось бы сегодня 87 лет. TeleRadio-Moldova, 2022-02-14. [dostęp 2023-11-30]. (ros.).
  7. ↑ Grigore Vieru. Store norske leksikon. [dostęp 2023-12-02]. (norw.).
  8. ↑ MEMBRII ACADEMIEI ROMÂNE din 1866 până în prezent – V. Academia Română. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  9. ↑ Academia Română - Membri de onoare din străinătate. Academia Română. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  10. ↑ a b 18 January 2009. Moldovan poet Grigore Vieru dies in wake of traffic accident. Moldpres, 2021. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).
  11. ↑ Молдавский поэт Григорий Виеру скончался от полученных в ДТП травм. RIA Nowosti, 2009-01-18. [dostęp 2023-11-29]. (ros.).
  12. ↑ Poetul Grigore Vieru a fost înmormântat marţi, la Chişinău. Hotnews, 2009-01-20. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  13. ↑ Corneliu Rusnac: Moldovan poet Grigore Vieru dies in car crash. The San Diego Union-Tribune, 2009-01-19. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).
  14. ↑ a b Grigore Vieru ar fi împlinit astăzi 83 de ani. Noi, 2018-02-14. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  15. ↑ Mircea Merticariu: Poetul Grigore Vieru, primul cetăţean de onoare al municipiului Bacău, a fost comemorat la Cimitirul Central din Chişinău. Adevărul, 2015-01-17. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  16. ↑ DECRET nr. 17 din 19 ianuarie 2009 privind conferirea Ordinului Naţional Steaua României în grad de Mare Cruce. Portal Legislativ. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  17. ↑ Poetul Grigore Vieru s-a stins din viaţă. IPN, 2009-01-18. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  18. ↑ Bustul lui Grigore Vieru a fost dezvelit pe Aleea Clasicilor din Chişinău. Radio Wolna Europa, 2010-02-12. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  19. ↑ Mărci poștale în memoria poetului Grigore Vieru. Ziarul Național, 2015-02-20. [dostęp 2023-11-29]. (rum.).
  20. ↑ NBM issued into circulation eight new commemorative coins. Narodowy Bank Mołdawii, 2015-11-02. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).
  21. ↑ Grigore Vieru – 80 years since birth. Narodowy Bank Mołdawii, 2015-11-01. [dostęp 2023-11-29]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grigore_Vieru&oldid=73302561”