Państwo Hatay – Wikipedia, wolna encyklopedia

Państwo Hatay
Hatay Devleti
لواء الإسكندرونة
	1938–1939
	Flaga
	Hymn: Istiklâl Marsi; (Marsz niepodległości);
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Antiochia
Data powstania	7 września 1938
Data likwidacji	29 czerwca 1939
Prezydent	Tayfur Sökmen
Premier	Abdurrahman Melek
Powierzchnia	4 700 km²
Populacja ; • liczba ludności	; 234 379
• gęstość	49,9 os./km²
Waluta	funt syryjski, lira turecka
Język urzędowy	turecki
	; Sandżak Aleksandretty, późniejsza Republika Hatay
	Położenie na mapie świata Państwo Hatay
	36,4303°N 36,1742°E/36,430280 36,174170
	Multimedia w Wikimedia Commons

Państwo Hatay (tur. Hatay Devleti, arab. لواء الإسكندرونة) – państwo istniejące na przełomie 1938 i 1939 roku.

Po rozpadzie Imperium Osmańskiego, 20 października 1921 roku, okręg Hatay przyłączono do Syrii. Jednak zrzekając się w roku 1923 pretensji wobec utraconych terytoriów Republika Turecka nie uznała utraty Hatay, który uznawała za rdzennie turecki.

9 września 1936 roku Turcja złożyła u władz francuskich i w Lidze Narodów skargę na naruszenie praw Turków zamieszkujących okręg, żądając zapewnienia mu autonomii. Po mediacji Ligi Narodów Francja (jako mandatariusz Syrii) i Turcja zawarły 29 maja 1937 roku porozumienie, mocą którego okręg otrzymał autonomię w ramach mandatowej Syrii i został zdemilitaryzowany.

W roku 1938 doszło do zamieszek między Turkami i Arabami, wskutek czego, znów przy pośrednictwie Ligi Narodów, renegocjowano status okręgu. Na mocy porozumienia francusko-tureckiego z 3 lipca miał się stać niepodległym państwem pod militarną kontrolą Francji i Turcji. 22 lipca odbyły się wybory do zgromadzenia lokalnego, w którym Turcy zdobyli 22 miejsca na 40 możliwych.

2 września 1938 roku Hatay oficjalnie odłączono od Syrii, 6 września uchwalono konstytucję, a dzień później, 7 września oficjalnie ogłoszono niepodległość Republiki Hatay.

Niepodległość Republiki Hatay nosiła widoczne dla wszystkich znamię tymczasowości, której ostatecznym celem było połączenie z Turcją. 6 lutego 1939 roku wprowadzono turecki system prawny, zaś 13 marca lira turecka stała się jedyną walutą republiki.

23 czerwca 1939 roku Francja i Turcja zawarły porozumienie o przyłączeniu kraju do Turcji. 29 czerwca parlament Republiki Hatay uchwalił przyłączenie jej do Turcji i sam się rozwiązał; 7 lipca odnośny dekret wydały władze tureckie. 23 lipca w antiocheńskich koszarach nastąpiło oficjalne przekazanie okręgu przez Francuzów Turkom.

Demografia

Według oficjalnego spisu powszechnego z 22 lipca 1938 roku Hatay zamieszkiwało 57 008 osób uprawnionych do głosowania, podzielonych na następujące grupy etniczno-religijne:

Turcy – 35 847
Alawici – 11 319
Ormianie – 5 504
Arabowie:
- prawosławni (Arabscy chrześcijanie) – 2 098
- sunnici 1 845
inni – 359

Bibliografia

Picard, Elizabeth (january-february-march 1982). „Retour au Sandjak” (in French). Maghreb-Machrek (Paris) (99).
Bazantay, Pierre (in French). Un conflit de nationalités au Proche-Orient: le sandjak d’Alexandrette 1934-1939