Reichswehra – Wikipedia, wolna encyklopedia

Reichswehra

Sztandar Reichswehry (1921–1933)
Historia
Państwo	Rzesza Niemiecka  III Rzesza
Sformowanie	1921
Rozformowanie	21 maja 1935
Tradycje
Rodowód	Armia Cesarstwa Niemieckiego
Kontynuacja	Wehrmacht
Organizacja
Rodzaj wojsk	wojsko zawodowe
Skład	Reichsheer, Reichsmarine
Multimedia w Wikimedia Commons

Reichswehra (niem. Reichswehr) – siły zbrojne Republiki Weimarskiej i III Rzeszy, istniejące w latach 1921–1935.

Traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku po zakończeniu I wojny światowej przez Niemcy i państwa zwycięskiej koalicji pozwalał Niemcom na utrzymanie niewielkich liczebnie i słabo uzbrojonych sił zbrojnych. Najważniejszymi postanowieniami traktatu wersalskiego w tym zakresie były:

• ograniczenie liczebności wojsk lądowych do 100 000 ludzi;
• ograniczenie liczebności marynarki wojennej do 15 000 ludzi, w tym nie więcej niż 1500 oficerów i chorążych;
• zakazana była obowiązkowa służba wojskowa;
• wojsko nie mogło mieć sztabu generalnego, wywiadu ani kontrwywiadu wojskowego.
• wojska lądowe nie mogły posiadać czołgów, opancerzonych samochodów, broni przeciwlotniczej, najcięższych dział ani artylerii kolejowej. W arsenale Reichswehry mogło być nie więcej niż 102 000 karabinów, 926 karabinów maszynowych, 189 armat 75 mm, 204 haubice 77 mm, 85 haubic 105 mm i 63 armaty 150 mm;
• Niemcy nie mogły posiadać żadnych samolotów wojskowych (przepis miał lukę – dopuszczalne było posiadanie samolotów w celu szkolenia artylerzystów);
• marynarka wojenna nie mogła posiadać okrętów podwodnych, lotnictwa ani artylerii nadbrzeżnej. Dopuszczalne było posiadanie nie więcej niż 6 pancerników, 6 krążowników, 12 niszczycieli i 12 torpedowców;
• wielkość nowo budowanych okrętów była ograniczona (wyporność ograniczona do 10 000 ton dla pancerników, 6000 ton dla krążowników, 800 ton dla niszczycieli i 200 ton dla torpedowców);
• niemieckie firmy nie mogły produkować ani nawet prowadzić prac badawczych nad zakazanymi rodzajami broni (wspomnianych wyżej);
• materiały wojenne mogły być trzymane jedynie w 3 arsenałach. Amunicję mogły produkować tylko cywilne fabryki wyznaczone przez traktat wersalski. Zarówno roczna produkcja amunicji, jak i jej ilość jaka mogła być trzymana w magazynach była ściśle określona przez traktat;
• wszystkie twierdze miały zostać całkowicie rozbrojone, a część (na zachodniej granicy, wyspie Helgoland, na wybrzeżu Bałtyku) całkowicie rozebrana. Budowa nowych fortyfikacji była zakazana. Tylko twierdza w Królewcu mogła być uzbrojona, ale w nie więcej niż 38 dział, w tym 16 przeciwlotniczych, z ograniczonym zapasem amunicji;
• w strefie zdemilitaryzowanej (obszar na zachód od Renu i do odległości 50 km na wschód od tej rzeki) Niemcy nie mogły mieć stale ani tymczasowo żadnych wojsk, fortyfikacji, baz materiałowych ani przeprowadzać tam manewrów;
• szkolenie podoficerów i oficerów mogło się odbywać tylko w czterech ośrodkach: szkole piechoty w Dreźnie, szkole kawalerii w Hanowerze, szkole artylerii w Jüterbogu oraz szkole wojsk inżynieryjnych w Monachium.

W miejsce dotychczasowej Armii Cesarstwa Niemieckiego zostały utworzone w roku 1919 tymczasowe siły zbrojne (Übergangsheer), a ostatecznie w 1921 roku Reichswehra, składająca się z armii (Reichsheer) i marynarki wojennej (Reichsmarine). Jej podstawowym zadaniem było utrzymywanie porządku wewnętrznego i ochrona granic.

