Rendere il cappello – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kardynał Pietro Maria Borghese. Jego nominacja przez papieża Urbana VIII w 1624 była klasycznym przykładem gestu rendere il cappello

Rendere il capello (wł. zwrot kapelusza, oddanie kapelusza) – obyczaj praktykowany przez niektórych papieży w okresie od XVI do XIX wieku w zakresie nominacji kardynalskich, powiązany z praktyką nepotyzmu. Polegał on na tym, że nowo wybrany papież wynosił do godności kardynalskiej jednego z krewnych tego papieża, od którego sam otrzymał kapelusz kardynalski. Gest ten postrzegano jako dowód wdzięczności wobec poprzednika i jego rodu, natomiast osobiste przymioty mianowanego w ten sposób kardynała schodziły na dalszy plan[1].

Pierwszej tego rodzaju nominacji dokonał papież Leon X (1513–1521), gdy 23 września 1513 mianował kardynałem Innocenzo Cibo, krewnego papieża Innocentego VIII (1484–1492), od którego on sam, jako Giovanni de Medici, otrzymał nominację kardynalską w 1489. Nominację dla młodego wówczas i niemającego dobrej reputacji Innocenzo Cibo Leon X skomentował słowami: To, co otrzymałem od Innocentego [VIII], zwracam Innocentemu [Cibo]. W XVI wieku obyczaj ten był jednak jeszcze stosunkowo rzadki, w ślady Leona X poszli bowiem jedynie Paweł III (1534–1549), Pius IV (1559–1565), Pius V (1566–1572) i Klemens VIII (1592–1605). Jednakże począwszy od pontyfikatu Urbana VIII (1623–1644) przez następne półtora stulecia był powszechną praktyką. Spośród piętnastu papieży panujących między 1623 a 1774 tylko trzech (Aleksander VII, Aleksander VIII i Innocenty XII) nie dokonało gestu rendero il cappello, przy czym w przypadku Aleksandra VIII (1689–1691) mogło to być spowodowane tym, że był on już drugim z kolei nominatem Innocentego X wybranym na papieża, a jego poprzednik Innocenty XI dokonał już takiego gestu względem rodziny tego papieża. Obyczaju tego przestrzegali również ci papieże, którzy sami stronili od nepotyzmu i nie wprowadzili do Świętego Kolegium żadnego ze swoich krewnych (Innocenty XI, Benedykt XIII, Benedykt XIV i Klemens XIV).

Wybrany w 1775 papież Pius VI nie dokonał gestu rendere il cappello wobec rodu swego poprzednika Klemensa XIV, który mianował go kardynałem w 1773. Odstępstwo to było prawdopodobnie spowodowane tym, że Klemens XIV miał bardzo niewielu krewnych i nie było wśród nich duchownych[2], jednak trzej kolejni następcy Piusa VI również nie dokonali nominacji tego rodzaju. Do obyczaju tego powrócił jedynie Grzegorz XVI (1831–1846) w roku 1836, kiedy mianował kardynałem Gabriele della Gengę, 35-letniego bratanka papieża Leona XII, od którego Grzegorz XVI sam otrzymał kapelusz kardynalski. Był to jednak ostatni w historii gest rendere il cappello.

