Piotr Wojciechowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Piotr Wojciechowski
Piotr Herbert Wojciechowski
Dymitr Łazur

Piotr Wojciechowski, 2024
Data i miejsce urodzenia	18 lutego 1938 Poznań
Dziedzina sztuki	literatura
Ważne dzieła
Kamienne pszczoły Czaszka w czaszce Harpunnik otchłani Zły wiatr
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda im. Wilhelma Macha (1968) Nagroda Fundacji im. Kościelskich (1978) Nagroda Polskiego PEN Clubu (1992) Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego (1994) Nagroda Literacka im. ks. Jana Twardowskiego (2019) Nagroda Literacka m.st. Warszawy i tytuł „Warszawski Twórca” (2020)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Piotr Herbert Wojciechowski, ps. Dymitr Łazur (ur. 18 lutego 1938 w Poznaniu) – polski pisarz, prozaik, poeta, rysownik, reżyser i krytyk filmowy. Prowadził działalność akademicką. Zajmuje się teorią dziennikarstwa i inspirowaną chrześcijaństwem ekologią. Obok powieści i poezji, stale aktywny jako felietonista i eseista. Wypowiada się także przez rysunek. Jest miłośnikiem gór i ich kultury.

Urodził się w Poznaniu 18 lutego 1938^[1]. Jest synem pisarza i tłumacza Edwina Herberta Wojciechowskiego (1910–1974) i Zofii z Kozłowskich (1902–1992), lekarki i harcmistrzyni. Od początku wojny mieszkał w Lublinie. Maturę uzyskał w Gimnazjum Męskim im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie (1955)^[2][3]. Ukończył studia geologii na Uniwersytecie Wrocławskim (1961)^[a], dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim (1964) oraz reżyserii filmowej w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (PWSFTviT, 1969)^[5]. W 2000 odbył przewód kwalifikacyjny I stopnia (odpowiednik doktoratu) w zakresie sztuki filmowej (reżyseria) w PWSFTviT w Łodzi^[6].

Był członkiem Związku Literatów Polskich (1970–1983). W 1989 był członkiem założycielem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, od 1990 wiceprezesem, a w okresie 2002–2005 prezesem Stowarzyszenia^[7]. Wykładał scenariopisarstwo i wiedzę o scenariuszu w PWSFTviT w Łodzi. Prowadził warsztaty literackie w Pracowni Prozy w Laboratorium Reportażu Uniwersytetu Warszawskiego^[8][9].

Był członkiem Rady Etyki Mediów i Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN^[10]. Od 2009 był członkiem Rady Programowej Fundacji Centrum Twórczości Narodowej^[11]. Od 2008 wchodził w skład jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej – „Cogito”^[7][12]. Jest członkiem kapituły Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego współfinansowanej przez Polski Instytut Sztuki Filmowej^[13].

Najpełniej wypowiada się w swoich powieściach i poezji, ale także w esejach i felietonach. Pisał książki dla dzieci i młodzieży, publikował sztuki sceniczne, tworzył scenariusze filmowe i TV. Zajmował się reżyserią i krytyką filmową. Jest też rysownikiem^[4].

Zadebiutował w 1964 jako autor sztuki Powrót komety Halleya wystawionej przez klub studencki Pod Jaszczurami w Krakowie, a w 1967 książką Kamienne pszczoły^[4][14]. Jarosław Iwaszkiewicz napisał w 1968 o pierwszej powieści autora, że „wzbogaca ona zasoby naszej literatury współczesnej”^[15]. Jego następne powieści są wielowarstwowe i zawierają równocześnie elementy „fikcji, życia, scenariusza, roli, a także marzeń”, które wszystkie wpływają na przekaz autora^[16]. Tworzy „świat osobny”, ale odnoszący się do spraw ogółu^[17].

W prozie Piotra Wojciechowskiego zauważono także aspekty galicyjskie i elementy Belle Époque. Każde z jego głównych dzieł „przynosi przesłanie dotyczące różnych zjawisk ludzkiego życia”^[18]. Analizuje, zarówno historyczne, jak i współczesne, polskie tematy narodowe. Stwierdził, że „najważniejszą dziedziną twórczości jest wychowanie dzieci, młodych, idących pokoleń”. Bliskie jest mu „poczucie służby społecznej i tęsknota za dobrą rozmową”^[19].

