Peter Schat – Wikipedia, wolna encyklopedia

Peter Schat
	; Peter Schat, 1968
Data i miejsce urodzenia	5 czerwca 1935 ; Utrecht
Pochodzenie	holenderskie
Data i miejsce śmierci	3 lutego 2003 ; Amsterdam
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytor
	Multimedia w Wikimedia Commons

Peter Schat (ur. 5 czerwca 1935 w Utrechcie, zm. 3 lutego 2003 w Amsterdamie^[1]) – holenderski kompozytor.

Życiorys

W latach 1952–1958 studiował kompozycję u Keesa van Baarena w konserwatoriach w Utrechcie i Hadze^[1]. Był też uczniem Mátyása Seibera w Londynie (1959) i Pierre’a Bouleza w Bazylei (1960–1961)^[1]. Współzałożyciel założonego w 1967 roku lewicującego ugrupowania Studio voor Elektro-Instrumentale Muziek (STEIM), działającego poza salami koncertowymi^[1]^[2]. W 1967 roku odwiedził Kubę, w czasie protestów studenckich w 1968 roku był członkiem ruchu wymierzonego w holenderski establishment społeczno-kulturalny, uczestniczył w akcji zerwania koncertu w amsterdamskim Concertgebouw^[1]. W latach 70. złagodził swoje poglądy polityczne, stając się częścią oficjalnego życia muzycznego^[1]. W latach 1974–1983 wykładał kompozycję w Konserwatorium Królewskim w Hadze^[1]^[2]. Od 1975 do 1984 roku był współredaktorem periodyku Key Notes^[1]. W 1995 roku gościnnie wykładał na kilku uczelniach w Stanach Zjednoczonych^[1].

Twórczość

W pierwszej fazie swojej twórczości pozostawał w nurcie szeroko pojętego modernizmu, posługując się techniką serialną, a później aleatoryzmem z elementami ekspresjonistycznymi^[1]. Drugi okres działalności kompozytorskiej Schata determinowany jest przez jego polityczny radykalizm, widoczny w takich utworach jak dedykowany pamięci Che Guevary utwór On Escalation, w którym idea walki zobrazowana została za pomocą stopniowej utraty autorytetu dyrygenta aż do finałowej zorganizowanej rebelii muzyków przeciw niemu, czy kolektywna opera-moralitet Reconstructie o antyamerykańskiej wymowie^[1]. Utworem Polonaise złożył hołd wydarzeniom polskiego Sierpnia 80^[1]. Wyrazistą cechą muzyki Schata jest jej dramatyczność i skłonność do teatralizacji akcji, np. w utworze Improvisations and Symphonies z 1960 roku, gdzie muzycy wędrują wokół estrady^[1].

W latach 80. kompozytor poświęcił się problemowi odejścia od skali dwunastodźwiękowej i zbudowania nowej relacji między dźwiękami, w celu stworzenia nowego systemu tonalnego i reaktywowania diatoniki^[1]. Opracował koncepcję alternatywnego wobec systemu dur-moll „zegara tonalnego”, bazującego na układzie trzydźwięków, przedstawionego w postaci zodiakalnego kręgu 12 figur geometrycznych, odwzorowujących relacje międzydźwiękowe o specyficznie symetrycznym układzie^[1]^[2]. Swoją ideę omówił w pracy De Toonklok, Essays en gesprekken over muziek (Amsterdam 1984)^[2].

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych^[1]^[2])

Utwory orkiestrowe

Mozaïeken (1959)
Concerto da camera na orkiestrę kameralną (1960)
Entelechie I na 5 grup instrumentalnych (1960–1961)
Dansen uit het Labyrint (1963)
Clockwise and anticklockwise na 16 instrumentów dętych (1967)
On Escalation na 6 perkusistów i orkiestrę (1968)
Thema na obój i orkiestrę (1970)
3 symfonie (I 1978 zrewid. 1979, II 1983 zrewid. 1984, III 1999)
Serenade na 12 instrumentów smyczkowych (1984)
De hemet (1990)
Opening (1991)
Études na fortepian i orkiestrę (1992)
Préludes na flet i małą orkiestrę (1993)
Arch Music for St. Louis (1997)
The Wallpackers (1999)

Utwory kameralne

Introductie en adagio in oudie stijl na kwartet smyczkowy (1954)
Septet na flet, obój, klarnet basowy, róg, wiolonczelę, fortepian i perkusję (1956)
Oktet na flet, obój, klarnet, fagot, róg, 2 trąbki i puzon (1958)
2 utwory na flet, skrzypce, trąbkę i perkusję (1959)
Improvisations and Symphonies na kwintet dęty (1960)
Signalement na 6 perkusistów i 3 kontrabasy (1961)
Hypothema na flet prosty (1969)
Diapason na zespół kameralny (1996)

Utwory fortepianowe

Inscripties (1959)
Anathema (1969)
Polonaise (1981)

Utwory organowe

Passacaglia and Fugue (1954)

Utwory wokalno-instrumentalne

5 pieśni Cryptogamen na baryton i orkiestrę (1959)
The Fall na 16 głosów (1960)
Entelechie II na mezzosopran i 10 instrumentów (1961)
Stemmen uit het Labyrint na alt, tenora, basso profondo i orkiestrę (1963)
Koren uit het Labyrint na chór i orkiestrę (1964)
Scènes uit het Labyrint na recytatora, alt, tenora, bas, chór i orkiestrę (1964)
Improvisaties uit het Labyrint na 3 śpiewaków i 4 instrumentalistów (1964)
To You na mezzosopran, wzmocnione instrumenty i elektroniczne źródła dźwięku (1972)
Het vijde seizoen na sopran i zespół kameralny (1973)
Canto General „in memoriam Salvador Allende” na mezzosopran, skrzypce i fortepian (1974)
Mei ’75 een lied van bevrijding na mezzosopran, baryton, chór i orkiestrę (1975)
Houdini Symphony na sopran, mezzosopran, tenora, baryton, chór i orkiestrę (1976)
De briefscène na sopran, tenora i orkiestrę lub fortepian (1976)
Kind en kraai na sopran i fortepian (1977)
Adem na chór kameralny (1984)
For Lenny na tenora i fortepian (1988)
De Trein na 5 głosów męskich i orkiestrę (1989)
Een Indisch Requiem na tenora, chór i orkiestrę (1995)
The Flood of Love na mezzosopran, tenora i orkiestrę kameralną (1997)

Dzieła sceniczne

rodzaj opery Labyrint (1964)
opera-moralitet Reconstructie (1969), wspólnie z Louisem Andriessenem, Mishą Mengelbergiem, Reinbertem de Leeuwem, Hugo Clausem, Harrym Mulischem i Janem van Vlijmenem
teatr muzyczny Het vijde seizonen (1973)
opera cyrkowa Houdini (1974–1976)
balet I am Houdini (1976)
opera rysunkowa Aap verslaat de knekelgeest (1980)
opera Symposion (1989)

Muzyka elektroniczna

Banden uit het Labyrint na taśmę (1965)
The Aleph na taśmę (1965)
The Tone Clock na zegar mechaniczny (1987)
Alarm na karylion i dzwony ad libitum (1994)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 9. Część biograficzna s–sł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 82–83. ISBN 978-83-224-0865-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3169–3170. ISBN 0-02-865530-3.

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 9. Część biograficzna s–sł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 82–83. ISBN 978-83-224-0865-0.

[baker-2] Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3169–3170. ISBN 0-02-865530-3.

[1]

[2]