Lucyna Messal – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lucyna Messal
	; Lucyna Messal, 1905-1914 r.
Imię i nazwisko	Lucyna Mischal-Sztukowska
Data i miejsce urodzenia	16 października 1886 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	10 grudnia 1953 ; Warszawa
Zawód	aktorka, śpiewaczka, primadonna
Lata aktywności	1904–1951
	Zespół artystyczny
	Teatr Nowości; "Morskie Oko"; Teatr Wielki w Warszawie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lucyna Messal, właśc. Lucyna Mischal-Sztukowska, Messalka^[1] (ur. 16 października 1886 w Warszawie, zm. 10 grudnia 1953 tamże^[2]) – polska aktorka, śpiewaczka (sopran) i tancerka operetkowa, primadonna Operetki Warszawskiej.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie majstra stolarskiego. Od 1901 pobierała lekcje śpiewu u Jana Reszkego i Stanisława Boguckiego, a także lekcje gry aktorskiej u Honoraty Leszczyńskiej. Zadebiutowała 14 stycznia 1904 w warszawskim Teatrze Nowości w roli Emilii w spektaklu Ach ta wiosna. Występ okazał się niepowodzeniem. Messal na pięć lat wycofała się z występów i intensywnie uczyła się śpiewu. Jej kolejnymi nauczycielami byli Wołoszko, Aleksandrowicz, Rybaczkow. Sukces przyniosła jej jednak dopiero rola Safii w Baronie cygańskim 24 marca 1909. Tego dnia okrzyknięto ją nową primadonną operetki Warszawskich Teatrów Rządowych, detronizując dotychczasową - Wiktorię Kawecką.

Również w 1909 roku zadebiutowała nagrywając płyty dla wytwórni Syrena Rekord.

28 października 1913 Lucyna Messal i Józef Redo w Teatrze Nowości wprowadzili i tańczyli jako pierwsi w Polsce tango, wykonując tango w operetce Targ na dziewczęta.

W czasie I wojny światowej występowała w Rosji, a po jej powrocie w 1918 roku warszawska publiczność przyjęła ją niezwykle manifestacyjnie. Ponownie stała się primadonną Teatru Nowości. Po 1922 występowała na scenach Warszawy, Lublina, Łodzi, Petersburga, Moskwy, Wiednia i Budapesztu.

Od 1926 roku śpiewała w Teatrze Messal i Niewiarowskiej, w sezonie 1927/1928 ponownie była aktorką w Teatrze Nowości. W 1928 roku występowała w teatrach: "Morskie Oko", Teatrze Małym we Lwowie oraz warszawskim teatrze "Znicz".

W roku 1929 otworzyła własny teatr muzyczny przy ulicy Marszałkowskiej 114 w Warszawie („Operetka Lucyny Messal”). W latach trzydziestych występowała w licznych teatrach rewiowych ("Wesoły Wieczór", "Hollywood", "Kameleon", "Praskie Oko", "8.15"). Od 1938 występowała w Teatrze Wielkim. W 1938 wystąpiła w epizodycznej roli pianistki Wandy w filmie Szczęśliwa trzynastka w reżyserii Mariana Czauskiego z muzyką Jerzego Petersburskiego.

W okresie okupacji niemieckiej otworzyła „Bar pod Messalką” na Krakowskim Przedmieściu 16/18 vis á vis kościoła Świętego Krzyża. Występowała także w kawiarni „U Elny Gistedt”, mieszczącej się w pałacu Branickich przy ul. Nowy Świat 18^[3].

Artystka pod tym adresem miała również swoje mieszkanie, stąd współcześnie kamienica ta zwana jest zwyczajowo kamienicą Pod Messalką^[4].

Po wojnie występowała w warszawskim Teatrze Nowym jako aktorka charakterystyczna^[5]. W listopadzie 1946 w sali „Romy” odbył się jubileusz 50-lecia jej pracy artystycznej^[6].

Była legendą polskiej operetki, uwielbianą przez publiczność. Miała wspaniałe warunki sceniczne: urodę, figurę, talent i głos. W swoim repertuarze miała ponad 50 ról.

Została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. H-II-16/17)^[7].

Filmografia

1938 – Szczęśliwa trzynastka jako Pianistka Wanda
1914 – Tańce i śpiewy jako tancerka
1913 – Tańce niedźwiedzie jako tancerka
1913 – One Step jako tancerka
1913 – Tango jako tancerka

Spektakle teatralne (wybór)

1904 – Ach ta wiosna
1909 – Baron cygański jako Safi, Teatr Nowości (wznowienie 1913)
1909 – Piękność z Nowego Yorku, Teatr Nowości
1909 – Czar walca jako księżniczka, Teatr Nowości
1909 – Orfeusz w piekle jako Eurydyka, Teatr Nowości
1909 – Bohaterowie, Teatr Nowości (wznowienie 1913)
1909 – Ptasznik z Tyrolu jako listonoszka Gaga, Teatr Nowości
1909 – Piękna Helena jako Helena, Teatr Nowości
1909 – Rozwódka, Teatr Nowości
1910 – Manewry jesienne, Teatr Nowości
1910 – Hrabia Luxemburg, Teatr Nowości
1910 – Cygańska miłość, Teatr Nowości
1910 – Panna z lalką, Teatr Nowości
1911 – Cnotliwa Zuzanna, Teatr Nowości
1911 – Wesoła wdówka, Teatr Nowości
1912 – Romantyczna żona, Teatr Nowości
1912 – Wróg kobiet, Teatr Nowości
1912 – Czerwona dama, Teatr Nowości
1913 – Ewa, Teatr Nowości
1913 – Targ na dziewczęta, Teatr Nowości
1915 – Córka pani Angot, Teatr Nowości
1921 – Biały mazur, Teatr Nowości
1922 – Jej wysokość tancerka, Teatr Nowości
1923 – Bajadera, Teatr Nowości
1923 – Katia tancerka, Teatr Nowości
1924 – Frasquita, Teatr Nowości
1925 – Orłowa, Teatr Nowości
1925 – Wieszczka wód, Teatr Nowości
1927 – Noc Bacchusowa, Teatr Nowości
1927 – Paganini, jako księżna Lukki, Teatr Nowości
1927 – Królowa, Teatr Nowości
1928 – Piękność z Nowego Yorku, Teatr Nowości
1928 – Tego jeszcze nie było, "Morskie Oko"
1929 – Jasnowłosy Cygan, "Znicz"
1929 – Boska noc, "Teatr Lucy Messal"
1930 – Z Chłodnej na Nowy Świat, "Morskie Oko"
1932 – Walter pod Messalką, "Wesołe Oko"
1932 – Karnawał pod Messalką, "Wesoły Teatr"
1933 – Prosto z mostu, "Praskie Oko"
1933 – Klejnoty Pragi, "Praskie Oko"