W 1990 jego twórczość została przedstawiona na francuskim festiwalu literackim Les Belles Étrangères(inne języki)^[b]. Został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016)^[21]. W 2020 otrzymał nagrodę Literacką m. st. Warszawy i tytuł „Warszawski Twórca”^[3][22].

• Szubieniczne wzgórze, Piotr Ciechowski (pseudonim), Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, s. 112, 1965^[23][24]
• Kamienne pszczoły (on-line), Warszawa: Iskry, 1967, ISBN 8320701619, (recenzja Jarosława Iwaszkiewicza, 1968^[d][15]; przekład na niemiecki, 1970)^[25][26][27]
• Czaszka w czaszce (on-line), Warszawa: Iskry, 1970, ISBN 8306026004, (przekłady na niemiecki, 1973 i francuski, 1988)^[28][29][30]
• Wysokie pokoje (on-line), Warszawa: PIW, 1977, ISBN 8306004639.
• Obraz napowietrzny (on-line), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988, ISBN 8308017339.
• Szkoła wdzięku i przetrwania (on-line), Warszawa: Agawa, 1995, ISBN 8385571043.
• Harpunnik otchłani (on-line), Warszawa: Odeon, 1996, ISBN 8388221337^[26][e].
• Próba listopada (on-line), Warszawa: Wydawnictwo. W.A.B., 2000, ISBN 8388221337^[14]
• Doczekaj nowiu (on-line), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-247-0494-1^[14]
• Tratwa manekina (on-line), Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2013, ISBN 978-83-7233-191-5^[32]
• Strych Świata (on-line), Warszawa: Wielka Litera, 2016, ISBN 978-83-8032-131-1.
• Był blisko: mała powieść z początku XXI wieku (on-line), Pelplin: Wydawnictwo Wyższego Seminarium Duchownego „Bernardinum”, 2018, ISBN 978-83-7823-996-3.
• Zły wiatr, Lublin: Wydawnictwo Test, 2020, ISBN 978-83-7038-188-2^[33][34]
• fragmenty powieści Obietnica Bezdroży, „Twórczość” 9/2024, wideo on-line^[35]

• Poczta świąteczna, Warszawa, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2016, ISBN 978-0-00-000978-4; wyd. 2 (twarda okładka), 2017 (tekst i rysunki: Piotr Wojciechowski, malarstwo: Krystyna Wojciechowska, reprodukcje: Gabriela Wojciechowska).
• Chleb z deszczem, Warszawa, Oficyna Wydawnicza Volumen, 2018, ISBN 9788364708596^[36]

• Siedem sonetów sierpniowych, „Twórczość”, 11(900), 2020^[37]

• Lato świetlne, PIW 2023, ISBN 978-83-8196-500-2^[38]

• Rower Pancerny, wystawiona w Studenckim Klubie „Pod Jaszczurami” (Grupa Salamandra^[f]) w Krakowie, premiera 6 maja 1963, później wystawiana w środowiskach grotołazów wrocławskich i warszawskich. Wystawienie premierowe pod tytułem zmienionym przez cenzurę – Powrót komety Halleya^[17][40][g].
• Kraj średniej wielkości. Sztuka teatralna w 3 aktach. „Dialog”, nr 11, s. 16–43, 2004^[42]
• Zaliczenie, czyli Do-shi. Sztuka w 2 aktach, „Dialog”, nr 7/8, s. 54–78, 2005^[42]

• Iluminacja (II reżyser), 1972^[43]
• Stacja bezsenność (reżyseria, scenariusz), 1973^[44]
• Cztery spotkania (film turystyczno-krajoznawczy), scenariusz: Andrzej Zajączkowski (także reżyseria) i Piotr Wojciechowski, kostiumy i scenografia: Krystyna Wojciechowska, 1977^[45]

• widowisko Powrót do Wilanowa (w formule „światło i dźwięk” – son et lumière) w ogrodach Pałacu Wilanowskiego, premiera 24 czerwca 1977, scenariusz i reżyseria: Piotr Wojciechowski, generalny projektant: Zygmunt Halka^[46][47][h].

