Katedra Najświętszej Marii Panny w Sewilli – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katedra, Alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Hiszpania
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, III, VI
Numer ref.	383
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1987; na 11. sesji
	Położenie na mapie Hiszpanii Katedra Najświętszej Marii Panny w Sewilli
	Położenie na mapie Andaluzji Katedra Najświętszej Marii Panny w Sewilli
	Położenie na mapie Sewilli Katedra Najświętszej Marii Panny w Sewilli
	37°23′08,95″N 5°59′35,27″W/37,385820 -5,993130
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Katedra Najświętszej Marii Panny w Sewilli (hiszp. Catedral de Santa María de la Sede de Sevilla) – gotycka katedra, powstała w Sewilli (Hiszpania), w miejscu meczetu zbudowanego przez muzułmańską dynastię Almohadów. Katedra jest największym i jednym z najwspanialszych kościołów gotyckich na świecie.

Historia

W czasie panowania w Andaluzji Maurów w miejscu dzisiejszego sanktuarium stał duży meczet wybudowany w drugiej połowie XII wieku na polecenie kalifa Abu Yacub Jusufa z dynastii Almohadów^[1]. W 1248 r. armia króla Ferdynanda III odbiła Sewillę z rąk muzułmanów. Przez kolejne 150 lat po niewielkich adaptacjach dawny meczet był wykorzystywany jako świątynia chrześcijańska^[2]. Pozostałościami meczetu są dzwonnica Giralda (dawny minaret) i Patio de los Naranjos^[3]. Dopiero w 8 lipca 1401 r. kapituła katedry sewilskiej podjęła decyzję o wzniesieniu kościoła w miejscu świątyni muzułmańskiej. Większość dawnego meczetu zburzono, jego patio otoczono krużgankami, a minaret przekształcono na dzwonnicę. Budowa obiektu trwała blisko 100 lat, w 1506 r. zakończono budowę katedry, jednak prace wykończeniowe zajęły budowniczym niemal cztery wieki. W XVI w. ukończono kopułę nad główną zakrystią, a także dodano charakterystyczne łańcuchy otaczające katedrę i uniemożliwiające handlarzom ulicznym sprzedaż towarów w bezpośrednim sąsiedztwie budynku. W 1511 r. doszło do zawalenia się głównej kopuły kościoła, odbudowę rozpoczęto w 1515 roku^[2].

W 1987 r. katedra wraz ze znajdującymi się obok pałacem królewskim Alkazarem i Głównym Archiwum Indii została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO^[4].

Architektura

Katedra w Sewilli składa się z pięciu naw z wyraźnie wyższymi transeptem i nawą główną. Konstrukcję spajają charakterystyczne dwuprzęsłowe łuki przyporowe, ozdobione sterczynami. Do wnętrza świątyni prowadzi 9 gotyckich, bogato zdobionych portali. Sanktuarium ma 76 m długości i 116 m szerokości^[2].

Od wschodu do katedry przylega słynna dzwonnica, tzw. Giralda, będąca jednym z symboli Sewilli. Wieża mieszcząca w najwyższej kondygnacji dzwonnicę z 24 dzwonami, osiąga wysokość 100 m. Pierwotnie był to minaret wybudowany pod koniec XII w. W środkowej partii elewacji zachowały się typowe dla architektury muzułmańskiej zdobienia ornamentowe, natomiast górna nadbudowana część wykazuje cechy hiszpańskiego renesansu. Dla turystów udostępniono taras widokowy na wieży^[2].

We wnętrzu świątyni, podobnie jak w kilku innych katedra hiszpańskich, w obrębie nawy głównej wydzielono przestrzeń dla chóru oraz prezbiterium. Sam chór jest otoczony niezwykle ozdobnym murem (tzw. trascoro). Wewnątrz znajdują się stale, nad którymi wznoszą się ogromne, bogato zdobione podwójne organy. W prezbiterium umieszczono imponującą, uznawaną za największą na świecie, nastawę ołtarzową z wieloma polichromowamymi rzeźbami o tematyce biblijnej^[2].

Interesującym dziełem sztuki jest pochodząca z XVI w. czterometrowa monstrancja procesyjna^[2].

Warto zobaczyć

Prezbiterium – zbudowane (zgodnie z pozostawioną inskrypcją na tronie królewskim) w 1478 przez Nufro Sáncheza. 117 stalli wykonanych zostało z dębu i jodły w stylu łączącym elementy gotyku, mudejaru i plateresco. Na oparciach stalli dolnych umieszczony jest wizerunek Giraldy w formie, w jakiej była jeszcze minaretem. Zagłówki natomiast zdobią reliefy przedstawiające sceny biblijne. Całe prezbiterium przykryte jest baldachimem, delikatnie rzeźbionym, z wieloma filigranowymi figurkami.
Capilla Mayor, w kaplicy znajduje się główny ołtarz, największy w Hiszpanii (18,2 m szerokości i 27,8 m wysokości). Budowa rozpoczęta w 1482 przez flamandzkiego rzeźbiarza Pietera Dancarta zakończono została dopiero pod koniec XVI wieku. Nastawa ołtarzowa (Retabulum Mayor) wykonana jest z drewna orzechowca, modrzewia i kasztanowca w formie tryptyku zwieńczonego baldachimem i wzmocnionego belką poprzeczną. Wewnątrz znajduje się 45 grup figur drewnianych, w centralnej części przedstawiające sceny z życia Marii i Jezusa, na skrzydłach bocznych natomiast sceny z biblijnej historii stworzenia świata.
Capilla Real, kaplica królewska, zbudowana w latach 1551–1558, podczas panowania Karola V, a poświęcona zdobywcy Sewilli Ferdynandowi III Świętemu. Kaplica zbudowana jest na planie kwadratu, przykryta kasetonową kopułą. Szczątki Ferdynanda złożone są w srebrnym relikwiarzu z XVIII wieku. W środkowej niszy znajduje się wykonana z modrzewia figura Niepokalanej Dziewicy bogato ozdobiona klejnotami. Jej głowa i ręce mogą się poruszać dzięki wbudowanemu mechanizmowi.
Grobowiec Krzysztofa Kolumba. Trumnę podróżnika podtrzymują postacie uosabiające cztery wielkie królestwa: Kastylii, Leónu, Nawarry i Aragonii^[4].
Sacristia Mayor, zbudowana w latach 1528–1543.
Capilla de San Andrés, wewnątrz, pod czerwonym baldachimem, eksponowane jest jedno z najcenniejszych dzieł sztuki w katedrze, krucyfiks wykonany w 1603 roku przez Juan Martíneza Montañésa, zwanego hiszpańskim Michałem Aniołem