Dyskografia (wybór)

1909 – Bohaterowie. Ty, ty moje marzenie. Aria z tejże operetki (SGR 8510) Syrena Rekord
1909 – Mimi. Lustereczko. Duet z tejże operetki (SGR 8758) Syrena Rekord (duet z Wiktorią Kawecką)
1909 – Łóżeczko mieć. Aria Gondy z operetki Rozwódka (SGR 8762) Syrena Rekord
1910 – Rozwódka. Krok w krok. Duet z tej operetki (SGR 9076) Syrena Rekord (duet z Władysławem Szczawińskim)
1911 – Lekcyjka całowania. Duet z operetki Cnotliwa Zuzanna (SGR 10855) Syrena Rekord (duet z Józefem Sendeckim)
1911 – Opowiastka o cnocie. Aria z operetki Cnotliwa Zuzanna (SGR 10856) Syrena Rekord (duet z Władysławem Szczawińskim)
1911 – Lucyna Messal, sopran; Józef Sendecki, tenor artyści Teatrów Warszawskich śpiew z akompaniamentem Orkiestry opery Warszawskiej (SGR 10858–10862) Syrena Rekord (duety z Cnotliwej Zuzanny)
1912 – Jej adiutant. Duet z tejże operetki (SGR 12110) Syrena Rekord (duet z Józefem Redo)
1912 – Jej adiutant. Niezapominajki. Walc z tejże operetki (SGR 12112) Syrena Rekord
1912 – Romantyczna żona. (SGR 12157–12160) Syrena Rekord (Walce, duety i tria z tejże operetki (z Józefem Redo i Julianem Krzewińskim))
1912 – Wróg kobiet. Kto żadnej nie chce znać w ogóle. Aria z tejże operetki (SGR 12522) Syrena Rekord
1912 – Lucyna Messal, sopran, primadonna Operetki Warszawskiej (SGR 12593–12596) Syrena Rekord
1912 – Litość miej. Pożaliej. Romans. (SGR 12607) Syrena Rekord
1912 – Dzwoneczki. Kołokolcziki. Romans. (SGR 12704) Syrena Rekord
1912 – Żdu tiebia, pridi skoro. Romans. (SGR 12700) Syrena Rekord
1912 – Pojdiosz li ty? Romans. (SGR 12702) Syrena Rekord
1918 – Piękny sen. Nie spiesz się i nie zwalniaj. Duet. (SR 510) Syrena Rekord
1927 – Lucyna Messal, sopran, artystka Teatrów Warszawskich śpiew z towarzyszeniem orkiestry (SR 3215–3216) Syrena Rekord (Piosenki z rewii Tego jeszcze nie było)

Upamiętnienie

W 2004 roku jednej z warszawskich ulic nadano nazwę Lucyny Messal^[8].

Przypisy

↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 524. ISBN 978-83-62189-08-3.
↑ Lucyna Messal. e-teatr.pl. [dostęp 2011-09-09]. (pol.).
↑ Wacław Wiernicki: Wspomnienia o warszawskich knajpach. Prószyński i S-ka, 1994, s. 90. ISBN 83-902520-0-7.
↑ KAMIENICA POD MESSALKĄ. [dostęp 2012-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-15)].
↑ Witold Sadowy: Wspomnienie o Lucynie Messal. e-teatr.pl. [dostęp 2010-03-16]. (pol.).
↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 35, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
↑ Katalog ulic i placów m.st. Warszawy. [dostęp 2015-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)].

Bibliografia

Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944-1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904-1939. ISBN 83-917189-0-5.

Linki zewnętrzne

Lucyna Messal w bazie Filmweb
Lucyna Messal w bazie filmpolski.pl
Lucyna Messal w bazie IMDb (ang.)
Lucyna Messal, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
50-lecie pracy scenicznej Lucyny Messal w kronice PKF w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej
Materiały związane z Lucyną Messal w bibliotece Polona

[1] Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 524. ISBN 978-83-62189-08-3.

[e-teatr1-2] Lucyna Messal. e-teatr.pl. [dostęp 2011-09-09]. (pol.).

[3] Wacław Wiernicki: Wspomnienia o warszawskich knajpach. Prószyński i S-ka, 1994, s. 90. ISBN 83-902520-0-7.

[4] KAMIENICA POD MESSALKĄ. [dostęp 2012-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-15)].

[e-teatr2-5] Witold Sadowy: Wspomnienie o Lucynie Messal. e-teatr.pl. [dostęp 2010-03-16]. (pol.).

[6] Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 35, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.

[7] Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.

[8] Katalog ulic i placów m.st. Warszawy. [dostęp 2015-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]