• Ulewa, kometa, świński targ (on-line), Warszawa: PIW, 1974^[49]
• Półtora królestwa (Opowiadania beskidzkie) (on-line), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984, ISBN 83-08-00756-2.
• Manowiec (on-line), Warszawa: PIW, 1978
• Serce do gry (on-line), Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 2010, ISBN 978-83-247-2209-9.
• Przebierańcy i przechodnie, Warszawa: Biblioteka Słów 2019, ISBN 978-83-952611-6-9^[3]
• Kochanek Królowej Roju, Warszawa: PIW 2023, ISBN 978-83-8196-603-0^[50].
• Drzwi do czasu, „Twórczość”, LXXX, nr 1(938), 2024, ISSN 0041-4727 (fragment on-line)

• Lew koloru marchewki, Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch, 1971
• Gdyby (on-line), Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch (seria z „Wiewiórką”), 1973 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska)
• Zdobywcy orzechowego tortu, Warszawa: RSW Prasa-Książka-Ruch, 1975 (przekład na francuski, 1981)
• Czarodzieje pachną klejem, Warszawa: KAW, 1976
• Poniedziałek, którego nie było (on-line), Warszawa: KAW, 1977
• Jezioro na wyspie, Warszawa: KAW, 1979 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska)^[51]
• Autobus spóźnialskich (on-line), Warszawa: KAW, 1980
• Wiatr schwytany w lustro, Warszawa: KAW,1984 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska), ISBN 83-203-1275-2.
• Skrzypce wiatrem poruszane (on-line), Supraśl: Arka, 1985 (ilustracje: Janusz Stanny), ISBN 830000971X.
• Najlepszy indiański samochód (on-line), Supraśl: Arka, 1986 (ilustracje: Janusz Stanny), ISBN 8385023003.
• Dom z ptaków (on-line), Supraśl: Arka, 1987 (ilustracje: Janusz Stanny), ISBN 8385023038.
• Bajki żółtego psa (on-line), Warszawa: Stentor, 1993 (ilustracje: Michał Braniewski), ISBN 8386018038.
• Z kufra Pana Pompuła (on-line), Warszawa: Stentor, 1993, ISBN 83-89315-02-5 (dla dzieci od 6 lat)^[52]

• Prawo tyraliery, Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1980 ISBN 83-203-1259-0 (ilustracje: Krystyna Wojciechowska, felietony drukowane w miesięczniku „Radar”)^[53]
• felietony (od 1993) w: „List do Pani”, Warszawa: Polski Związek Kobiet Katolickich, Wydawnictwo „Bernardinum”^[54]
• Wolność nie może być katastrofą (postawa i rola pisarzy polskich wobec ważnych wydarzeń dziejowych) w: Obcowanie z wolnością: dialogi literackie polsko-niemieckie, red: Bożena Chrząstowska i Hans Dieter Zimmermann (materiały z seminariów w 1992 w Schildow i Oborach pod Warszawą), Poznań, Berlin: Nakom, s. 137, 1994, ISBN 8385060812^[55]
• Czy się opłaca mieć duszę? Notatki z myślenia, czytania i życia (on-line), Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1996, ISBN 83-85706-58-5.
• Dziedzictwo zamętu w: Spór o PRL, Kraków: Znak, s. 51, 1996, ISBN 8370065945^[56]
• felietony (od 1998) w: „Pielgrzym”, Pelplin: Wydawnictwo „Bernardinum”^[57]
• Małe ojczyzny i Europa ducha, „Krakowskie Studia Małopolskie”, 9, 2005^[58]
• Café Navarra (on-line), Warszawa: Biblioteka „Więzi”, 2007^[59]
• felietony dla portalu „Pisarze.pl”, e-Dwutygodnik Literacko-Artystyczny ISSN 2084-6983, (od 2012, wygłaszane w Domu Literatury na Biesiadach Literackich Stowarzyszenia Pisarzy Polskich)^[60][61][62]
• felietony na tematy ekologiczne (od 2012) w: „Święto Stworzenia” Portal Chrześcijańskich Ekologów [dostęp 2024-10-05]^[63][64][65]
• Od strony ogrodu, Biblioteka Słów 2022, ISBN 978-83-963095-7-0, także e-book^[66][67]
• felietony w: „Wyspa” (Warszawa: Biblioteka analiz)^[68][69]; „Więź” (Warszawa: Towarzystwo Więź, w cyklu Jeden świat, jeden mózg); „Przegląd Katolicki” (ok. 1980–1990, cykl felietonów Okno na ogród); „Nasza Rodzina” (ok. 1980-1999, Chevilly (Loiret): Księża Pallotyni); „Pastores” (2002–2013, cykl felietonów, wyd. Bernardinum)^[70]

