Las pierwotny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Las pierwotny w parku narodowym Biogradska Gora w Czarnogórze.

Las pierwotnylas, który nie został poddany bezpośrednim ani też pośrednim modyfikacjom ze strony człowieka[1]; pierwotny ekosystem leśny.

Lasy pierwotne i naturalne cechują się znaczną odpornością biologiczną, bioróżnorodnością i tolerancją, a ich odtwarzanie odbywa się pod wpływem naturalnej sukcesji ekologicznej[1].

Las pierwotny a las naturalny

[edytuj | edytuj kod]

Las naturalny różni się od pierwotnego tym, że człowiek pobiera z niego ograniczony użytek[1], jednak poza tym o składzie gatunkowym lasu decydują, podobnie jak w przypadku lasu pierwotnego, siły natury.

Według Protokołu o zrównoważonej gospodarce leśnej do ramowej konwencji o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat Konwencji Karpackiej, las pierwotny (czyli dziewiczy) to rodzaj lasu naturalnego[2][3][4][5]. Definicje z tego protokołu przyjęto również w dokumentach obiektu światowego dziedzictwa UNESCO Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy. Termin las naturalny obejmuje w nich dodatkowo pojęcia las pradawny i starodrzew[4][5].

Struktura

[edytuj | edytuj kod]

W lesie pierwotnym ustala się dynamiczna równowaga pomiędzy populacjami zasiedlających go gatunków, a także równowagowa postać piramidy wieku w obrębie populacji poszczególnych gatunków (zobacz: demografia ekologiczna). Drzewostan lasu pierwotnego starzeje się w sposób naturalny, zaś martwe drzewa są rozkładane przez saprotrofy. Powstałe w starodrzewie luki są szybko zasiedlane przez samosiejki (tak zwany nalot).

Zróżnicowanie gatunków flory i fauny w lasach pierwotnych jest znacznie wyższe niż w uprawach leśnych, a zwłaszcza monokulturach.

Ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Z uwagi na rozwój cywilizacji lasy pierwotne są rzadkością i w wielu państwach podlegają ochronie w ramach tworzonych parków narodowych i rezerwatów przyrody. Nawet pomimo braku bezpośredniej ingerencji w strukturę, lasy ulegają pośrednio wpływowi człowieka, m.in. w związku z zanieczyszczeniem środowiska, zmianami wynikającymi z prowadzonej gospodarki wodnej, a także ekspansją gatunków zawleczonych.

Ostatnie fragmenty nizinnych lasów pierwotnych na terenie Niżu Europejskiego[a] znajdują się w Polsce i na Białorusi na terenie Puszczy Białowieskiej[7][8]. W polskich górach las pierwotny występuje tylko we fragmentach, w najbardziej niedostępnych miejscach. W polskich Tatrach największe fragmenty pierwotnych lasów tworzą tzw. lasy urwiskowe, rosnące na bardzo stromych i niedostępnych stokach, w których wycinka drzew była nieopłacalna ze względów ekonomicznych[9].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Niż Europejski może być rozumiany jako łączny obszar Niżu Środkowoeuropejskiego i Niżu Wschodnioeuropejskiego; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych nie wyróżnia jednak obszaru o takiej nazwie, natomiast istnieją źródła rozciągające ten obszar od Uralu aż po Pireneje[6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Stanisław Szymański: Ekologiczne podstawy hodowli lasu. Wyd. 2. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2000, s. 175–176. ISBN 83-09-01728-6.
  2. Protocol on Sustainable Forest Management to the Framework Convention on the Protection and Sustainable Development of the Carpathians. Bratislava: Carpathian Convention, 2011-05-27. [dostęp 2021-08-20]. (ang.).
  3. Virgin forests. Carpathian Convention. [dostęp 2021-08-20]. (ang.).
  4. a b ‘Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe’ as extension to the existing Natural World Heritage Site ‘Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe’ (1133ter). IUCN, January 2020, seria: Nomination Dossier to the UNESCO for the Inscription on the World Heritage List. [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  5. a b “Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe” as extension to the existing Natural World Heritage Site “Primeval Beech Forests of the Carpathians and the Ancient Beech Forests of Germany” (1133bis). IUCN, January 2017, seria: NOMINATION DOSSIER to the UNESCO for the Inscription on on the World Heritage List. [dostęp 2021-08-07]. (ang.).
  6. European Plain, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-08] (ang.).
  7. Nowy rezerwat: Lasy Naturalne Puszczy Białowieskiej. wiadomosci.ngo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-13)]. (wiadomości NGO).
  8. Ratujmy ostatni pierwotny las. zep.biol.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-13)]. Apel na stronie Zakładu Ekologii Ptaków Uniwersytetu Wrocławskiego.
  9. Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.