Kolcowój pospolity – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kolcowój pospolity

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	psiankowce
Rodzina	psiankowate
Rodzaj	kolcowój
Gatunek	kolcowój pospolity
Nazwa systematyczna
Lycium barbarum L. Sp. pl. 1:192. 1753
Synonimy
L. halimifolium Mill. L. vulgare Dunal[3]
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kolcowój pospolity, k. szkarłatny (Lycium barbarum L.) – gatunek rośliny należący do rodziny psiankowatych. Pochodzi z Chin. Rozprzestrzenił się również w innych regionach świata i w wielu krajach jest uprawiany^[3]. Jest bliskim krewnym kolcowoju chińskiego. W Polsce jest rośliną uprawną, czasami dziczeje (kenofit, ergazjofigofit). Po raz pierwszy monografia szczegółowa owocu kolcowóju pospolitego - Lycii fructus pojawiła się w Farmakopei Europejskiej (Ph.Eur. 8 supl. 4). Owoce jadalne w ofercie handlowej znane są pod nazwą jagód goji^[4].

Pokrój

Krzew o wysokości 1–3 m. Gałązki łukowato zwisające i pokryte kolcami.

Liście

Lancetowate, długości do 6 cm, ostre lub stępione na końcach, szarozielone i dość grube (sztywne).

Kwiaty

Promieniste, 5-krotne o purpurowofioletowej koronie. Pręciki i słupek wystają daleko poza koronę. Osiągają długość do 2 cm i zwisają rosnąc pojedynczo lub zebrane są po 2–4.

Owoce

Podłużne, czerwone jagody o długości do 2 cm. Są tak delikatne, że aby ich nie uszkodzić przy zbiorze – strząsa się je z krzewu, a nie zrywa.

Nasiona

Nerkowate, żółtawe o długości 2–2,6 mm, szerokości 1,4–2,2 mm i grubości 0,3–0,5 mm. O powierzchni matowej, dołeczkowano-siatkowanej.

Cechy fitochemiczne

Jagody są bogate w aminokwasy (do 5%), polisacharydy i karotenoidy (m.in. zeaksantynę, fysalien i kryptoksantynę) oraz olejek eteryczny z seskwiterpenami. Nasiona zawierają liczne triterpeny i steroidy triterpenowe. Kora zawiera poliaminy (kukoaminę A) i peptydy (liciumamid, liciumina A). W liściach stwierdzono steroidy (witanolid A)^[5].

Roślina trująca

Cała roślina z wyjątkiem dojrzałych owoców jest trująca. Trujące są również niedojrzałe owoce^[6]. Podawany dawniej z kolcowoju alkaloid hioscyjamina (lub podobny) nie został potwierdzony. W każdym razie przypadki zatrucia przypominają zatrucie atropiną i solaniną. Opisane są w literaturze śmiertelne zatrucia u cieląt i owiec, zatrucia zdarzają się też u dzieci i młodzieży^[7]. U zatrutych zwierząt stwierdza się porażenie układu nerwowego, paraliż mięśni i zaburzenia w funkcji przewodu pokarmowego. Do zatruć zwierząt dochodzi rzadko, ponieważ krzew jest przez nie omijany^[8]. Gatunek podawany jest jako trujący w polskojęzycznej literaturze botanicznej^[9][10]. Badania na zawartość atropiny w owocach kolcowoju prowadzone w Tajlandii i Chinach wykazały zmienną zawartość alkaloidu, nie przekraczającą wszakże 19 ppb (części na miliard), co jest stężeniem dalekim od toksycznego^[11]. W Chinach, Korei i Tybecie, owoce kolcowoju są spożywane po ugotowaniu (jako składnik zup itp.).