• Góry moje nieopisane, wywiad Ewy Matuszewskiej, Podkowiański Magazyn Kulturalny, nr 54-55, ISSN 1232-1125, 2007^[71]
• w „Notatniku Dwójki”, Polskie Radio - Dwójka, 2013, wywiad audio^[72]
• Pisarz stara się nawiązać rozmowę, wywiad Agnieszki Papieskiej, „Nowe Książki”, nr 5, ISSN 0137-8562, 2014^[73]
• w „Zapiski ze współczesności”, Polskie Radio - Dwójka, 2018, seria 5 wywiadów audio^[74]
• Pas startowy do myślenia, dwutygodnik.com, (6) 2020 [dostęp 2024-04-22]^[75]
• Moje pisanie, rozmowa w Bibliotece Mokotów, 2021, wideo 5'56''^[76]

• wystawa Batik, malarstwo, rysunek – Stypendyści Instytutu Sabały, Galeria Magdy Kraszewskiej „Dom Doktora”, Zakopane (razem z Krystyną Wojciechowską), 2006^[77][78]
• wystawa Bez promocji, Galeria Magdy Kraszewskiej „Dom Doktora”, Zakopane (razem ze Zbigniewem Pytlem i Markiem Sołtysikiem), 2009^[79][80]
• wystawa rysunków do opowiadań Serce do gry *, Cafe Antrakt, Warszawa, 2011^[81]
• wystawa Rysunki z tamtych lat, Cafe Antrakt, Warszawa (razem z batikami Krystyny Wojciechowskiej), 2011
• wystawa Rysunki nowe i nowsze, Dom Kultury Śródmieście, Warszawa, 2012^[82]
• wystawa Kontratak rysownika, Dom Kultury Śródmieście, Warszawa, 2015^[83]
• ilustracje do książki Marii Wilczek Porady spod lady, ISBN 978-83-7823-513-2, 2015^[84]
• wystawa Inicjały – gmerki – winiety, Galeria Magdy Kraszewskiej „Dom Doktora”, Zakopane, 2017^[84]
• ilustracje do książki Krzysztofa Lipowskiego Mysteria, 48 miniatur prozą, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788366359932, 2020^[85]
• ilustracje do książki Jolanty Cywińskiej Władcy czterech ścian, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396151957, 2021^[86]
• ilustracje do tomu wierszy Krzysztofa D. Szatrawskiego Wszędzie, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396151933, 2021^[87]
• ilustracje do tomu wierszy Adama Lizakowskiego Pieszycka księga umarłych, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396220035, 2022^[88]
• wystawa zbiorowa Ilustracje cytowane, Kolekcja Literacka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Biblioteka Publiczna Mokotów, Warszawa, 2022^[89][90]
• ilustracje do wyboru wierszy poetek ukraińskich Nie zabrałam z sobą radości, Warszawa: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, ISBN 9788396552341, 2023^[91]

• Polska w obrazach i słowach, (tekst: Piotr Wojciechowski, fotografie: Piotr Cieśla) Warszawa: „Sport i Turystyka” Muza, 2000, ISBN 8372005826 (przekłady na angielski i niemiecki)^[4]

• Jan Fleischer: Cztery wykłady o pisaniu scenariusza (An Approach to Screenwriting for the Feature Film), przeł. Piotr Wojciechowski, Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna. Dział Wydawniczy, s. 65, 1997, ISBN 8390720337.