Niemcy administracyjnie podzielono na 7 okręgów wojskowych (Wehrkreiskommando). Wojsko było zgrupowane w dwie "grupy dowodzenia" (Gruppenkomando, w Berlinie i Kassel), w skład których wchodziło 7 dywizji piechoty (stacjonujące w: Królewcu, Szczecinie, Berlinie, Dreźnie, Stuttgarcie, Münsterze i Monachium; tam też znajdowały się dowództwa okręgów wojskowych) i 3 dywizje kawalerii. Dywizja piechoty posiadała 3 pułki piechoty, szwadron kawalerii, pułk artylerii (3 grupy), batalion inżynieryjny, sekcję łączności, 2 sekcje transportowe (samochodową i konną) oraz sekcję medyczną. Natomiast dywizja kawalerii posiadała 6 pułków kawalerii i grupę artylerii konnej. Łącznie w armii było:

• 21 pułków piechoty – każdy miał 3 bataliony piechoty, batalion szkolny i kompanię moździerzy
• 18 pułków kawalerii – każdy po 4 szwadrony liniowe i 1 szwadron szkolny (dodatkowo było 7 szwadronów kawalerii dywizyjnej)
• 24 grupy artylerii – każda po 3 baterie
• 7 batalionów inżynieryjnych – każdy z 2 kompaniami saperów, kompanią pontonową i sekcją reflektorów plot.

Dyslokacja dywizji Reichswehry i pododdziałów wchodzących w ich skład na terytorium Rzeszy przedstawiała się następująco na dzień 1 stycznia 1921 roku^[1]:

• 1. Dywizja Reichswehry w Królewcu
  • 1. (Pruski) Pułk Piechoty w Królewcu
  • I. Batalion w Królewcu
  • II. Batalion w Tylży
  • III. Batalion w Wystruciu i Gąbinie
  • batalion uzupełniający w Królewcu
  • 2. (Pruski) Pułk Piechoty w Olsztynie
  • I. Batalion (strzelców) w Olsztynie
  • II. Batalion w Kętrzynie
  • III. Batalion w Giżycku
  • batalion uzupełniający w Olsztynie
  • 3. (Pruski) Pułk Piechoty w Iławie
  • I. Batalion w Kwidzynie i Malborku
  • II. Batalion w Iławie
  • III. Batalion w Ostródzie
  • batalion uzupełniający w Malborku

• 2. Dywizja Reichswehry w Szczecinie
  • 4. (Pruski) Pułk Piechoty w Kołobrzegu
  • I. Batalion w Stargardzie
  • II. Batalion (strzelców) w Kołobrzegu
  • III. Batalion w Wałczu i Pile
  • batalion uzupełniający w Szczecinku
  • 5. (Pruski) Pułk Piechoty w Szczecinie
  • I. Batalion w Szczecinie
  • II. Batalion w Prenzlau i Angermünde
  • III. Batalion w Rostocku
  •  batalion uzupełniający w Greifswaldzie
  • 6. Pułk Piechoty w Lubece
  • I. (Meklemburski) Batalion w Schwerinie
  • II. (Hanzeatycki) Batalion w Lubece i Eutinie
  • III. (Pruski) Batalion we Flensburgu
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Ratzeburgu

• 3. Dywizja Reichswehry w Berlinie
  • 7. (Pruski) Pułk Piechoty w Świdnicy
  • I. Batalion w Brzegu i Nysie
  • II. Batalion (strzelców) w Jeleniej Górze i Kłodzku
  • III. Batalion we Wrocławiu
  • batalion uzupełniający w Świdnicy
  • 8. (Pruski) Pułk Piechoty we Frankfurcie nad Odrą
  • I. Batalion we Frankfurcie nad Odrą
  • II. Batalion w Legnicy i Głogowie
  • III. Batalion w Zgorzelcu
  • batalion uzupełniający w Lubinie
  • 9. (Pruski) Pułk Piechoty w Poczdamie
  • I. Batalion w Poczdamie
  • II. Batalion w Lichterfelde i Wünsdorfie
  • III. Batalion w Szpandawie
  • batalion uzupełniający w Poczdamie

•  4. Dywizja Reichswehry w Dreźnie
  • 10. (Saski) Pułk Piechoty w Poczdamie
  • I. Batalion (strzelców) w Dreźnie
  • II. Batalion w Budziszynien
  • III. Batalion we Freibergu i Miśni
  • batalion uzupełniający w Löbau
  • 11. (Saski) Pułk Piechoty w Lipsku
  • I. Batalion w Glauchau
  • II. Batalion w Lipsku
  • III. Batalion w Lipsku
  • batalion uzupełniający w Torgau
  • 12. Pułk Piechoty w Halberstadcie
  • I. (Anhalcki) Batalion w Dessau i Zerbst
  • II. (Pruski) Batalion w Kwedlinburgu
  • III. (Pruski) Batalion w Magdeburgu
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Halberstadcie

