Jelling – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jelling

Kościół w Jelling
Państwo	Dania
Region	Dania Południowa
Gmina	Vejle
Powierzchnia	89 km²
Populacja (2008) • liczba ludności	3 178
Kod pocztowy	7300
Położenie na mapie Danii Południowej Jelling
Położenie na mapie Danii Jelling
55°45′N 9°25′E/55,750000 9,416667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Jelling – miasto w środkowej Jutlandii w Danii, w gminie Vejle, 3178 mieszkańców (2008). Miasto jest przystankiem na trasie kolejowej Vejle–Holstebro. Znane jest przede wszystkim z kościoła, kurhanów i kamieni runicznych związanych z duńskimi pochówkami królewskimi w X w. Zostały one w 1994 r. wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Najstarszy, drewniany kościół z X w. spłonął ok. 960–985 r. Na jego miejscu zbudowano jeszcze co najmniej dwie drewniane świątynie, zanim w ok. 1100 r. powstał obecny kościół murowany, romański, do którego później dobudowano gotycką wieżę, a następnie kruchtę^[1]. Kościół spłonął w pożarze miasteczka w 1679 r., lecz został odbudowany^[2]. W 1874 r. odkryto w świątyni najstarsze freski w Danii z ok. 1080–1100 r. Pod posadzką przed ołtarzem głównym złożono w 2000 r. przypuszczalne szczątki Gorma Starego. Uprzednio, po wydobyciu ich z miejsca oryginalnego pochówku, były one przechowywane w Muzeum Narodowym w Kopenhadze.

 Osobny artykuł: Kamienie runiczne z Jelling.

Przed wejściem do kościoła w Jelling znajdują się dwa kamienie runiczne. Mniejszy z nich, pochodzący z początku X wieku, został postawiony przez pierwszego duńskiego króla Gorma Starego na cześć jego żony. Świadczy o tym napis na kamieniu: Król Gorm stawia ten nagrobek swojej żonie Tyrze pani Danii. Drugi z nich – młodszy o kilkadziesiąt lat – pochodzi z czasów Haralda Sinozębego i widnieje na nim najstarszy wizerunek Chrystusa odnaleziony w Danii.

W otoczeniu kościoła znajdują się dwa wielkie kurhany, będące największymi obiektami tego typu w Danii. Uważa się, że należą one do króla Gorma Starego i jego żony Tyry, nie zostało to jednak potwierdzone. Średnica kurhanów wynosi ok. 70 m, a oryginalna ich wysokość miała ok. 10 m. Północny kurhan posiada pochodzącą z poł. X w. komorę grobową, która została odsłonięta w 1820 r., podczas wielkiej suszy, kiedy w poszukiwaniu wody wykopano dół w kurhanie. W drewnianej komorze znaleziono trumnę ze zmurszałym wiekiem, które załamało się podczas otwierania, oraz kilka drobnych rozproszonych przedmiotów: pomalowane kawałki drewna, figurki ptaków z brązu i mały srebrny pucharek złocony wewnątrz^[3]. Grób został naruszony prawdopodobnie już w czasach wikingów i istnieje przypuszczenie, że dokonano tego w zw. z translacją zwłok Gorma Starego z kurhanu do sąsiadującego z nim kościoła. Południowy kurhan został dokładnie zbadany w 1861 r. i ponownie w l. 40. XX w. Nie znaleziono w nim jednak żadnej komory grobowej, co może świadczyć, że pełnił on jedynie rolę pomnika grobowego, a nie grobu^[1].

Miasto otrzymało herb w 1977 r. Jego autorami byli P. Warming i C.A. Friis^[4]. W polu czarnym złoty fantastyczny stwór o głowie gryfa z ogonem i czterema łapami z pazurami. Szyja, tułów i ogon stwora oplecione są srebrnym wężem, z którym stwór zdaje się walczyć. Ornament został zapożyczony z jednego z kamieni runicznych ustawionych przed kościołem w Jelling.

• Lademann, t. 12, Kopenhaga 1984, ISBN 87-15-06063-2
• Værd at se i Danmark. Seværdigheder fra A-Å, Høst & Søn, Kopenhaga 1998, ISBN 87-14-29436-2
• Jakob HJ.H. Zeuthen Jakob HJ.H., Bogen om danske kommunevåbener, FranzF. Sedivy, wyd. 1. udg, [København]: Aschehoug Forlag, 2000, ISBN 87-11-12863-1, OCLC 48379228 . Brak numerów stron w książce
• Dania, seria: Przewodnik Pascala, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2006, str. 303, ISBN 83-7304-545-7