Jaguarundi amerykański – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jaguarundi amerykański
Herpailurus yagouaroundi[1]
(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

Herpailurus
Severtzov, 1858

Gatunek

jaguarundi amerykański

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[19]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Jaguarundi amerykański[20], jaguarundi zatokowy[20], jaguarundi[21] (Herpailurus yagouaroundi) – gatunek ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae). W porównaniu do innych przedstawicieli podrodziny kotów ma bardziej spiczasty pysk, proporcjonalnie dłuższy tułów i krótsze nogi. Jego zasięg obejmuje tereny od Paragwaju aż po południowo-wschodnią część Stanów Zjednoczonych.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1803 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire nadając mu nazwę Felis yaguaroundi[2]. Holotyp pochodził z Kajenny, w Gujanie Francuskiej[22]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju Herpailurus[23][24].

Herpailurus yagouaroundi często jest umieszczany w rodzaju w Puma[20][22], ale różnice molekularne i morfologiczne przemawiają za umieszczeniem go w monotypowym rodzaju Herpailurus[23]. Dane molekularne wykazują, że H. yagouaroundi jest mało zróżnicowany w całym swoim zasięgu, co sugeruje brak podgatunków[24][23]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[23].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Herpailurus: gr. ἑρπης herpēs „coś pełzającego, pełzacz”, od ἑρπω herpō „pełzać, poruszać się powoli”; αιλουρος ailouros „kot”[25].
  • yagouaroundi: nazwa w guarani yaguarundi dla tego kota[26].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Jaguarundi amerykański występuje od Meksyku przez Amerykę Środkową i znaczną część Ameryki Południowej, na południe do środkowej Argentyny[23].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 48,8–83,2 cm, długość ogona 27,5–90 cm; masa ciała 3–7,6 kg[27]. Jaguarundi jest umaszczony jednolicie, ma futro koloru rdzawego, szarego lub czarnego. Charakterystyczna jest jego sylwetka przypominająca nieco łasicę. Głowę ma niewielką, spłaszczoną, uszy małe i okrągłe, a jego ogon jest długi.

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje obrzeża lasów deszczowych, gęste zarośla położone najczęściej w pobliżu wody i jałowe suche obszary. Wydaje się prowadzić bardziej dzienny tryb życia. Jaguarundi żywi się małymi ssakami, stawonogami, ptakami, oposami, owocami, również królikami, pancernikami i małpami[28].

Dojrzałość płciowa uzyskuje prawdopodobnie w wieku 2 lat. Ciąża trwa około 70 dni. Rodzą się 2, czasem 3 cętkowane młode. Cętki szybko znikają. Kocięta zaczynają jeść stały pokarm w wieku 6 tygodni[28].

Status ochrony

[edytuj | edytuj kod]

Nie poluje się na niego ze względu na futro nienadające się do obróbki, lecz z powodu wycinek lasów deszczowych można by mu nadać status bliskiego zagrożeniu. Wymaga to jednak większej ilości danych.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Herpailurus yagouaroundi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 124. (fr.).
  3. B.G. de Lacépède: Felis yaguarondi. W: F. de Azara: Voyages dans l’Amérique Méridionale. Paris: Dentu, imprimeur-libraire, Rue de Pont-de-Lodi, 1809, s. ryc. 10. (fr.).
  4. J.G. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 3. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsk, 1813, s. xii, 228. (łac.).
  5. Desmarest 1816 ↓, s. 113.
  6. Desmarest 1816 ↓, s. 114.
  7. I. von Olfers: Bemerkungen zu Illiger’s Überblick der Säugeth-iere nach ihrer Vertheilung über die Welttheile, rücksichtlich der Südamericanischen Arten (Species). W: W.L. von Eschwege: Journal von Brasilien oder vermischte Nachrichten aus Brasilien, auf wissenschaftlichen Reisen gesammelt. Cz. 2. Weimar: Herzoglich Sächsisch Privilegirtes Landes-Industrie-Comptoir, 1818, s. 231. (niem.).
  8. T.S. Traill. Description of a New Species of Felis from Guyana. „Memoirs of the Wernerian Natural History Society”. 3, s. 170, 1819. (ang.). 
  9. A.G. Desmarest: Mammalogie, ou, Description des espèces de mammifères. Cz. 1. Paris: Chez Mme. Veuve Agasse, imprimeur-libraire, 1822, s. 230, seria: Encyclopédie méthodique. (fr.).
  10. W.Ch.L. Martin. Observations on three specimens of the Genus Felis presented to the Society by Charles Darwin, Esq.. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 5, s. 4, 1837. (ang.). 
  11. S.F. Baird: Mammals of the boundary. W: Report on the United States and Mexican boundary survey :made under the direction of the secretary of the Interior. T. Mammals abd Birds. Cz. 2. Washington: C. Wendell, 1859, s. 12. (ang.).
  12. A. Alfaro: Mamíferos de Costa Rica. San José: Museo Nacional, 1897, s. 18. (hiszp.).
  13. E.L. Holmberg: La fauna de la República Argentina. W: Segundo Censo de la República Argentina. T. 1: Territorio. Buenos Aires: Taller Tipográfico de la Penitenciaría Nacional, 1898, s. 485. (hiszp.).
  14. O. Thomas. On new mammals from western Mexico and Lower California. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 1, s. 41, 1898. (ang.). 
  15. a b E.A. Mearns. Two new cats of the eyra group from North America. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 14, s. 150, 1901. (ang.). 
  16. J.A. Allen. Mammals from southern Mexico and Central and South America. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 71, 1904. (ang.). 
  17. O. Thomas. On various South-American mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 13, s. 350, 1914. (ang.). 
  18. O. Thomas. A Further Collection of Mammals from Jujuy. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth Series. 5, s. 190, 1920. (ang.). 
  19. A. Caso, T. de Oliveira & S.V. Carvajal, Herpailurus yagouaroundi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-04-07] (ang.).
  20. a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 137–138. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  21. K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 111, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  22. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Puma yagouaroundi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-07].
  23. a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 404. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  24. a b A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 30–31, 2017. (ang.). 
  25. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 320, 1904. (ang.). 
  26. jaguarundi. Merriam-Webster. [dostęp 2022-04-07]. (ang.).
  27. M.E. Sunquist & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 156. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  28. a b „Wielkie koty. Królewskie stworzenia dzikiego świata.”

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]