• 5. Dywizja Reichswehry w Stuttgarcie
  • 13. (Wirtemberski) Pułk Piechoty w Ludwigsburgu
  • I. Batalion w Ulmie
  • II. Batalion w Stuttgarcie – Bad Canstatt
  • III. Batalion w Ludwigsburgu
  • batalion uzupełniający w Schwäbisch Gmünd
  • 14. (Badeński) Pułk Piechoty w Konstancji
  • I. Batalion w Konstancji
  • II. Batalion w Tybindze
  • III. Batalion w Meiningen
  • batalion uzupełniający w Donaueschingen i Villingen
  • 15. Pułk Piechoty w Kassel
  • I. (Heski) Batalion w Giessen
  • II. (Turyński) Batalion w Eisenach i Sondershausen
  • III. (Pruski) Batalion (strzelców) w Kassel
  • (Heski) Batalion uzupełniający w Marburgu

• 6. Dywizja Reichswehry w Münsterze
  • 16. Pułk Piechoty w Oldenburgu
  • I. (Hanzeatycki) Batalion w Bremie
  • II. (Pruski) Batalion w Hanowerze
  • III. (Oldenburski) Batalion w Odlenburgu
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Osnabrück
  • 17. Pułk Piechoty w Brunszwiku
  • I. (Brunszwicki) Batalion w Brunszwiku
  • II. (Pruski) Batalion w Getyndze
  • III. (Pruski) Batalion (strzelców) w Goslarze
  • (Pruski) Batalion uzupełniający w Celle
  • 18. Pułk Piechoty w Paderborn
  • I. (Pruski) Batalion w Paderborn
  • II. (Pruski) Batalion w Münsterze
  • III. (Schaumburg-Lippski i Pruski) Batalion w Bückeburgu i Hameln
  • (Lippski) Batalion uzupełniający w Detmold

• 7. Dywizja Reichswehry w Monachium
  • 19. (Bawarski) Pułk Piechoty w Monachium
  •  I. Batalion w Monachium
  • II. Batalion w Augsburgu
  • III. Batalion w Kempten i Lindau
  • batalion uzupełniający w Landshut
  • 20. (Bawarski) Pułk Piechoty w Ratyzbonie
  • I. Batalion w Ratyzbonie
  • II. Batalion w Ingolstadcie
  • III. Batalion w Pasawie
  • batalion uzupełniający w Ambergu
  • 21. (Bawarski) Pułk Piechoty w Norymberdze
  • I. Batalion w Würzburgu
  • II. Batalion w Norymberdze
  • III. Batalion w Bayreuth
  • batalion uzupełniający w Erlangen

• 1. Dywizja Kawalerii we Frankfurcie nad Odrą
  • 1. (Pruski) Pułk Rajtarów w Tylży
  • 1. Szwadron w Tylży
  • 2. Szwadron w Wystruciu
  • 3. Szwadron w Wystruciu
  • 4. Szwadron w Tylży
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Wystruciu
  • 2. (Pruski) Pułk Rajtarów w Węgorzewie, tymczasowo w Królewcu
  • 1. Szwadron w Ełku, tymczasowo w Królewcu
  • 2. Szwadron w Ełku, tymczasowo w Królewcu
  • 3. Szwadron w Olszynie, tymczasowo w Dobrym Mieście
  • 4. Szwadron w Olszynie, tymczasowo w Węgorzewie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Olsztynie, tymczasowo w Węgorzewie
  • 6. Szwadron w Królewcu
  • 3. (Pruski) Pułk Rajtarów w Rathenow
  • 1. Szwadron w Rathenow
  • 2. Szwadron w Rathenow
  • 3. Szwadron w Stendalu
  • 4. Szwadron w Stendalu
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Rathenow
  • 4. (Pruski) Pułk Rajtarów w Poczdamie
  • 1. Szwadron w Poczdamie
  • 2. Szwadron w Poczdamie
  • 3. Szwadron w Poczdamie
  • 4. Szwadron w Poczdamie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Poczdamie
  • 6. Szwadron w Poczdamie
  • 5. (Pruski) Pułk Rajtarów w Słupsku
  • 1. Szwadron w Białogardzie
  • 2. Szwadron w Białogardzie
  • 3. Szwadron w Słupsku
  • 4. Szwadron w Słupsku
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Słupsku
  • 6. (Pruski) Pułk Rajtarów w Pasewalku
  • 1. Szwadron w Pasewalku
  • 2. Szwadron w Pasewalku, tymczasowo w Schwedt
  • 3. Szwadron w Demmin
  • 4. Szwadron w Schwedt
  • 5. Szwadron (uzupelniający) w Pasewalku
  • 6. Szwadron w Demminie

