Motyw (sztuka) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Motyw – element kompozycyjny lub zdobniczy wykorzystywany w sztukach wizualnych, używany jako centralny element dzieła lub powtarzany w celu stworzenia wzoru. Termin ten oznacza także powracający w dowolnym dziele dominujący element tematyczny; myśl lub ideę, która staje się przedmiotem artystycznej obróbki^{[1][2][3][4][5]}. Motywem może być temat, wątek, postać lub konkretna treść^[5].

 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Motywy religijne to motywy związane z przedstawieniem postaci religijnych oraz kojarzonymi z religią przedmiotami, budowlami czy scenami^[5].

Ecce homo (łac. Oto Człowiek) to motyw w sztuce chrześcijańskiej przedstawiający ubiczowanego Chrystusa w koronie cierniowej, trzymającego berło z trzciny^[6]. Z oczu Jezusa płyną łzy. W niektórych przedstawieniach pojawiają się dodatkowo żona Piłata Prokula oraz Barabasz^[7].

Odmiana przedstawienia ecce homo, w której Piłat uchyla płaszcz Jezusa i pokazuje jego rany^[7].

Kefaloforia (głowonoszenie) to motyw ukazujący męczennika trzymającego w rękach własną ściętą głowę^[8][9].

Motyw w sztuce, który ma związek z myślą przewodnią Księgi Koheleta – Vanitas vanitatum et omnia vanitas – Marność nad marnościami i wszystko marność (Koh 1,2 BT).

Często jest przedstawiany w martwych naturach malarzy północnej Europy pochodzących z Flandrii i Holandii. Marność jest przedstawiana przez wiele symboli: czaszkę, zepsute lub więdnące owoce, zegary i klepsydry oraz instrumenty muzyczne.

Immaculata (łac. niepokalana) to motyw Maryi z Nazaretu bez dziecka, w młodym wieku, w białej sukni i błękitnym płaszczu, na tle nieba, stojącej na półksiężycu oplecionym wężem, otoczonej świetlistą mandorlą i koroną z gwiazd. Wizerunek wykształcony w XVII wieku i typowy zwłaszcza dla epoki baroku i rokoko. Typ immaculaty pojawia się często w barokowej rzeźbie wolnostojącej.

Motyw Judyty i Holofernesa pochodzi z Księgi Judyty. Postać Judyty była przede wszystkim eksponowana w okresie renesansu i baroku. Jednym z pierwszych malarzy, który utrwalił jej podobiznę, był miniaturzysta francuski o nieznanym imieniu, dzieło powstało w 1300 roku i można je obejrzeć we Francuskiej Biblii z Hainburga (French Bible of Hainburg).

Crux gemmata (z łac. crux – krzyż, gemmata – zdobiony kamieniami szlachetnymi) to w sztukach plastycznych przedstawienie krzyża ozdobionego kamieniami szlachetnymi, perłami i innymi wartościowymi wyrobami jubilerskimi z minerałów i skał. Crux gemmata interpretowana jest przede wszystkim jako znak triumfalnej, zbawczej męki i śmierci Chrystusa, który stał się Najwyższym władcą; krzyże tego typu obrazują majestat władzy Bożej, a ponadto wizję Niebiańskiej Jerozolimy.

Motywy mitologiczne to motywy związane z antycznymi mitami i wierzeniami^[10].

Leda z łabędziem to motyw ukazujący kobietę w miłosnym akcie z łabędziem. Motyw Ledy został zaadaptowany głównie przez malarzy okresu renesansu. W rzeźbie pojawiał się rzadziej. Motyw pochodzi z mitologii greckiej opisanej u Owidiusza w Metamorfozach. Według legendy w dziewczynie zakochał się Zeus, który by ją posiąść zamienił się w łabędzia i uwiódł ją^[11].