Kardynał mianowany w ramach gestu rendere il cappello Data nominacji Papież dokonujący nominacji Świeckie imię i data promocji kardynalskiej papieża dokonującego gestu rendere il cappello Papież, z którym spokrewniony był nominat i który mianował papieża dokonującego gestu rendere il cappello
Innocenzo Cibo[3][4] (1491–1550) 23 września 1513 Leon X (1513–1521) Giovanni de Medici
9 marca 1489 		Innocenty VIII (Giovanni Battista Cibo, pontyfikat 1484-1492)
Rodrigo Luis de Borja y de Castre-Pinós[4][5]
(1524–1537) 		22 grudnia 1536 Paweł III
(1534–1549) 		Alessandro Farnese
20 września 1493 		Aleksander VI (Rodrigo Borgia, pontyfikat 1492–1503)
Enrique de Borja y Aragón[4][6]
(1518–1540) 		19 grudnia 1539 Paweł III
(1534–1549) 		Alessandro Farnese
20 września 1493 		Aleksander VI (Rodrigo Borgia, pontyfikat 1492–1503)
Alessandro Sforza[4]
(1534–1581) 		12 marca 1565 Pius IV
(1559–1565) 		Giovanni Angelo Medici
8 kwietnia 1549 		Paweł III (Alessandro Farnese, pontyfikat 1534–1549)
Antonio Carafa[4][7]
(1538–1591) 		24 marca 1568 Pius V
(1566–1572) 		Michele Ghislieri
15 marca 1557 		Paweł IV (Gian Pietro Carafa, 1555–1559)
Andrea Baroni Peretti[4]
(1572–1629) 		5 czerwca 1596 Klemens VIII
(1592–1605) 		Ippolito Aldobrandini
18 grudnia 1585 		Sykstus V (Felice Peretti de Montalto, 1585–1590)
Pietro Maria Borghese[8][9][10]
(1599–1642) 		7 października 1624 Urban VIII
(1623–1644) 		Maffeo Barberini
11 września 1606 		Paweł V (Camillo Borghese, 1605–1621)
Carlo Barberini[9][11]
(1630–1704) 		23 czerwca 1653 Innocenty X
(1644–1655) 		Giovanni Battista Pamphili
30 sierpnia 1627 		Urban VIII (Maffeo Barberini, 1623–1644)
Sigismondo Chigi[9][12]
(1649–1678) 		12 grudnia 1667 Klemens IX
1667–1669) 		Giulio Rospigliosi
9 kwietnia 1657 		Aleksander VII (Fabio Chigi, 1655–1667)
Felice Rospigliosi[9][13]
(1639–1688) 		16 stycznia 1673 Klemens X
(1670–1676) 		Emilio Altieri
29 listopada 1669 		Klemens IX (Giulio Rospigliosi, 1667–1669)
Benedetto Pamphilj[9][14]
(1653–1730) 		1 września 1681 Innocenty XI
(1676–1689) 		Benedetto Odescalchi
6 marca 1645 		Innocenty X (Giovanni Battista Pamphili, 1644–1655)
Pietro Priuli[15][16]
(1669–1728) 		17 maja 1706 Klemens XI
(1700–1721) 		Giovanni Francesco Albani
13 lutego 1690 		Aleksander VIII (Pietro Vito Ottoboni, 1689–1691)
Alessandro Albani[16]
(1692–1779) 		16 lipca 1721 Innocenty XIII
(1721–1724) 		Michelangelo Conti
7 czerwca 1706 		Klemens XI (Giovanni Francesco Albani, 1700–1721)
Giovanni Battista Altieri[16][17]
(1673–1740) 		11 września 1724 Benedykt XIII
(1724–1730) 		Vincenzo Maria Orsini
22 lutego 1672 		Klemens X (Emilio Altieri, 1670–1676)
Agapito Mosca[16]
(1678–1760) 		1 października 1732 Klemens XII
(1730–1740) 		Lorenzo Corsini
17 maja 1706 		Klemens XI (Giovanni Francesco Albani, 1700–1721)
Domenico Orsini d’Aragona[16][18]
(1719–1789) 		9 września 1743 Benedykt XIV
(1740–1758) 		Prospero Lambertini
9 grudnia 1726 		Benedykt XIII (Vincenzo Maria Orsini, 1724–1730)
Andrea Corsini[16][19]
(1735–1795) 		24 września 1759 Klemens XIII
(1758–1769) 		Carlo Rezzonico
20 grudnia 1737 		Klemens XII (Lorenzo Corsini, 1730–1740)
Giovanni Battista Rezzonico[16][20]
(1740–1783) 		10 września 1770 Klemens XIV
(1769–1774) 		Lorenzo Ganganelli
24 września 1759 		Klemens XIII (Carlo Rezzonico, 1758–1769)
Gabriele della Genga[21]
(1801–1861) 		1 lutego 1836 Grzegorz XVI
(1831–1846) 		Mauro Cappellari
21 marca 1825 		Leon XII (Annibale della Genga, 1823–1829)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ulrich Köchli: Requiem Datenbank: Pietro Maria Borghese. [dostęp 2013-04-18]. (niem.).; Herman, s. 90.
  2. ↑ Mario Rosa: Clemente XIV, Papa. Dizionario Biografico degli Italiani - Volume 26, 1982. [dostęp 2013-04-18]. (wł.).
  3. ↑ Pastor, VII, s. 82-83.
  4. ↑ a b c d e f Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church: Consistories of 16th century. [dostęp 2013-04-18]. (ang.).
  5. ↑ Pastor, XI, s. 159-160.
  6. ↑ Pastor, XI, s. 191.
  7. ↑ Pastor, XVII, s. 156, 159-160.
  8. ↑ Pastor, XXIX, s. 157.
  9. ↑ a b c d e Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church: Consistories of 17th century. [dostęp 2013-04-18]. (ang.).
  10. ↑ Ulrich Köchli: Requiem Datenbank: Pietro Maria Borghese. [dostęp 2013-04-18]. (niem.).
  11. ↑ Pastor, XXX, s. 189; Herman, s. 287.
  12. ↑ Pastor, XXXI, s. 344.
  13. ↑ Pastor, XXXI, s. 476.
  14. ↑ Pastor, XXXII, s. 414.
  15. ↑ Pastor, XXXIII, s. 347.
  16. ↑ a b c d e f g Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church: Consistories of 18th century. [dostęp 2013-04-18]. (ang.).
  17. ↑ Pastor, XXXIV, s. 179.
  18. ↑ Pastor, XXXV, s. 337.
  19. ↑ Pastor, XXXVII, s. 396.
  20. ↑ Pastor, XXXVIII, s. 446.
  21. ↑ Salvador Miranda: The Cardinals of the Holy Roman Church: Consistories of 19th century. [dostęp 2013-04-18]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ludwig von Pastor: The History of the Popes. T. I–XL. Londyn. (ang.).
  • Eleanor Herman: Królowa Watykanu. Warszawa: Wydawnictwo JEDEN ŚWIAT, 2009, s. 90, 287. ISBN 978-83-89632-45-6. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rendere_il_cappello&oldid=71695723”