Pałac Mienszykowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pałac Mienszykowa

Меншиковский дворец

nr rej. 781510238140016[1]
Państwo	Rosja
Miasto wydzielone	Petersburg
Typ budynku	pałac
Styl architektoniczny	barok
Rozpoczęcie budowy	1710
Ukończenie budowy	1727
Położenie na mapie Petersburga Pałac Mienszykowa
Położenie na mapie Rosji Pałac Mienszykowa
59°56′20″N 30°17′45″E/59,938889 30,295833
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pałac Mienszykowa (ros. Меншиковский дворец) – pałac wzniesiony etapami w latach 1710–1712 i 1713–1727 dla Aleksandra Mienszykowa, pierwszego gubernatora Petersburga i bliskiego współpracownika Piotra I. Zabytek rosyjskiej architektury barokowej.

Pałac został wzniesiony na Wyspie Wasylewskiej dla Aleksandra Mienszykowa, jednego z najbardziej zaufanych ludzi cara Piotra I i pierwszego gubernatora Petersburga, według projektu Giovanniego Fontany i Johanna Gottfrieda Schädla. Początkowo był budowlą trójkondygnacyjną z głównym korpusem przylegającym do brzegu Newy oraz dwoma skrzydłami, otaczającymi z dwóch stron dziedziniec. Wokół pałacu urządzono ogród^[2]. Skierowany elewacją frontową ku rzece pałac nawiązywał do architektury włoskiej^[3].

W nieukończonym jeszcze pałacu Mienszykowa odbywały się przyjęcia i bale z udziałem cara Piotra I, gdyż jego Pałac Letni był znacznie skromniejszy i mniej przestronny^[3]. W 1710 r. w pałacu odbyło się wesele Anny Iwanowny, bratanicy Piotra i kurlandzkiego księcia Fryderyka Wilhelma Kettlera^[3]. Natomiast w 1712 r. w pałacu odbył się ślub i wesele Piotra I i Katarzyny Aleksiejewny^[4].

W 1727 r. Mienszykow popadł w niełaskę cara Piotra II i został dożywotnio zesłany na Syberię, a jego majątek – skonfiskowany^[5]. Pałac na Wyspie Wasylewskiej przeszedł na własność skarbu państwa. Przez pięć lat był siedzibą Kolegium Spraw Zagranicznych^[2]. Następnie w budynku rozmieszczono Korpus Szlachecki, od 1800 r. noszący nazwę 1 Korpusu Kadetów^[2]. W związku z nowym przeznaczeniem budynku został on rozbudowany o kolejne skrzydło, łączące się ze starszymi obiektami od strony Linii Sjezdowskiej. W latach 1758–1769 wzniesiono jeszcze jeden korpus, ustawiony, podobnie jak najstarszy, na nabrzeżu Newy^[2]. W II poł. XIX w. pałac Mienszykowa, pozostając siedzibą 1 Korpusu Kadetów, stał się równocześnie siedzibą Rady Głównego Zarządu Szkół Wojskowych^[2].

W latach 1917–1918 w obszernych salach pałacu Mienszykowa wielokrotnie odbywały się mityngi rewolucyjne. W czerwcu 1917 r. w budynku obradował I Wszechrosyjski Zjazd Rad^[2]. W 1926 r. pałac stał się siedzibą Leningradzkiej Szkoły Wojenno-Politycznej im. Engelsa. W 1965 r. został zaadaptowany na muzeum^[2]. Od 1967 r. jest to oddział Ermitażu^[2].

Pałac został wzniesiony w stylu baroku pietrowskiego typowego dla rosyjskiej architektury świeckiej początku XVIII w. Elewacje pałacu zdobione są pilastrami z kapitelami rzeźbionymi w kamieniu. Centralna część pałacu była pierwotnie zwieńczona attyką z ozdobnymi rzeźbami, natomiast boczne ryzality wieńczyły frontony z motywami korony książęcej^[2].

• J. Miles, Petersburg, Wydawnictwo MAGNUM, Warszawa 2020, ISBN 978-83-11-15862-7.
• red. B. Piotrowski, O. Czekanowa i in., Sankt-Pietierburg. Pietrograd. Leningrad. Encikłopiediczeskij sprawocznik, Naucznoje Izdatiel'stwo Bol'szaja Rossijskaja Encikłopiedija, ISBN 5-85270-037-1