Jan Moroński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy Jana Niemca-Morońskiego. Zobacz też: inne postaci noszące imię i nazwisko „Jan Niemiec”.

Jan Andrzej Niemiec-Moroński

Data i miejsce urodzenia	29 listopada 1889 Bażanówka
Data i miejsce śmierci	1 listopada 1948 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	1914–1929
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	35 pułk piechoty
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Andrzej Niemiec-Moroński, właśc. Jan Niemiec (ur. 29 listopada 1889 w Bażanówce, zm. 1 listopada 1948 w Krakowie) – działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, w 1936 za podrobienie weksla na 2000 zł pozbawiony stopnia podpułkownika dyplomowanego piechoty Wojska Polskiego^[1], doktor praw, właściciel ziemski^[2].

Urodził się 29 listopada 1889 w Bażanówce, w ówczesnym powiecie sanockim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Macieja i Zofii z Mazurów^[3][4][2][5]. Był uczniem Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku^[6].

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, gdzie od 20 stycznia 1915 pełnił obowiązki oficera prowiantowego oraz dowódcy taborów 5 pułku piechoty w składzie I Brygady^[7]. W 1914 ranny pod Oekermező^[8]. 2 lipca 1915 został mianowany chorążym, a 1 kwietnia 1916 awansowany na podporucznika piechoty^[9]. Wiosną 1917 był przydzielony do Szkoły Taborytów^[9][7]. 1916 W 1918 był oficerem 1 pułku piechoty Polskiej Siły Zbrojnej^[7].

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego. Służył w 7 pułku piechoty Legionów, stanowiącego kontynuację 1 pp PSZ. W czasie wojny z bolszewikami dowodził II batalionem pułku^[10]. Był dwukrotnie ranny (1918 pod Dobrosinem i 1920 nad Berezyną)^[8]. Na wniosek dowódcy pułku ppłk. Zdzisława Maćkowskiego z 28 sierpnia 1920 został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[11]. W 1921 był przydzielony z macierzystego pułku do Dowództwa 3 Dywizji Legionów na stanowisko szefa oddziału operacyjno-informacyjnego^[10][12]. W latach 1921–1922 był słuchaczem I Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. 2 marca 1922, w trakcie kursu, Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz zezwolił mu na zmianę nazwiska rodowego „Niemiec” na nazwisko „Moroński”^[13]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 245. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[14]. 16 września 1922 minister spraw wojskowych, generał dywizji Kazimierz Sosnkowski na wniosek dowódcy Wyższej Szkoły Wojennej przyznał mu „pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego” i przydzielił do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie na stanowisko kierownika referatu. Pełniąc służbę sztabową pozostawał oficerem nadetatowym 7 pułku piechoty Legionów w Chełmie^[15]. 18 maja 1923 prezydent RP zatwierdził go w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 527. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[16]. W 1924 został przeniesiony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko szefa Oddziału Wyszkolenia^[17]. Z dniem 15 października 1924 odkomenderowany został z DOK X do Oddziału IV Sztabu Generalnego w Warszawie na okres sześciu miesięcy^[18]. W 1925 kontynuował służbę w DOK X w Przemyślu^[19]. Później został przydzielony do 32 pułku piechoty w Modlinie na stanowisko dowódcy III batalionu detaszowanego w Działdowie^[20]. W 1928 został przeniesiony do 35 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko dowódcy batalionu^[21]. 23 stycznia 1929 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 22. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[22]. Z dniem 31 sierpnia 1929 został przeniesiony w stan spoczynku^[23]. Zamieszkał w Warszawie przy ul. Ludwika Mierosławskiego 5^[2]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”^[24].

Uzyskał stopień doktora praw^[25]. W czerwcu 1934 stanął przed sądem okręgowym oskarżony o fałszowanie weksla i wyłudzenie obrony u adwokata^[26][27][28]. Sprawa dotyczyła wcześniejszego procesu sądowego oficera II Oddziału Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, kpt. Stanisława Szczęsnego Skwirczyńskiego, którego sąd wojskowy skazał na karę 5 lat pozbawienia wolności za przywłaszczenie 100 000 zł. Jan Niemiec-Moroński zajął się kwestią opłacenia honorarium dla jego adwokata podczas procesu w I instancji. Z 3000 zł przekazał 1000 zł w gotówce, a reszta opiewała na weksle wystawione przez dwie osoby i przedsiębiorstwo pod nazwą Koncesjonowany Eksport Wytworów Polskiego Monopolu Spirytusowego, które żyrował sam Niemiec-Moroński. Po tym jak adwokat usiłował zrealizować płatność, okazało się, że osoby z weksla nie istnieją, a adres firmy stanowi nieruchomość należąca do podpułkownika. Przed sądem Jan Niemiec-Moroński tłumaczył się i zapewniał m.in., że weksle nie zostały sfałszowane, a swoje przedsiębiorstwo stworzył celem eksportu wyrobów spirytusowych na teren kolonii francuskich i do Konga Belgijskiego oraz wskazał, że wskutek zaniedbań nie zostało zarejestrowane administracyjnie. Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział VIII Karny wyrokiem z 7 grudnia 1934 skazał go na podstawie art. 187 kodeksu karnego (fałsz dokumentu i użycie go za autentyczny) na karę sześciu miesięcy więzienia z darowaniem tej kary z mocy rozporządzenia Prezydenta RP z 21 października 1932 o amnestii^[29]. 27 lipca 1935 wiceprezes Sądu Okręgowego w Warszawie zawiadomił o skazaniu Kapituły Krzyża Virtuti Militari i Krzyża Niepodległości^[29].

Zmarł 1 listopada 1948 i dwa dni później został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XXIIA, rząd 10, miejsce 15)^[30][25].

Był żonaty z Antoniną z Kręciszewskich, z którą miał trzy córki: Lillę Annę po mężu Cielecką (1922-1999), Jolantę Teresę (1926–1944) i Milenę (ur. 1 stycznia 1931)^[31].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 1140^[3] – 17 maja 1921^[32][33][34]
• Krzyż Niepodległości – 10 grudnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[35][2][36]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie (po raz pierwszy w 1921^[37])^[38]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[39]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[39]
• Odznaka za Rany i Kontuzje z trzema gwiazdkami^[40]

11 maja 1921 dowódca 3 Dywizji Legionów gen. ppor. Leon Berbecki sporządził wniosek o odznaczenie Jana Niemca Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari^[10][41]. Był również przedstawiony do odznaczenia Orderem Odrodzenia Polski^[42].

• Niemiec-Moroński (Niemiec) Jan Andrzej. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.10-632 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-08].
• Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Lista oficerów Sztabu Generalnego (stan z dnia 31 grudnia 1925 roku). Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1926.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.