Ogólnoukraińskie Zjednoczenie „Swoboda” – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ogólnoukraińskie Zjednoczenie „Swoboda”
Всеукраїнське об'єднання «Свобода»
Ilustracja
Państwo

 Ukraina

Lider

Ołeh Tiahnybok

Data założenia

13 października 1991
(zarejestrowana 16 października 1995)

Adres siedziby

ul. Wełyka Żytomyrśka 17, Kijów

Ideologia polityczna

ukraiński nacjonalizm

Poglądy gospodarcze

protekcjonizm

Barwy

żółta, niebieska

Obecni posłowie
1/450
Strona internetowa
Wiec partyjny „Swobody” na cześć Stepana Bandery

Ogólnoukraińskie Zjednoczenie „Swoboda” (ukr. Всеукраїнське об'єднання «Свобода», Wseukrajinśke objednannia „Swoboda”) – skrajnie prawicowa ukraińska nacjonalistyczna partia polityczna założona w 1991 roku we Lwowie, zarejestrowana w 1995 roku. Od 2004 roku liderem partii jest Ołeh Tiahnybok.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Partia powstała 13 października 1991 roku pod nazwą Socjal-Narodowa Partia Ukrainy. Założyli ją członkowie kół weteranów radzieckiej interwencji w Afganistanie, członkowie organizacji młodzieżowej „Spadszczyna” pod kierownictwem Andrija Parubija, członkowie bractw studenckich ze Lwowa skupieni wokół Ołeha Tiahnyboka, oraz członkowie „Warty Ruchu”, działający pod przywództwem Jarosława Andruszkiwa oraz Jurija Kryworuczki. Oficjalnej rejestracji partii dokonano 16 października 1995 roku. Pierwszym liderem partii został Jarosław Andruszkiw. Partia wydawała gazetę „Socjal-Nacjonalista”. W swoich poglądach i symbolice nawiązywała do neonazizmu, rasizmu i antysemityzmu[1]. Pod nazwą Socjal-Narodowa Partia Ukrainy partia występowała do 14 lutego 2004 roku, kiedy na IX zjeździe zmieniła nazwę na obecną; zmianom uległa wówczas również symbolika partii (zarzucono logo – ideogram IN, od Idea Narodu, trawestacja symbolu Wolfsangel – na rzecz dłoni stylizowanej na trójząb), nastąpiła również zmiana na stanowisku lidera partii – Andruszkiwa zastąpił Ołeh Tiahnybok.

Ideologia

[edytuj | edytuj kod]

Partia ma charakter nacjonalistyczny[2] i skrajnie prawicowy[3]. Jej krytycy oskarżają ją o neonazizm, rasizm i ksenofobię[4].

Program

[edytuj | edytuj kod]

Partia opowiada się za[5]:

  • zmianą systemu politycznego na prezydencki,
  • zmianą nazwy Rady Najwyższej Ukrainy na Ukraińską Radę Narodową oraz skrócenie długości jej kadencji do 3 lat,
  • wybieralnością sędziów,
  • derusyfikacją kraju,
  • protekcjonizmem w gospodarce,
  • ustawowym uznaniem weteranów Ukraińskiej Powstańczej Armii za bojowników o niezależność Ukrainy,
  • uznaniem wielkiego głodu za ludobójstwo,
  • lustracją,
  • uniezależnieniem Ukrainy od Rosji w sferze energetyki, współpracą z państwami Bliskiego Wschodu, rozwojem nowych technologii,
  • wyprowadzeniem wojsk rosyjskich z Sewastopola (dotyczy sytuacji Sewastopola przed marcem 2014),
  • likwidacją autonomii Krymu (dotyczy Republiki Autonomicznej Krymu przed marcem 2014)[6],
  • wspieraniem powrotu Ukraińców z emigracji,
  • wspieraniem obrony praw ukraińskich pracowników za granicą,
  • wzmocnienie ochrony granicy państwowej, stworzeniem systemu kontroli biometrycznej, likwidacją nielegalnej migracji,
  • uchwaleniem nowej ustawy o obywatelstwie, między innymi zawierającej przepisy o przyznaniu prawa do obywatelstwa wyłącznie osobom urodzonym w granicach państwa ukraińskiego oraz etnicznym Ukraińcom oraz o pozbawianiu obywatelstwa cudzoziemców-kryminalistów,
  • zamianą ustawy „o językach w Ukraińskiej SRR” na proponowaną przez siebie ustawę „o obronie języka ukraińskiego”,
  • wprowadzeniem obowiązkowego tłumaczenia synchronicznego/dubbingu wszelkich programów, widowisk, filmów na język ukraiński,
  • wprowadzeniem egzaminu ze znajomości języka ukraińskiego dla kandydatów na stanowiska urzędnicze i funkcjonariuszy,
  • wyjściem Ukrainy ze Wspólnoty Niepodległych Państw.
  • do 2012 r. Swoboda była antyunijna, krytykując tę organizację jako masońską i progejowską[7].

