French
DeutschKarol Hutten-Czapski – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Karol Hutten-Czapski (1885) | |
 Odmiana hrabiowska herbu Leliwa nadana rodowi Hutten-Czapskich | |
| Hrabia | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 15 sierpnia 1860 |
| Data i miejsce śmierci | 17 stycznia 1904 |
| Ojciec | Emeryk Hutten-Czapski (1828–1896) |
| Matka | Elżbieta Hutten-Czapska (1833–1916) |
| Żona | Maria Leontyna Pusłowska (1870–1965) |
| Dzieci | Fabianna (1895–1974), |
| Rodzeństwo | |
| Odznaczenia | |
  | |
| Data urodzenia | 15 sierpnia 1860 |
|---|---|
| Data śmierci | 17 stycznia 1904 |
| prezydent Mińska Litewskiego | |
| Okres | od 1890 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Karol Jan Aleksander Hutten-Czapski herbu Leliwa (ur. 15 sierpnia 1860 w Stańkowie k. Mińska Litewskiego, zm. 17 stycznia 1904 we Frankfurcie nad Menem) – polski hrabia i filantrop. Prezydent Mińska Litewskiego (1890–1901).
Dzieciństwo i młodość
[edytuj | edytuj kod]Był najstarszym synem hr. Emeryka Hutten-Czapskiego, znanego numizmatyka, i Elżbiety Hutten-Czapskiej z baronów Meyendorff. Nauki podstawowe pobierał w domu, po czym został zapisany do niemieckiego gimnazjum Sankt-Annen-Schule w Petersburgu, gdzie w 1878 zdał maturę. Następnie studiował ekonomię polityczną i statystykę na Uniwersytecie w Dorpacie (dziś Tartu) i w 1882 otrzymał stopień kandydata (w systemie rosyjskim odpowiednik doktora). Należał do Konwentu Polonia[2]. Ojciec Emeryk wystąpił w tych latach z rosyjskiej służby państwowej i zajął się porządkowaniem i katalogowaniem swych kolekcji, więc Karolowi przypadło zadanie administracji dóbr rodzinnych.
Prezydent Mińska Litewskiego
[edytuj | edytuj kod]W 1890 wybrano go na prezydenta Mińska Litewskiego. Wśród jego wielu zasług dla miasta było:
- wprowadzenie elektryczności,
- wprowadzenie komunikacji tramwajowej,
- wprowadzenie wodociągów miejskich,
- wprowadzenie kanalizacji miejskiej,
- stworzenie miejskiego banku kredytowego,
- założenie bezpłatnego szpitala położniczego,
- wybrukowanie bocznych placów i ulic,
- założenie przytułków dla ubogich i bezdomnych,
- otwarcie dwóch nowych szkół średnich,
- założenie Towarzystwa Ubezpieczeń Rolnych.
- otwarcie tanich kuchni dla robotników,
- założenie przychodni dla prostytutek,
- założenie rzeźni miejskiej.
Karol Czapski mieszkał przez te wszystkie lata w swym majątku Stańków i jeździł do miasta na ogół konno, bez względu na pogodę. W Stańkowie założył bezpłatny szpital chorób zakaźnych dla ludności swych majątków, przez cały czas obok obowiązków głowy miasta wypełniał jak najsumienniej zadania administratora dóbr rodzinnych. Działalność w Mińsku, mieście niebogatym, finansował w dużej mierze z własnych środków, co było nie bez dużego uszczerbku dla rodzinnej finansów. Zbudował w mieście pałac Czapskiego, obecnie nieistniejący, w którym mieściła się siedziba Mińskiego Towarzystwa Rolniczego[3]; był członkiem jego rady i aktywnym działaczem[4]. Na początku XX wieku był właścicielem 25 000 dziesięcin ziemi w powiecie mińskim i powiecie ihumeńskim[5]. W wieku czterdziestu jeden lat musiał ustąpić ze względów zdrowotnych ze stanowiska prezydenta Mińska Litewskiego i zmarł trzy lata później na gruźlicę płuc we Frankfurcie nad Menem.
W 2014 na ścianie mińskiego browaru AAT Piuzawod Aliwaryja, którego Karol Hutten-Czapski był właścicielem i który zmodernizował, umieszczono poświęconą mu tablicę pamiątkową[6].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Żonaty z Marią Leontyną Pusłowską (1870–1965). Miał czworo dzieci. Syn Emeryk August był za czasów II Rzeczypospolitej starostą w przygranicznych Stołpcach i później posłem na Sejm (wybierany w 1930 i 1935).
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie, 1895)[7]
- Order Świętego Stanisława II klasy (Imperium Rosyjskie, 1896)[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Drzewo genealogiczne rodziny Czapskich. czapscy.org.pl. [dostęp 2023-02-04].
- ↑ Konwent Polonia. archiwumkorporacyjne.pl. [dostęp 2023-02-11].
- ↑ Мінск. Стары і новы / аўт.-склад. У. Г. Валажынскі; пад. рэд. З. В. Шыбекі — Мінск: Харвест, 2007, 272 с.: іл. ISBN 978-985-16-0092-8
- ↑ Марыя Бяспалая: Браты Чапскія ў эканамічным жыцці Мінскага краю. W: Жыццё айчыне, гонар нікому: Матэрыялы міжнар. навук. канф., прысв. 180-годдзю з дня нарадж. Эмерыка фон Гутэн-Чапскага: Мінск, 16–18 сакавіка 2009 г. Мінск: Выдавец В. Хурсік; Польскі Інстытут у Мінску, 2010, s. 148–152. ISBN 978-985-6888-58-1. (biał.).
- ↑ А.І. Валахановіч: Стварэнне графам Эмерыкам Чапскім музея ў Станькаве – Кракаве. czapski.by. [dostęp 2023-02-25]. (biał.).
- ↑ Ігар Карней: Граф Чапскі і беларуская мова – як асновы брэнду піва «Аліварыя». svaboda.org, 25 grudnia 2015. [dostęp 2023-02-13]. (biał.).
- ↑ a b Гуттен-Чапский Кароль Ян Александр Эмерикович. stankovo.schoolnet.by. [dostęp 2023-02-20]. (ros.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Polski Słownik Biograficzny, tom IV, Kraków 1938
- Марыя Бяспалая: Браты Чапскія ў эканамічным жыцці Мінскага краю. W: Жыццё айчыне, гонар нікому: Матэрыялы міжнар. навук. канф., прысв. 180-годдзю з дня нарадж. Эмерыка фон Гутэн-Чапскага: Мінск, 16–18 сакавіка 2009 г. Мінск: Выдавец В. Хурсік; Польскі Інстытут у Мінску, 2010, s. 148–152. ISBN 978-985-6888-58-1. (biał.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Genealogia Czapskich i majątek stańkowski. priluchki.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-26)].