• 2. Dywizja Kawalerii we Wrocławiu
  • 7. (Pruski) Pułk Rajtarów we Wrocławiu
  • 1. Szwadron we Wrocławiu
  • 2. Szwadron we Wrocławiu
  • 3. Szwadron w Oławie
  • 4. Szwadron w Oławie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) we Wrocławiu
  • 8. (Pruski) Pułk Rajtarów w Oleśnicy
  • 1. Szwadron w Miliczu
  • 2. Szwadron w Oleśnicy
  • 3. Szwadron w Miliczu
  • 4. Szwadron w Namysłowie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Bierutowie
  • 9. (Pruski) Pułk Rajtarów w Fürstenwalde
  • 1. Szwadron w Fürstenwalde
  • 2. Szwadron w Fürstenwalde
  • 3. Szwadron w Beeskow, tymczasowo w Jüterbogu
  • 4. Szwadron w Beeskow, tymczasowo w Perlebergu
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Fürstenwalde
  • 10. (Pruski) Pułk Rajtarów w Sulechowie
  • 1. Szwadron w Torgau
  • 2. Szwadron w Torgau
  • 3. Szwadron w Sulechowie
  • 4. Szwadron w Sulechowie
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Sulechowie
  • 11. (Pruski) Pułk Rajtarów w Lubiniu, a od 1922 – w Prudniku
  • 1. Szwadron w Lubiniu
  • 2. Szwadron w Lubiniu
  • 3. Szwadron w Szprotawie, tymczasowo w Perlebergu, później w Prudniku
  • 4. Szwadron w Szprotawie, tymczasowo w Perlebergu, później w Prudniku
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Lubinie, później w Oławie
  • 12. (Saski) Pułk Rajtarów w Dreźnie
  • 1. Szwadron w Grimma
  • 2. Szwadron w Grossenhain
  • 3. Szwadron w Grimma
  • 4. Szwadron w Grossenhain
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Dreźnie
  • 6. Szwadron w Dreźnie

• 3. Dywizja Kawalerii w Weimarze
  • 13. (Pruski) Pułk Rajtarów w Hanowerze
  • 1. Szwadron w Hanowerze
  • 2. Szwadron w Hanowerze
  • 3. Szwadron w Lüneburgu
  • 4. Szwadron w Lüneburgu
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Hanowerze
  • 14. Pułk Rajtarów w Ludwigslust
  • 1. (Meklemburski) Szwadron w Ludwigslust
  • 2. (Meklemburski) Szwadron w Parchimiu
  • 3. (Pruski) Szwadron w Szlezwiku
  • 4. (Pruski) Szwadron w Szlezwiku
  • 5. (Pruski) Szwadron (uzupełniający) w Ludwigslust
  • 15. (Pruski) Pułk Rajtarów w Paderborn
  • 1. Szwadron w Paderborn
  • 2. Szwadron w Paderborn
  • 3. Szwadron w Münsterze
  • 4. Szwadron w Münsterze
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Paderborn
  • 6. Szwadron w Münsterze
  • 16. Pułk Rajtarów w Langensalza, następnie w Erfurcie
  • 1. (Pruski) Szwadron w Hofgeismar (później w Erfurcie)
  • 2. (Pruski) Szwadron w Hofgeismar
  • 3. (Heski) Szwadron w Lagensalzy, tymczasowo w Hofgeismar
  • 4. (Pruski) Szwadron w Langensalzy
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Langensalzy
  • 6. Szwadron w Kassel (później w Erfurcie)
  • 17. (Bawarski) Pułk Rajtarów w Bambergu (podlegał bawarskiej 7. Dywizji)
  • 1. Szwadron w Bambergu
  • 2. Szwadron w Ansbach
  • 3. Szwadron w Ansbach
  • 4. Szwadron w Straubing
  • 5. Szwadron (uzupełniający) w Bambergu, tymczasowo w Bayreuth
  • 6. Szwadron w Straubingu
  • 18. (Bawarski) Pułk Rajtarów w Stuttgarcie – Bad Canstatt
  • 1. (Wirtemberski) Szwadron w Ludwigsburgu
  • 2. (Wirtemberski) Szwadron w Bad Canstatt
  • 3. (Badeński) Szwadron w Ludwigsburgu
  • 4. (Badeński) Szwadron w Ludwigsburgu
  • 5. (Wirtemberski) Szwadron (uzupełniający) w Bad Canstatt

