French
DeutschJurij Łopatynski – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
 | |
Jurij Łopatynski, ps. „Kałyna”, „Szejk” (ur. 4 grudnia 1906 w Tarnopolu, zm. 16 listopada 1982 w Hunter) – ukraiński polityk nacjonalistyczny, wojskowy, podpułkownik Ukraińskiej Powstańczej Armii.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem księdza greckokatolickiego Demjana Łopatynskiego. W 1926 ukończył ukraińskie gimnazjum akademickie we Lwowie, był kolegą szkolnym Romana Szuchewycza. W czasie służby wojskowej w Wojsku Polskim ukończył podchorążówkę. Studiował następnie na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Od samego początku uczestniczył w działaniach Ukraińskiej Organizacji Wojskowej i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.
W 1941 był referentem wojskowym OUN oraz jednym z oficerów batalionu „Nachtigall”. 23 kwietnia 1943 uwięziony przez Gestapo w obozie koncentracyjnym KL Sachsenhausen, zwolniony 20 października 1944 razem z innymi ukraińskimi działaczami nacjonalistycznymi.
W grudniu 1944 zrzucony na spadochronie przez Abwehrkommando 202 na sowieckich tyłach. W Galicji skontaktował się z dowódcą UPA Szuchewyczem i przekazał mu milion rubli od Niemców oraz instrukcje od Stepana Bandery odnośnie do walki z Sowietami[1].
W 1945 przybył do Polski w charakterze kuriera i reprezentanta UHWR i Głównego Sztabu Wojskowego UPA. Jako przedstawiciel UHWR brał udział w rozmowach pomiędzy WiN a Ukraińską Powstańczą Armią, mających na celu doprowadzenie do rozejmu w walkach i nawiązanie współpracy. Jego partnerem w rozmowach ze strony polskiej był Marian Gołębiewski[2].
21 maja 1945 r. doszło do spotkania w przysiółku Żary będącym częścią wsi Lubliniec Nowy. W literaturze przedmiotu często podawana jest błędna informacja, że spotkanie to odbyło się w Rudzie Różanieckiej[3]. Były to najważniejsze rozmowy polskiego i ukraińskiego podziemia spośród wszystkich, które przeprowadzono w latach 1945–1946. Ich miejsce i czas ustalono na spotkaniu wstępnym, do którego doszło 2 maja 1945 r. w przysiółku Doliny wsi Żuków. Uczestniczyli w nim por. Marian Warda „Mały”, „Polakowski” i Mykoła Wynnyczuk „Kornijczuk”, „Wyr”[4]. Stronę polską reprezentowała delegacja na czele z kpt. Marianem Gołębiewskim „Sterem”, ze strony ukraińskiej przybyli ppłk Jurij Łopatynski „Szejk” (otrzymał pełnomocnictwa bezpośrednio od Romana Szuchewycza), referent organizacyjny II Okręgu OUN Mykoła Wynnyczuk „Wyr” „Kornijczuk” i Serhij Martyniuk „Hrab”[3]. Porozumienie obejmowało nieagresję, współpracę i pomoc. Dotyczyło powiatów: lubaczowskiego, tomaszowskiego, hrubieszowskiego, biłgorajskiego i chełmskiego. Przetrwało do kwietnia 1947 roku[5].
Po wojnie przebywał na emigracji w USA, przewodniczył związkowi żołnierzy UPA, działał w zarządzie UHWR oraz wydawnictwie „Prołoh”, kierowanym przez Mykołę Łebedia.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Grzegorz Rossoliński-Liebe, Stepan Bandera: The Life and Afterlife of a Ukrainian Nationalist. Fascism, Genocide, and Cult, Stuttgart: Ibidem Verlag, 2014, s. 287, ISBN 978-3-8382-0604-2, ISBN 978-3-8382-0686-8, OCLC 947204584.
- ↑ Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wyd. PWN, 1993, s. 304, ISBN 83-01-11126-7, OCLC 69487078.
- ↑ a b Mariusz Moszkowicz, Gdzie w maju 1945 r. kierownictwo Inspektoratu AK-DSZ Zamość prowadziło rozmowy i zawarło porozumienie z OUN-B i UPA?, Cieszanowskie Zeszyty Regionalne, 5/2012, Cieszanów 2012, s. 71–86. wersja elektroniczna.
- ↑ Konferencja poświęcona 67 rocznicy zawarcia porozumienia w Żarach k. Lublińca Nowego. lubaczow.tv. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-04)]..
- ↑ Grzegorz Motyka, Rafał Wnuk – „Pany i rezuny. Współpraca AK-WiN i UPA 1945-1947”, Warszawa 1997. Por. również Grzegorz Motyka „Ukraińska partyzantka 1942-1960”, Warszawa 2006 Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN, Oficyna Wydawnicza RYTM, ISBN 83-88490-58-3 (ISP PAN) ISBN 83-7399-163-8 (Rytm), ISBN 978-83-88490-58-3. s. 579–580 i Jewhen Sztendera W poszukiwaniu porozumienia. Podziemie polskie i ukraińskie w latach 1945–1947. Współpraca pomiędzy UPA i WiN, Zeszyty Historyczne, z. 71, Paryż 1985 s. 153–177. wersja elektroniczna.
Bibliografia, literatura, linki
[edytuj | edytuj kod]- Лопатинський Юрій w: Енциклопедія історії України: Т. 6. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2009, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2.
- Encyklopedia UPA. oun-upa.org.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-08)].
- Енциклопедія українознавства, tom 4, s. 1377, Lwów 2000, ISBN 5-7707-4048-5.