Udział w wyborach

[edytuj | edytuj kod]
Wiec z żądaniami rozwiązania Rady Najwyższej Ukrainy (Kijów, 2009)

Partia bierze udział w wyborach od 1994 roku.

Po protestach Euromajdanu (XI 2013 – II 2014) i odsunięciu od władzy Wiktora Janukowycza i Partii Regionów (II 2014) nastąpił spadek popularności partii „Swoboda”. Jej przewodniczący Ołeh Tiahnybok w przedterminowych wyborach prezydenckich 25 maja 2014 otrzymał poparcie 1,16% ogółu wyborców (210 476 głosów)[10]. W przedterminowych wyborach do Rady Najwyższej 26 października 2014 „Swoboda” uzyskała z kolei siódme miejsce według liczby oddanych głosów (742 022 głosów– 4,71%) i nie pokonawszy progu 5% nie weszła do parlamentu[11]. W Radzie Najwyższej 2014 partię „Swoboda” reprezentuje 6 deputowanych wybranych w okręgach jednomandatowych (po jednym okręgu jednomandatowym w obwodach: połtawskim, rówieńskim, tarnopolskim i kijowskim i w dwóch okręgach jednomandatowych w Kijowie)[12].

Wyniki „Swobody” w wyborach

[edytuj | edytuj kod]
2006 2007
2010 (Tiahnybok) 2010 (Wybory samorządowe)
2012
2014 (Tiahnybok) 2014

Inne formy działalności

[edytuj | edytuj kod]

Corocznie w prawosławne święto Opieki Matki Bożej (Pokrowa) 14 października partia organizuje pikiety, w których domaga się uznania praw weteranów Ukaińskiej Powstańczej Armii, które przeradzają się w starcia ze zwolennikami partii komunistycznych. Innym przejawem działalności partii są akcje promujące język ukraiński. Jedna z nich prowadzona była pod hasłem walki z niecenzuralnymi słowami (ukr. maciukami): Maciuki zamieniają cię w Moskala! Pikanterii sprawie dodał fakt, że na plakacie promującym akcję zamieszczono zdjęcie nie Ukraińca, a Polaka, a samo zdjęcie było pracą polskiego fotografa pod nazwą Wieczny optymista[13].

W 2005 roku 17 członków partii napisało list do liderów politycznych Ukrainy, m.in. do byłego prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki, w którym żądali, aby zapobiec „kryminalnym czynom zorganizowanego żydostwa” (ukr. jewrejstwa)[14]. W 2012 roku amerykańskie Centrum Szymona Wiesenthala ulokowało partię „Swoboda” wraz z imiennie wymienionym jej liderem Tiahnybokiem oraz deputowanym tej partii Mirosznyczenko na liście „top 10” organizacji lub osób używających retoryki antysemickiej[15][16].

W 2009 roku aktywiści partii usiłowali zakłócić uroczystości rocznicowe upamiętniające zbrodnię w Hucie Pieniackiej[17]. Również w 2010 roku nacjonaliści ze Swobody usiłowali przeszkodzić rocznicowym obchodom mordu w Hucie Pieniackiej blokując dojście do pomnika zamordowanych[18]. 1 kwietnia 2010 roku grupa młodzieży ze „Swobody”, wznosząc antypolskie i antysemickie hasła, przerwała obrady konferencji, na której zapowiadano złożenie wniosku o unieważnienie dekretu o przyznaniu tytułu Bohatera Ukrainy dla Stepana Bandery[19].

Partia podjęła wsparcie klubu hokejowego Winnyćki Hajdamaky z siedzibą w Winnicy; członek partii Anton Bojdaczenko został prezesem klubu[20], a Ołeh Tiahnybok członkiem honorowym klubu[21].

1 stycznia 2014 roku partia „Swoboda” w centrum Kijowa i w paru innych miastach zorganizowała marsze pamięci z pochodniami w 105 rocznicę urodzin Stepana Bandery[1], w którym uczestniczyli również członkowie Prawego Sektoru i partii UDAR Witalija Kłyczki. Manifestacja zgromadziła kilka tysięcy osób posługujących się flagami uczestniczących w niej partii i flagami Ukraińskiej Armii Powstańczej[22].

