French
DeutschJęzyk tobati – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | <1000 | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 4 poważnie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 8b prawie wymarły↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | tti | ||
| IETF | tti | ||
| Glottolog | toba1266 | ||
| Ethnologue | tti | ||
| BPS | 0935 0 | ||
| WALS | tbt | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język tobati (a. tabati)[1][2], także: yotafa (a. jotafa, yautefa), jayapura[3] – język austronezyjski używany w prowincji Papua w Indonezji, w okolicach Jayapury[4]. Według różnych danych szacunkowych posługuje się nim 100–600 osób[5].
Publikacja Ethnologue (wyd. 18, 2015) do obszaru tego języka zalicza wsie: Tobati, Enggros, Entrop, Kota Raja i Tanah Hitam[4]. Większość jego użytkowników zamieszkuje miejscowość Tobati (dystrykt Jayapura Selatan)[5].
Dawniej był klasyfikowany jako język papuaski (nieaustronezyjski)[4][2]. W nowszej klasyfikacji został zaliczony do grupy języków oceanicznych w ramach rodziny austronezyjskiej[4][6]. Niegdyś uważano, że kayupulau może być jego dialektem[3][7].
Cechuje się rzadkim szykiem wyrazów OSV (object-subject-verb)[8]. Starsze materiały z lat 50. XX w. sugerują, że wówczas preferowany był szyk SOV (oznaczałoby to, że zmiana nastąpiła stosunkowo niedawno)[9].
Liczebniki powyżej dziesięciu są najczęściej wyrażane w języku indonezyjskim[10].
Jest słabo opisany. Wczesne dane nt. języków regionu (w tym tobati) zebrał H.K.J. Cowan (1952)[11]. Na pocz. XXI w. ukazał się skrótowy opis gramatyczny, który sporządził M. Donohue (2002)[12].
Jest silnie zagrożony wymarciem, jego użytkownicy podlegają bowiem asymilacji na korzyść języka i kultury indonezyjskiej[4][12]. Przyczynia się do tego bliskość Jayapury, ośrodka administracyjnego prowincji[13]. Doszło do redukcji przekazu międzypokoleniowego, wskutek czego młodsze grupy wiekowe mają co najwyżej bierną znajomość tobati[5]. Wieś Enggros (tobati: inyjros, „druga miejscowość”) w większym stopniu zachowuje elementy tradycyjnej kultury, ale również w Enggros odnotowano wzrost roli języka indonezyjskiego (który jest przyswajany wcześniej niż tobati)[12]. W użyciu jest także malajski papuaski[4].
Powstała ortografia na bazie alfabetu łacińskiego, wzorowana na pisowni indonezyjskiej[5]. Zainicjowano projekt na rzecz rewitalizacji tobati[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Tobati – grupa etniczna
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ensiklopedi nasional Indonesia. T. 7. Jakarta: Cipta Adi Pustaka, 1989, s. 231. ISBN 979-8265-18-1. OCLC 1075982306. Cytat: Beberapa yang dapat disebutkan ialah Kelompok Tobati (Tabati), yaitu bahasa yang dipakai oleh penduduk kepulauan di Teluk Humbolt dan daerah sekitar Jayapura. (indonez.).
- ↑ a b M. Junus Melalatoa: Ensiklopedi suku bangsa di Indonesia Jilid L–Z. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 813. OCLC 1027453789. [dostęp 2023-10-07]. Cytat: Mereka memiliki bahasa sendiri yang disebut bahasa Tabati, yang menurut sumber lama (1963) bahasa ini termasuk bahasa Irian [...]. (indonez.).
- ↑ a b Barbara F. Grimes, Richard S. Pittman, Joseph Evans Grimes: Ethnologue: Languages of the World. Wyd. 12. Dallas, Texas: Summer Institute of Linguistics, 1992, s. 583. ISBN 978-0-88312-815-2. OCLC 27019605. [dostęp 2022-08-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e f M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Tobati, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2021-08-21] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-25] (ang.).
- ↑ a b c d Budiono i Harimansyah 2023 ↓, s. 251.
- ↑ Donohue 2002 ↓.
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Kayupulau, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2019-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
- ↑ Donohue 2002 ↓, s. 186, 199.
- ↑ Donohue 2002 ↓, s. 198.
- ↑ Donohue 2002 ↓, s. 192.
- ↑ H. K. J. Cowan. De austronesisch-papoea’se taalgrens in de onderafdeling Hollandia (Nieuw Guinea). „Tijdschrift Nieuw-Guinea”. 13, s. 133–144, 161–178, 201–207, 1952. (niderl.).
- ↑ a b c Donohue 2002 ↓, s. 186.
- ↑ Wurm 2007 ↓, s. 543.
- ↑ Budiono i Harimansyah 2023 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Satwiko Budiono, Ganjar Harimansyah, The Revitalisation of Tobati, an Endangered Language of Papua in Indonesia, [w:] Riitta-Liisa Valijärvi, Lily Kahn (red.), Teaching and Learning Resources for Endangered Languages, Leiden: Brill, 2023 (The Endangered Languages Yearbook 1), s. 248–262, DOI: 10.1163/9789004544185_015, ISBN 978-90-04-54418-5, ISBN 978-90-04-53969-3, OCLC 1380804495 (ang.).
- Mark Donohue, Tobati, [w:] Terry Crowley, John Lynch, Malcolm Ross (red.), The Oceanic Languages, Richmond: Curzon Press, 2002, s. 186–203, DOI: 10.4324/9780203820384, ISBN 978-0-7007-1128-4, ISBN 978-0-203-82038-4, ISBN 978-0-415-68155-1, OCLC 847627595 (ang.).
- Stephen A. Wurm, Australasia and the Pacific, [w:] Christopher Moseley (red.), Encyclopedia of the World’s Endangered Languages, Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 425–577, DOI: 10.4324/9780203645659, ISBN 978-0-2036-4565-9, ISBN 978-0-7007-1197-0, OCLC 47983733 (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tobati. Endangered Languages Project. [dostęp 2024-08-03]. (ang.).
- Tobati/Yotafa. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. [dostęp 2024-09-01]. (ang.).