Pozostałe informacje

Na szczycie wieży znajduje się czterometrowa figura (tzw. Giraldillo) przedstawiająca kobietę z palmą i półokrągłym sztandarem w rękach, będącą alegorią triumfu wiary chrześcijańskiej nad islamem. Posąg może się obracać pod wpływem podmuchów wiatru, pełniąc tym samym funkcję wiatrowskazu^[2].
Do ozdobienia ołtarza wykorzystano 3 tony złota^[2].

Przypisy

↑ Przewodnik po Sewilli Michał Paluektau [online], Przewodnik po Sewilli Michał Paluektau [dostęp 2022-09-10] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Paweł Wojtyczka: Skarby cywilizacji. Katedry i kościoły świata. Poznań: Horyzonty, 2018, s. 136, seria: Skarby Cywilizacji. ISBN 978-83-66136-71-7.
↑ Przewodniki Wiedzy i Życia Sewilla i Andaluzja wyd. 2008, s. 78-79.
↑ ^a ^b UNESCO: Cathedral, Alcázar and Archivo de Indias in Seville. 1 czerwca 2009. [dostęp 2020-03-09].

Bibliografia

Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura - Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 29-47. ISBN 978-3-8331-5106-4.

Linki zewnętrzne

Catedral de Sevilla: strona oficjalna. www.catedraldesevilla.es. [dostęp 2010-11-05]. (hiszp.).
Historia katedry w Sewilli.

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Przewodnik po Sewilli Michał Paluektau [online], Przewodnik po Sewilli Michał Paluektau [dostęp 2022-09-10] (pol.).

[:0-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Paweł Wojtyczka: Skarby cywilizacji. Katedry i kościoły świata. Poznań: Horyzonty, 2018, s. 136, seria: Skarby Cywilizacji. ISBN 978-83-66136-71-7.

[5] Przewodniki Wiedzy i Życia Sewilla i Andaluzja wyd. 2008, s. 78-79.

[:1-6] UNESCO: Cathedral, Alcázar and Archivo de Indias in Seville. 1 czerwca 2009. [dostęp 2020-03-09].

[:1-7] Wspólnie z Portugalią

[:2-8] Wspólnie ze Słowenią

[:3-9] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[:4-10] Wspólnie z Francją

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[A]

[B]

[C]

[D]

Kulturowe	Historyczne centrum Kordoby Alhambra, Generalife i Albaicín w Grenadzie Katedra w Burgos Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem Dzieła Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Milà, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Família, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii Stare miasto i akwedukt w Segowii Zabytki Oviedo i Królestwa Asturii Stare miasto w Santiago de Compostela Stare miasto w Ávili wraz z kościołami poza murami Zabytki w stylu mudejar w Aragonii Historyczne centrum Toledo Stare miasto w Cáceres Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli Stare miasto w Salamance Klasztor w Poblet Zespół archeologiczny w Méridzie Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe Szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela Historyczne miasto warowne Cuenca Giełda Jedwabiu w Walencji Las Médulas Pałac Muzyki Katalońskiej i szpital św. Pawła w Barcelonie Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa i Siega Verde^[A] Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares San Cristóbal de La Laguna stanowisko archeologiczne Risco Caído Stanowisko archeologiczne Atapuerca Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí Zespół archeologiczny Tarraco Gaj palmowy w Elche Rzymskie mury obronne w Lugo Krajobraz kulturowy Aranjuezu Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza Most Biskajski Wieża Herkulesa Krajobraz kulturowy Serra de Tramuntana Kopalnie rtęci w Almadén i Idrii^[B]
Przyrodnicze	Park Narodowy Garajonay Park Narodowy Doñana Park Narodowy Teide Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]
Kulturowe i przyrodnicze	Pireneje – Mont Perdu^[D] Ibiza – różnorodność biologiczna i kulturowa
Niematerialne	Misterium w Elche Patum de Berga Trybunały Irygacyjne śródziemnomorskiego wybrzeża Hiszpanii: Rada Mędrców w Murcji i Trybunał Wodny w Walencji Język gwizdów z wyspy La Gomera Pieśń Sybilli z Majorki Flamenco Castell Dieta śródziemnomorska Święto Matki Bożej Dobrego Zdrowia w Algemesí Święto dziedzińców w Kordowie Sokolnictwo