Jean Martinon – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jean Martinon
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 stycznia 1910
Lyon

Pochodzenie

francuskie

Data i miejsce śmierci

1 marca 1976
Paryż

Instrumenty

skrzypce

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

dyrygent, kompozytor, skrzypek

Odznaczenia
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)

Jean Martinon (ur. 10 stycznia 1910 w Lyonie, zm. 1 marca 1976 w Paryżu)[1][2]francuski dyrygent, kompozytor i skrzypek.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Studiował w Konserwatorium Lyońskim i Paryskim u Alberta Roussela (kompozycja), Charles’a Müncha i Rogera Désormière’a (dyrygentura), Vincenta d’Indy’ego (harmonia) i Jules’a Boucherita (skrzypce)[1][2].

Występował jako skrzypek i koncertmistrz w radiowej orkiestrze symfonicznej. Podczas II wojny światowej, w 1940 dostał się w do niewoli niemieckiej i w obozie jenieckim skomponował kilka dużych utworów[1][2], m.in. Chant des captifs (1943), za którą otrzymał nagrodę kompozytorską miasta Paryża w 1946[2].

Po wojnie rozpoczął karierę dyrygencką, początkowo jako dyrygent Orchestre de la Société des concerts du Conservatoire w Paryżu, a od 1946 orkiestry symfonicznej w Bordeaux. W 1947 zadebiutował w Londynie, będąc przez dwa sezony stałym dyrygentem gościnnym Londyńskiej Orkiestry Filharmonicznej[1][2]. Następnie otrzymał rezydenturę w RTÉ National Symphony Orchestra w Dublinie (1947–1950)[2], był pierwszym dyrygentem Concerts Lamoureux w Paryżu (1951–1957), dyrektorem artystycznym Izraelskiej Orkiestry Filharmonicznej w Tel Awiwie (1957–1959), generalnym dyrektorem muzycznym Düsseldorfer Symphoniker (1959–1963). W latach 1963–1968 był dyrygentem i dyrektorem muzycznym Chicagowskiej Orkiestry Symfonicznej, w latach 1968–1973 prowadził Orchestre philharmonique de Radio France, a od 1974 haską Residentie Orchestra[1][2].

Był Kawalerem Legii Honorowej[1].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Jako dyrygent dysponował szerokim repertuarem, choć preferował muzykę XX wieku, zwłaszcza francuską. Interesował się również Siergiejem Prokofjewem i Bélą Bartókiem, których muzyka miała duży wpływ na jego własne kompozycje[1][2]. Nagrał m.in. cykl symfonii Prokofjewa, a także znaczące zbiory dzieł orkiestrowych Claude’a Debussy’ego i Maurice’a Ravela[2].

Pomimo bardzo aktywnej działalności dyrygenckiej, systematycznie też komponował i pozostawił znaczny dorobek, głównie utwory orkiestrowe i kameralne. Niektóre swoje kompozycje adresował do zaprzyjaźnionych z nim wybitnych wykonawców, np. II Koncert skrzypcowy (1960) został napisany dla Henryka Szerynga, a Koncert wiolonczelowy (1964) dla Pierre’a Fourniera. W 1966 skomponował na 75-lecie Chicagowskiej Orkiestry Symfonicznej IV Symfonię, której tytuł Altitudes (Wyżyny) odniósł zarówneo do osiągnięć orkiestry, jak i do swojego zamiłowania do alpinizmu[1][2].

Wybrane kompozycje

[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])

Utwory sceniczne

  • Ambohimanga ou La cité bleue, balet, 1947
  • Hécube, opera tragiczna; libr. Serge Moreux wg Eurypidesa), 1954; wyst. Strasbourg, 1956

Utwory orkiestrowe

  • Symphoniette na fortepian, harfę, perfusję i ork. smyczk., 1935
  • I Symfonia, 1936
  • I Koncert skrzypcowy „Concerto giocoso”, 1937
  • Stalag IX (Musique d’exil) na ork. jazzową, 1941
  • Concerto lyrique na kwartet smyczk. i małą ork., 1944
  • II Symfonia „Hymne à la vie”, 1944
  • III Symfonia „Irlandaise”, 1948
  • II Koncert skrzypcowy, 1960
  • Koncert wiolonczelowy, 1964
  • IV Symfonia „Altitudes”, 1965
  • Introduzione, adagio e passacaglia na 13 instr. smyczk., 1967
  • Vigentuor dla 20 wykonawców, 1969
  • Koncert fletowy, 1971
  • Koncert na kwartet saksofonowy, 1974

Utwory kameralne

  • Doménon na kwintet dęty, 1938
  • Trio smyczkowe, 1943
  • Trio fortepianowe, 1945
  • I Kwartet smyczkowy, 1946; wyk. polskie Warszawska Jesień, 1956
  • II Kwartet smyczkowy, 1947
  • Oktet, 1969

Utwory wokalne

  • Absolve, Domine, motet na chór męski i ork., 1940
  • Chant des captifs (Psalm CXXXVI) na sopran, tenor, recytatora, chór i ork., 1943
  • Le lis de Saron na sopran, baryton, chór i ork.; sł. z Pieśni nad pieśniami tłum. André Chouraqui, 1961

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i Adam Walaciński, Martinon Jean, [w:] Elżbieta Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 6 M część biograficzna, Kraków: PWM, 2000, s. 113–114, ISBN 83-224-0656-8.
  2. a b c d e f g h i j k Noël Goodwin, Martinon, Jean, Oxford Music Online. Grove Music Online, 20 stycznia 2001, DOI10.1093/gmo/9781561592630.article.17933, via Oxford University Press [dostęp 2020-10-25] (ang.).