Jest znawcą życia i twórczości Witkacego, szczególnie jego epizodów zakopiańskich^[93][94]. Wprowadził pojęcie „mitotroniki” do teorii dziennikarstwa i nauk informatycznych^[95]. Mitotronika zajmuje się „mitami w działaniach socjotechnicznych”^[96]. W 2022 uzyskano doktorat z zakresu literaturoznawstwa na Uniwersytecie Gdańskim na podstawie pracy o jego twórczości^[97][17].

Używa pseudonimów, najczęściej Dymitr Łazur. W czasie stanu wojennego publikował pod różnymi pseudonimami (Leonard Jeleń, Maria Rudnik) w czasopismach wychodzących poza zasięgiem cenzury^[98]. W latach 60. był zaprzyjaźniony ze środowiskiem „taterników” przygotowujących współpracę z paryską „Kulturą”^[99].

Od 1965 mieszka w Warszawie^[100]. W 1969 ożenił się z Krystyną Romecką, malarką i projektantką wnętrz^[4]. Krystyna jest ilustratorką części jego książek i współautorką wystaw. Ich córka, Gabriela, jest autorką edukacyjnych i proekologicznych projektów środowiska miejskiego^[101][102].

Brał udział w Tygodniach Kultury Chrześcijańskiej od 1984^[4]. Udziela się w pracy z młodzieżą katolicką w Przymierzu Rodzin^[103]. Jest promotorem „Szlaku Kresów Ocalonych” – ścieżki rowerowej wzdłuż wschodniej granicy Polski^[104][105].

Jest miłośnikiem i znawcą gór, ludzi gór i ich kultury^{[106][107][108]}. Uważa, że „w Tatrach jest wyjątkowo silne zagęszczenie materii kulturowej, żadne inne góry świata nie są tak opisane we wspomnieniach”, a atmosfera schronisk tatrzańskich lat 60. XX wieku „zupełnie nie pasowała do tamtych ponurych czasów”^[71]. Stworzył wtedy pojęcie i etos „Podhalańskiej Akademii Wiedzy”^{[17][77][109]}.

Jest narciarzem i taternikiem, a także członkiem (od 1955) wrocławskiej Sekcji Grotołazów i uczestnikiem jej licznych wypraw tatrzańskich, a także do Jugosławii, Bułgarii i Gruzji^[110]. Brał udział w wyprawach eksploracyjnych do tatrzańskich jaskiń Zimnej^[j], Miętusiej i odkrytej w 1961 przez członków Sekcji jaskini Czarnej^[112][113].

• 1968 – Nagroda im. Wilhelma Macha za „najlepszą debiutancką powieść” Kamienne pszczoły^[114]
• 1975 – Harcerska Nagroda Literacka (honorowe wyróżnienie)
• 1975 – Złoty Krzyż Zasługi^[115]
• 1978 – Nagroda literacka Fundacji im. Kościelskich w Genewie^[116]
• 1979 – Odznaka honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”^[4]
• 1992 – Nagroda Polskiego PEN Clubu^[117]
• 1994 – Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego
• 2016 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
• 2019 – nominacja do „Orfeusza” – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego za tom Chleb z deszczem^[118]
• 2019 – Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta za całokształt twórczości^[119][120]
• 2019 – Nagroda Literacka im. ks. Jana Twardowskiego za tom wierszy Chleb z deszczem^[121]
• 2020 – Nagroda Literacka m.st. Warszawy i tytuł „Warszawskiego Twórcy”^[3][19]

Zobacz kolekcję cytatów Piotr Wojciechowski w Wikicytatach

• Piotr Wojciechowski, [w:] serwis Filmpolski.pl [dostęp 2012-05-14]
• Piotr Wojciechowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-07-19] .
• Piotr Wojciechowski – publikacje, [w:] biblioteka Polona [dostęp 2024-10-12]
• Piotr Wojciechowski”, [w:] „Lubimy czytać” [dostęp 2024-10-13]
• Piotr Wojciechowski (1938-), [w:] katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2024-10-15]