Naskórek – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł od 2023-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Naskórek, epiderma (łac. epidermis), u bezkręgowców także hipoderma (łac. hypodermis)^[1] – najbardziej zewnętrzny i jednocześnie najcieńszy nabłonek okrywający powłokę ciała organizmu zwierzęcego, pochodzenia ektodermalnego, u kręgowców składający się z kilku warstw komórek, a u bezkręgowców z jednej.

Naskórek kręgowców jest zewnętrzną warstwą skóry – ma około 0,5 mm, przy czym grubość ta jest większa (do 1,0 – 1,5 mm) na skórze podeszwy i dłoni. Tradycyjnie uważa się^[kto?], że naskórek zbudowany jest z wielowarstwowego nabłonka płaskiego rogowaciejącego, w rzeczywistości jednak tylko dwie, trzy warstwy żywych komórek leżących najbardziej powierzchownie są płaskimi. Większość keratynocytów to komórki sześcienne lub walcowate.

W skład naskórka wchodzą komórki układające się w warstwy (od 6 do 20), następujących typów:

• nabłonkowe – keratynocyty, stanowiące główną masę naskórka
• komórki Merkla – receptory dotyku
• melanocyty
• komórki dendrytyczne.

Unaczynienie skóry:

• sieć głęboka – skóra właściwa, tkanka podskórna
• sieć podbrodawkowa – u podstawy brodawek
• sieć powierzchowna.

Przy oziębieniu następuje odruchowy skurcz naczyń krwionośnych oraz mięśni stroszących włosy (łac. musculi arrectores pilorum).

Keratynocyty układają się w naskórku w 5 warstw. Idąc od błony podstawnej, są to:

• warstwa podstawna (stratum basale) – najgłębiej położona część naskórka
• warstwa kolczysta (stratum spinosum)
• warstwa ziarnista (stratum granulosum)
• warstwa jasna, inaczej świetlana (stratum intermediale, lucidum) (tylko w grubych naskórkach, np. podeszwy)
• warstwa rogowa naskórka (stratum corneum), jej część podlegająca złuszczaniu to stratum disjunctum.

Warstwa podstawna i warstwa kolczysta to warstwy żywe. Nazywa się je łącznie warstwą rozrodczą (stratum germinativum) albo strefą Malpighiego^[2].

Wytwarza włosy, paznokcie, gruczoł łojowy, potowy, mlekowy (elementy martwe). Warstwa rogowa naskórka ochrania skórę przed czynnikami chorobotwórczymi. Poza tym nie przepuszcza wody.

Melanina znajdująca się w naskórku nadaje barwę skórze i chroni przed działaniem promieniowania słonecznego.

• 
  Preparat histologiczny w MŚ, barwienie HE. Zaznaczono naskórek
• 
  Tomografia koherencyjna skóry palca ukazująca warstwy naskórka. U góry warstwa zrogowaciała (złuszczającą się), w środku warstwa świetlana. Na dole widoczna powierzchowna część skóry właściwej. Widoczne przewody potowe

Zobacz hasło naskórek w Wikisłowniku

• epiderma w botanice
• hipoderma