• 1. (Pruski) Pułk Artylerii w Królewcu
  • I. Dywizjon w Insterburgu
  • II. Dywizjon w Królewcu
  • III. Dywizjon w Olsztynie
  • bateria uzupełniająca w Królewcu

• 2. (Pruski) Pułk Artylerii w Schwerinie
  • I. Dywizjon w Szczecinie
  • II. Dywizjon w Güstrow i Schwerinie
  • III. Dywizjon w Itzehoe
  • bateria uzupełniająca w Schwerinie

• 3. (Pruski) Pułk Artylerii we Frankfurcie nad Odrą
  • I. Dywizjon w Świdnicy (początkowo II. Dywizjon)
  • II. Dywizjon we Frankfurcie nad Odrą (początkowo I. Dywizjon)
  • III. Dywizjon w Jüterbogu
  • bateria uzupełniająca w Poczdamie
  • IV. Dywizjon (konny) w Poczdamie (11. – 13. Baterie)
  • V. Dywizjon (konny) w Żaganiu i Szprotawie (14. – 16. Baterie)

• 4. Pułk Artylerii w Dreźnie
  • I. (Pruski) Dywizjon w Halberstadt
  • II. (Saski) Dywizjon w Bautzen
  • III. (Saski) Dywizjon w Dreźnie
  • bateria uzupełniająca w Dreźnie

• 5. Pułk Artylerii w Fuldzie
  • I. (Hesko-pruski) Dywizjon w Fuldzie (początkowo II.)
  • II. (Badeński) Dywizjon w Ulmie (początkowo I.)
  • III. (Wirtemberski) Dywizjon w Ludwigsburgu
  • (Wirtemberska) Bateria uzupełniająca w Ulmie
  • 11. (Pruska) Bateria (konna) we Fritzlarze

• 6. (Pruski) Pułk Artylerii w Minden
  • I. Dywizjon w Minden
  • II. Dywizjon w Minden
  • III. Dywizjon w Hanowerze i Wolfenbüttel
  • bateria uzupełniająca w Hanowerze
  • IV. Dywizjon (konny) w Verden (11. i 12. Baterie)

• 7. (Bawarski) Pułk Artylerii w Norymberdze
  • I. Dywizjon w Würzburgu
  • II. Dywizjon w Landsbergu nad Lechem i Monachium
  • III. Dywizjon w Norymberdze i Fürth
  • bateria uzupełniająca w Erlangen

• 1. (Pruski) Batalion Saperów w Królewcu
• 2. (Pruski) Batalion Saperów w Szczecinie
• 3. (Pruski) Batalion Saperów w Kostrzynie
• 4. (Pruski) Batalion Saperów w Magdeburgu
• 5. Batalion Saperów w Ulm (1. (Pruska) Kompania w Neu-Ulmie, 2. (Wirtemberska) Kompania w Ulmie)
• 6. (Pruski) Batalion Saperów w Minden
• 7. (Bawarski) Batalion Saperów w Monachium

Etatowo (1927–1932) Reichswehra miała 4291 oficerów, 20 880 podoficerów i 74 020 szeregowców, razem 99 191 żołnierzy. Według rodzajów wojsk liczba żołnierzy była następująca: piechota – 52 689, kawaleria – 15 991, artyleria – 10 827, saperzy – 2870, łączność – 2156, transport – 5733, służby medyczne i weterynaryjne – 3349, pozostałe – 5576.

Po I wojnie światowej znacznie ograniczono wielkość marynarki wojennej. W 1913 roku łączny tonaż floty niemieckiej wynosił 1 033 700 ton, w 1919 roku – 646 500 ton, a w 1933 roku 152 480 ton. W okresie międzywojennym zbudowano pewną ilość nowych okrętów, jednak ich wielkość i uzbrojenie były ograniczone przez traktat wersalski.

