Knieżyca brzozówka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Knieżyca brzozówka
	Elasmucha fieberi
	(Jakovlev, 1865)
	; Widok od góry
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Nadrodzina	tarczówki
Rodzina	puklicowate
Podrodzina	Acanthosomatinae
Rodzaj	knieżyca
Gatunek	knieżyca brzozówka
Synonimy
	Cimex? scansor Gistel, 1857 (nomen oblitum); Elasmostethus fieberi Jakovlev, 1865; Elasmucha jakovlevi Kiritshenko, 1911;
	Cimex? scansor Gistel, 1857 (nomen oblitum); Elasmostethus fieberi Jakovlev, 1865; Elasmucha jakovlevi Kiritshenko, 1911;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Knieżyca brzozówka^[1] (Elasmucha fieberi) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny puklicowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego po Wyspy Japońskie. Żeruje na drzewach liściastych, a na północy zasięgu także na iglastych.

Taksonomia

Gatunek ten wzmiankowany w literaturze został po raz pierwszy w 1857 roku przez Johannesa von N.F.X. Gistela jako Cimex scansor, jednak nazwa ta stanowi nomen oblitum^[2]. Zgodnie z zasadami Międzynarodowego kodeksu nomenklatury zoologicznej opisany został po raz pierwszy w 1865 roku przez Wasilija Jakowlewa pod nazwą Elasmostethus fieberi. Jako miejsce typowe wskazano Kazań i Niżny Nowogród w Rosji. Epitet gatunkowy nadano na cześć Franza Xavera Fiebera^[3].

Morfologia

Pluskwiak o ciele długości od 7 do 8,5 mm^[4]^[5], ubarwionym żółtoszaro, żółtozielono lub żółtobrązowo, czasem z czerwonawym odcieniem, a niekiedy nawet niemal czarniawym^[5]^[1]. Punktowanie wierzchu ciała jest czarne, gęstsze i wyraźniejsze niż u knieżycy szarej^[4]. Czułki zwykle są jednolicie ciemne, brązowe do czarnych^[5]^[1]. Przedplecze ma kąty przednio-boczne z ząbkowatym wyrostkiem, a kąty tylno-boczne słabo wystające, niewydłużone w wyrostek. Tarczka ma w części nasadowej ciemną, zwykle rozmytą, czasem niemal niewidoczną plamę. Ujścia gruczołów zapachowych na zapiersiu są krótsze i szersze niż u ukrzeńców, na wierzchołkach zaokrąglone. Spodnia strona odwłoka ma na jasnym tle liczne czarne punkty. Listewka brzeżna odwłoka ma kontrastowe jasne i ciemne pasy. Samiec ma grzbietową krawędź segmentu genitalnego wyraźnie i głęboko wciętą. Samica ma ósmy segment odwłoka z dużym, wyraźnie dłuższym niż szerokim gonokoksytem^[5]^[4].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla lasy, zadrzewienia, parki, ogrody, aleje, łąki, polany i przydroża^[1]. Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki z liści i owocostanów drzew liściastych^[1], głównie brzóz i olsz, a w północnej części zasięgu także z drzew iglastych^[4]. Postacie dorosłe aktywne są od kwietnia lub maja do września^[1] i stanowią stadium zimujące^[1]^[4].

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi^[6]^[2], Ukrainy^[7], Słowenii, Czarnogóry, Serbii oraz europejskiej części Rosji^[6]^[2]. W Azji zamieszkuje Syberię^[4], Mongolię, Chiny, Koreę i Japonię^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Elasmucha fieberi – Knieżyca brzozówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-05-22].
↑ ^a ^b ^c ^d Berend Aukema (red.): Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-05-22].
↑ V.E. Jakovlev. Hemiptera Heteroptera of the Volga region fauna. „Uchenye Zapiski Kazanskogo Universiteta, Otdelenie Fiziko-Matematicheskikh i Meditsinskikh Nauk”. 1864, s. 109-129, 1865.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2012.
↑ ^a ^b ^c ^d Jerzy A. Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera z. 13 Puklicowate - Acanthosmatidae, Żółwinkowate - Scutelleridae. Warszawa, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
↑ ^a ^b Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-05-22].
↑ Species: Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network. Національна мережа інформації з біорізноманіття [on-line]. [dostęp 2022-05-22].

[insektarium-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Elasmucha fieberi – Knieżyca brzozówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-05-22].

[cph-2] Berend Aukema (red.): Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-05-22].

[Jakovlev-3] V.E. Jakovlev. Hemiptera Heteroptera of the Volga region fauna. „Uchenye Zapiski Kazanskogo Universiteta, Otdelenie Fiziko-Matematicheskikh i Meditsinskikh Nauk”. 1864, s. 109-129, 1865.

[Lis-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2012.

[pte-5] Jerzy A. Lis, Barbara Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera z. 13 Puklicowate - Acanthosmatidae, Żółwinkowate - Scutelleridae. Warszawa, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.

[fe-6] Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-05-22].

[uk-7] Species: Elasmucha fieberi (Jakovlev, 1865). [w:] Ukrainian Biodiversity Information Network. Національна мережа інформації з біорізноманіття [on-line]. [dostęp 2022-05-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]