Sosna żółta – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sosna żółta
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna żółta

Nazwa systematyczna
Pinus ponderosa Douglas ex C.Lawson
Agric. Man. 354. 1836
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

     P. ponderosa subsp. ponderosa

     P. ponderosa subsp. benthamiana

     P. ponderosa subsp. scopulorum

     P. ponderosa subsp. brachyptera

Sosna żółta (Pinus ponderosa Dougl. ex C.Lawson) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Rośnie w bardziej suchych rejonach nadpacyficznej części Ameryki Północnej.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Kora
Pokrój
Konary tworzą korony luźne jajowate lub stożkowate, do zaokrąglonych.
Pień
Dorasta do ponad 81 m wysokości[5] i 2,5 m średnicy[6]. W Europie do ponad 43 m[7]. Najmłodsze pędy i wnętrze kory mają żółtawy kolor.
Liście
Szpilki ciemnozielone, długie – do 25 cm długości, ułożone po 3 na krótkopędzie.
Szyszki
Szyszki męskie elipsoidalne, cylindryczne, długości 1,5–3,5 cm, żółte lub czerwone. Szyszki nasienne wyrastają pojedynczo, rzadko w parach. Stożkowate do jajowatych przed otwarciem, szeroko jajowate po otwarciu, o długości 5–15 cm. Ostre zakończenie łuski jest skierowane na zewnątrz.
Gatunki podobne
Sosna żółta jest najpospolitszą z północnoamerykańskich sosen i bywa mylona ze swą bliską "krewniaczką", sosną Jeffreya (piękne okazy można zobaczyć w Little Yosemite Valley). Można je jednak rozróżnić po szyszkach i zapachu kory. Łuski sosny Jeffreya mają je skierowane do środka. Pień sosny Jeffreya pachnie wanilią, sosny żółtej pachnie jak zwykłe drzewo iglaste.

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Igły pozostają na drzewie przeważnie 4–6 lat. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat, krótko potem uwalniają nasiona.

Występuje w suchszych rejonach nadpacyficznych Ameryki Północnej. Lubi słoneczne stanowiska. Odporna na suszę, mniej na mrozy. Preferuje piaszczyste, gliniaste, wilgotne gleby.

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Drewno żółtawe, o dużym znaczeniu gospodarczym.

Systematyka i zmienność

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[8]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Trifoliae
      • podsekcja Ponderosae
        • gatunek P. ponderosa
Pinus ponderosa subsp. brachyptera

Gatunek o dużej zmienności. Najczęściej dzielony na dwa podgatunki, jednak najnowsze badania wyróżniają cztery, każdy dostosowany do innych warunków klimatycznych (nazywane są rasami geograficznymi) w randze podgatunków[9]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. A. Farjon, Pinus ponderosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-12-07] (ang.).
  5. Ponderosa pine in Rogue River - Siskiyou National Forest in Medford. www.monumentaltrees.com. [dostęp 2015-09-20].
  6. R. Kral. Pinus. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2009-12-07]. (ang.). 
  7. Ponderosa pine in the arboretum Tervuren, Tervuren. www.monumentaltrees.com. [dostęp 2015-09-20].
  8. Christopher J. Earle, Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-12-07] (ang.).
  9. Christopher J. Earle, Pinus ponderosa, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2009-12-07] (ang.).