W 1933 roku Reichsmarine posiadała:

• 1 nowoczesny pancernik kieszonkowy "Deutschland" (wszedł do służby w 1933)
• 6 starych pancerników "Hannover", "Schleswig-Holstein", "Schlesien", "Hessen", "Elsass" i "Braunschweig" (z lat 1904–1908)
• 5 nowoczesnych krążowników lekkich "Leipzig", "Köln", "Königsberg", "Karlsruhe" i "Emden" (z lat 1926–1931)
• 3 stare krążowniki "Berlin", "Hamburg" i "Amazone" (z lat 1901–1905)
• 12 niszczycieli klas "Möwe" i "Wolf" (z lat 1926–1928) – później klasyfikowane jako torpedowce z racji małej wyporności
• 20 torpedowców różnych klas z lat 1906–1913
• 84 inne jednostki (trałowce, patrolowce, okręty logistyczne itd.)

Należy zwrócić uwagę, że liczba jednostek jeszcze przed dojściem do władzy nazistów była powyżej dozwolonych.

Roczny budżet sił zbrojnych w okresie międzywojennym wynosił z reguły 600–700 milionów reichsmarek. W roku budżetowym 1932/33 było to 634 mln reichsmarek, co stanowiło zaledwie ok. 0,7% PKB Niemiec. Potem wydatki gwałtownie podskoczyły, jednak w 1935 roku Niemcy ostatni raz ujawniły wielkość tych wydatków (wyniosły 894 mln reichsmarek w roku 1934/35, czyli ok. 1,2% PKB).

Ograniczenia traktatowe pozbawiały Niemcy właściwie jakichkolwiek możliwości obronnych. Armia była w pełni zawodowa i służyli w niej wyłącznie najlepsi z najlepszych, ale i tak bez ciężkiego sprzętu nie byliby w stanie w razie konfliktu zbyt wiele zdziałać.

Z traktatu wywiązywano się w latach 20. sumiennie, choć starano się obchodzić przepisy jak tylko się dało, np. Niemcy tworzyli lotnictwo pod pozorem wspomagania szkolenia artylerzystów (co dopuszczał traktat), a niemieckie firmy prowadziły badania nad zakazanymi rodzajami uzbrojenia używając swoich zagranicznych filii (np. Boforsa w Szwecji). Jednak jeszcze przed dojściem do władzy nazistów rząd niemiecki zaczął łamać postanowienia traktatu – w 1932/1933 roku liczba żołnierzy przekroczyła dopuszczalny limit, ilość zmagazynowanego uzbrojenia także przekraczała limity, prowadzono nielegalne prace nad samolotami bojowymi i czołgami. W najgłębszej tajemnicy utworzono wywiad i kontrwywiad.

Po dojściu do władzy przez Adolfa Hitlera w styczniu 1933 roku zaczęto szybko rozbudowywać siły zbrojne łamiąc dalsze postanowienia traktatu wersalskiego. Już w październiku 1934 roku, w ramach realizacji planu "A", Reichsheer liczył 240 000 żołnierzy (21 dywizji piechoty, 2 kawalerii i 1 lekką pancerną). W 1934 roku utworzono 2 okręgi wojskowe, rok później następny. 16 marca 1935 roku wprowadzono powszechną służbę wojskową (pierwszy rocznik wcielono do wojska 1 listopada). W tym miesiącu ustalono, że armia będzie się składać z 12 korpusów, 36 dywizji piechoty i 3 dywizji pancernych (450 000 żołnierzy). Zaczęto intensywnie rozbudowywać flotę (pod koniec 1935 roku miała 14 okrętów podwodnych, chociaż pierwsze przyjęto do służby już po rozwiązaniu Reichswehry). W 1933 roku zaczęto formować lotnictwo bojowe (w oparciu o kadry cywilnych aeroklubów). 9 marca 1935 roku oficjalnie utworzono lotnictwo (Luftwaffe) jako samodzielny rodzaj sił zbrojnych. Pod koniec roku Luftwaffe miało 6 okręgów z 33 dywizjonami (13 lotniczych, 19 przeciwlotniczych i 1 łączności).

21 maja 1935 roku Reichswehrę rozwiązano, tworząc Wehrmacht.

• League of Nations Armaments Yearbook 1930/1931, 1934 (i za inne lata)
• Feldgrau.com
• Encyklopedia II Wojny Światowej, Ministerstwo Obrony Narodowej 1975.
• Georg Tessin: Deutsche Verbände und Truppen 1918 – 1939, Osnabrück 1974.