Karol Hutten-Czapski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Karol Hutten-Czapski
Ilustracja
Karol Hutten-Czapski (1885)
Herb
Odmiana hrabiowska herbu Leliwa nadana rodowi Hutten-Czapskich
Hrabia
Rodzina

Hutten-Czapscy

Data i miejsce urodzenia

15 sierpnia 1860
Stańków koło Mińska Litewskiego, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

17 stycznia 1904
Frankfurt nad Menem, Cesarstwo Niemieckie

Ojciec

Emeryk Hutten-Czapski (1828–1896)

Matka

Elżbieta Hutten-Czapska (1833–1916)

Żona

Maria Leontyna Pusłowska (1870–1965)

Dzieci

Fabianna (1895–1974),
Elżbieta (1896–1930),
Emeryk August (1897–1979),
Wojciech (1899–po 17.09.1939)[1]

Rodzeństwo

Zofia (1857–1911),
Jerzy (1861–1930),
Elżbieta (1867–1875)[1]

Odznaczenia
Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie)
Karol Hutten-Czapski
Data urodzenia

15 sierpnia 1860

Data śmierci

17 stycznia 1904

prezydent Mińska Litewskiego
Okres

od 1890
do 1901

Poprzednik

M. Galiniewicz

Następca

Mieczysław Rajkiewicz

Karol Jan Aleksander Hutten-Czapski herbu Leliwa (ur. 15 sierpnia 1860 w Stańkowie k. Mińska Litewskiego, zm. 17 stycznia 1904 we Frankfurcie nad Menem) – polski hrabia i filantrop. Prezydent Mińska Litewskiego (1890–1901).

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]

Był najstarszym synem hr. Emeryka Hutten-Czapskiego, znanego numizmatyka, i Elżbiety Hutten-Czapskiej z baronów Meyendorff. Nauki podstawowe pobierał w domu, po czym został zapisany do niemieckiego gimnazjum Sankt-Annen-Schule(inne języki) w Petersburgu, gdzie w 1878 zdał maturę. Następnie studiował ekonomię polityczną i statystykę na Uniwersytecie w Dorpacie (dziś Tartu) i w 1882 otrzymał stopień kandydata (w systemie rosyjskim odpowiednik doktora). Należał do Konwentu Polonia[2]. Ojciec Emeryk wystąpił w tych latach z rosyjskiej służby państwowej i zajął się porządkowaniem i katalogowaniem swych kolekcji, więc Karolowi przypadło zadanie administracji dóbr rodzinnych.

Prezydent Mińska Litewskiego

[edytuj | edytuj kod]

W 1890 wybrano go na prezydenta Mińska Litewskiego. Wśród jego wielu zasług dla miasta było:

  • wprowadzenie elektryczności,
  • wprowadzenie komunikacji tramwajowej,
  • wprowadzenie wodociągów miejskich,
  • wprowadzenie kanalizacji miejskiej,
  • stworzenie miejskiego banku kredytowego,
  • założenie bezpłatnego szpitala położniczego,
  • wybrukowanie bocznych placów i ulic,
  • założenie przytułków dla ubogich i bezdomnych,
  • otwarcie dwóch nowych szkół średnich,
  • założenie Towarzystwa Ubezpieczeń Rolnych.
  • otwarcie tanich kuchni dla robotników,
  • założenie przychodni dla prostytutek,
  • założenie rzeźni miejskiej.

Karol Czapski mieszkał przez te wszystkie lata w swym majątku Stańków i jeździł do miasta na ogół konno, bez względu na pogodę. W Stańkowie założył bezpłatny szpital chorób zakaźnych dla ludności swych majątków, przez cały czas obok obowiązków głowy miasta wypełniał jak najsumienniej zadania administratora dóbr rodzinnych. Działalność w Mińsku, mieście niebogatym, finansował w dużej mierze z własnych środków, co było nie bez dużego uszczerbku dla rodzinnej finansów. Zbudował w mieście pałac Czapskiego, obecnie nieistniejący, w którym mieściła się siedziba Mińskiego Towarzystwa Rolniczego(inne języki)[3]; był członkiem jego rady i aktywnym działaczem[4]. Na początku XX wieku był właścicielem 25 000 dziesięcin ziemi w powiecie mińskim i powiecie ihumeńskim[5]. W wieku czterdziestu jeden lat musiał ustąpić ze względów zdrowotnych ze stanowiska prezydenta Mińska Litewskiego i zmarł trzy lata później na gruźlicę płuc we Frankfurcie nad Menem.

W 2014 na ścianie mińskiego browaru AAT Piuzawod Aliwaryja, którego Karol Hutten-Czapski był właścicielem i który zmodernizował, umieszczono poświęconą mu tablicę pamiątkową[6].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Żonaty z Marią Leontyną Pusłowską (1870–1965). Miał czworo dzieci. Syn Emeryk August był za czasów II Rzeczypospolitej starostą w przygranicznych Stołpcach i później posłem na Sejm (wybierany w 1930 i 1935).

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Drzewo genealogiczne rodziny Czapskich. czapscy.org.pl. [dostęp 2023-02-04].
  2. Konwent Polonia. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 2023-02-11].
  3. Мінск. Стары і новы / аўт.-склад. У. Г. Валажынскі; пад. рэд. З. В. Шыбекі — Мінск: Харвест, 2007, 272 с.: іл. ISBN 978-985-16-0092-8
  4. Марыя Бяспалая: Браты Чапскія ў эканамічным жыцці Мінскага краю. W: Жыццё айчыне, гонар нікому: Матэрыялы міжнар. навук. канф., прысв. 180-годдзю з дня нарадж. Эмерыка фон Гутэн-Чапскага: Мінск, 16–18 сакавіка 2009 г. Мінск: Выдавец В. Хурсік; Польскі Інстытут у Мінску, 2010, s. 148–152. ISBN 978-985-6888-58-1. (biał.).
  5. А.І. Валахановіч: Стварэнне графам Эмерыкам Чапскім музея ў Станькаве – Кракаве. czapski.by. [dostęp 2023-02-25]. (biał.).
  6. Ігар Карней: Граф Чапскі і беларуская мова – як асновы брэнду піва «Аліварыя». svaboda.org, 25 grudnia 2015. [dostęp 2023-02-13]. (biał.).
  7. a b Гуттен-Чапский Кароль Ян Александр Эмерикович. stankovo.schoolnet.by. [dostęp 2023-02-20]. (ros.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]