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]

Na forum europejskim partia współpracuje z nacjonalistycznymi, skrajnie prawicowymi organizacjami[3] tj. Wolnościową Partią Austrii[23], francuskim Frontem Narodowym[24] oraz Narodowym Odrodzeniem Polski[25].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Berdychowska Bogumiła: Organizacje nacjonalistyczne na Ukrainie /w:/ Nacjonalizm, konflikty narodowościowe w Europie Środkowej i Wschodniej. Pod red. S. Helnarskiego. Toruń 1995.
  • Czabanna Marharyta: Współczesne ukraińskie partie ultraprawicowe – analiza porównawcza. „Nowa Ukraina” 2006, nr 2.
  • Tomasiewicz Jarosław: Skrajna prawica nacjonalistyczna na Ukrainie: ideologia, struktury, działalność /w:/ Implikacje konfliktu ukraińskiego dla polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Polski. Aspekty polityczne, wojskowe, gospodarcze oraz społeczne. Pod red. Katarzyna Czornik, Miron Lakomy, Mieczysław Stolarczyk. Katowice 2015. ISBN 978-83-938760-5-1.
  • Zapałowski Andrzej: Zagrożenie destabilizacji Europy Środkowo-Wschodniej ze strony Ogólnoukraińskiego Zjednoczenia Swoboda. „Ante Portas. Studia nad bezpieczeństwem” 2013, nr 2

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Czech M. 2014: Drugie życie prawdziwych patriotów. Gazeta Wyborcza 11-12 I 2014 r. Magazyn str. 26-27.
  2. David R. Marples, Frederick V. Mills (red.) Ukraine's Euromaidan: Analyses of a Civil Revolution, s. 136
  3. a b Nikolay Zakharov, Ian Law Post-Soviet Racisms, s. 82
  4. J. L. Black, Michael Johns, Alanda D. Theriault (red.) The New World Disorder: Challenges and Threats in an Uncertain World s. 14
  5. Національна Конституція (проект Всеукраїнського об'єднання "Свобода"). tiahnybok.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-13)]. (ukr.).
  6. Всеукраїнське об'єднання "Свобода" виступає за скасування Кримської автономії. tiahnybok.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-29)]. (ukr.).
  7. Czech M. 2014: Drugie życie prawdziwych patriotów. Gazeta Wyborcza 11-12 I 2014 r. Magazyn str. 27
  8. «Свобода» зірвала джек-пот, tyzhden.ua [dostęp 05.07.2022]
  9. Вибори народних депутатів України 28 жовтня 2012 року. [dostęp 2014-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-30)].
  10. Позачергові вибори Президента України 25 травня 2014 року (cvk.gov.ua)
  11. Позачергові вибори народних депутатів україни 26 жовтня 2014 року. Протокол Центральної виборчої комісії про результати виборів народних депутатів україни у загальнодержавному багатомандатному виборчому окрузі. 10 листопада 2014 року. [dostęp 2014-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-10)].
  12. Відомості про підрахунок голосів виборців в межах одномандатних виборчих округів. [dostęp 2014-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-19)].
  13. Тягнибоки. Час прощатися. pravda.com.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-13)]. (ukr.).
  14. Svoboda: The rise of Ukraine's ultra-nationalists, BBC News, 26.12.2012 (ang.)
  15. 2012 Simon Wiesenthal Center, Top Ten Anti-semitic/Anti-Israel Slurs (ang.). [dostęp 2018-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-21)].
  16. Czech M. 2014: Drugie życie prawdziwych patriotów. Gazeta Wyborcza 11-12 I 2014 r. Magazyn str. 27.
  17. Huta Pieniacka: 65 rocznica zbrodni, kresy.pl [dostęp 05.04.2009]
  18. Huta Pieniacka kole w oczy nacjonalistów
  19. Na konferencji ks. Isakowicza-Zaleskiego krzyczeli: Okupanci, precz!
  20. Свободівець Антон Бойдаченко відкрив змагання Регіональної Хокейної Ліги у Вінниці. vinnytsya.svoboda.org.ua, 2011-10-29. [dostęp 2015-12-07]. (ukr.).
  21. У Вінниці вдруге відбувся хокейний турнір на Кубок "Свободи". vinnytsya.svoboda.org.ua, 2012-05-21. [dostęp 2015-12-07]. (ukr.).
  22. Ukraina: marsz z pochodniami w rocznicę urodzin Bandery, Polskie Radio
  23. ВО "Свобода" провела чергову зустріч з австрійськими націоналістами, www.svoboda.org.ua z 23 lutego 2009. [dostęp 2009-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 kwietnia 2009)].
  24. Всеукраїнське об’єднання "Свобода" і Національний фронт Франції підпишуть Протокол про співпрацю, www.svoboda.org.ua z 31 marca 2009. [dostęp 2009-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 października 2013)].
  25. Warszawa: Robocze spotkanie NOP i „Swobody”, Narodowe Odrodzenie Polski