Benedykt XIV – Wikipedia, wolna encyklopedia

Benedykt XIV

Benedictus Quartus Decimus

Prospero Lorenzo Lambertini
Papież Biskup Rzymu
Benedykt XIV (1741)
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	31 marca 1675 Bolonia
Data i miejsce śmierci	3 maja 1758 Rzym
Miejsce pochówku	?↗
Papież
Okres sprawowania	17 sierpnia 1740–3 maja 1758
Arcybiskup Bolonii
Okres sprawowania	30 kwietnia 1731–14 stycznia 1754
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Diakonat	1713
Prezbiterat	między 12 czerwca a 16 lipca 1724
Nominacja biskupia	12 czerwca 1724
Sakra biskupia	16 lipca 1724
Kreacja kardynalska	9 grudnia 1726 (in pectore, publikacja 30 kwietnia 1728) Benedykt XIII
Kościół tytularny	Santa Croce in Gerusalemme (10 maja 1728)
Pontyfikat	17 sierpnia 1740
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Benedykt XIV (łac. Benedictus XIV, właśc. Prospero Lorenzo Lambertini; ur. 31 marca 1675 w Bolonii, zm. 3 maja 1758 w Rzymie^[1]) – włoski duchowny katolicki, 247. papież w okresie od 17 sierpnia 1740 do 3 maja 1758^[2].

Urodził się w rodzinie szlacheckiej; był synem senatora Marcello Lambertiniego i Lucrezii Bulgarini^[3]. Studiował teologię w Collegium Clementinum w Rzymie, a następnie w Sapienzy, gdzie uzyskał tytuł doktora utroque iure^[3]. Pracował m.in. w inkwizycji rzymskiej, był kanonikiem bazyliki laterańskiej i prałatem Jego Świątobliwości^[3]. W 1713 przyjął święcenia subdiakonatu^[3]. Po błyskotliwej karierze w Kurii Rzymskiej w 1724 został biskupem tytularnym Teodozji, a w 1727 biskupem Ankony^[3]. Benedykt XIII wyniósł go do godności kardynalskiej 9 grudnia 1726, jednak nominację tę ogłosił publicznie dopiero 30 kwietnia 1728^[3]. W 1731 Klemens XII nadał mu arcybiskupstwo w Bolonii^[2]. Miał znaczny wpływ na rozwój prawa kanonicznego, zaś jego dzieło De synodo dioecesana przez długi czas wywierało wpływ na sposób przeprowadzania synodów diecezjalnych^[1]. Jego drugie dzieło było podstawą do przeprowadzania późniejszych procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych^[2].

Kardynał Lambertini był członkiem pięciu kongregacji kurialnych: Świętego Oficjum, Kongregacji ds. Biskupów i Zakonników, Kongregacji ds. Obrzędów, Kongregacji ds. Soboru Trydenckiego i Kongregacji ds. Dyscypliny Zakonnej^[4].

Po śmierci Klemensa XII konklawe należało do najdłuższych w ostatnich stuleciach i trwało ponad pół roku^[2]. Wybory utrudniał brak jednomyślności w bloku Burbonów, ostatecznie głosami wszystkich kardynałów (poza własnym) 17 sierpnia 1740 wybrany został na papieża i przyjął imię Benedykt XIV.

Główną linią jego pontyfikatu było zrezygnowanie ze sztywnej postawy oraz uznanie sytuacji jaka powstała w wyniku XVI-wiecznej reformacji. W polityce odznaczał się tolerancją i ustępliwością w zakresie tradycji i spraw prestiżowych kierując się jedynie interesami Kościoła i religii nawet za cenę ofiar, które dotąd uznawane były za niemożliwe. Ta ugodowa postawa wobec żądań władców zarówno katolickich, jak i protestanckich przyczyniła się do poprawy sytuacji Kościoła^[2].

Dzięki pojednawczej naturze i częściowej rezygnacji z uprawnień Stolicy Apostolskiej doprowadził w 1741 do rozwiązania sporu z Sardynią i Królestwem Neapolu^[1]. W 1753 udało mu się zawrzeć konkordat z Hiszpanią, a cztery lata później z Austrią^[1]. Porozumienia z państwami z półwyspu iberyjskiego, były daleko idące i dawały ich władcom duże uprawnienia w kwestii nominacji kościelnych^[1]. W uzgodnieniach z Portugalią, papież przyznał królowi Janowi V tytuł „najwierniejszego”^[1]. Uznanie przez papieża Królestwa Prus znacznie poprawiło sytuację katolików pruskich zwłaszcza na obszarze Śląska zaanektowanego przez Prusy^[1]. Benedykt XIV uznał także tytuł króla Fryderyka II, dzięki czemu zapobiegł utworzeniu niezależnego Kościoła pruskiego^[1]. Zdecydowanie gorzej poszło papieżowi w czasie walki o sukcesję austriacką, po śmierci cesarza Karola VI – najpierw papież zbyt późno poparł kandydaturę Marii Teresy (córki cesarza), a następnie uznał elekcję Karola VII^[1]. Po jego śmierci, zachował neutralność w czasie elekcji Franciszka I^[1].

Papież Benedykt XIV występował przeciw tajnym stowarzyszeniom, był przeciwny wolnomularstwu, które potępił w 1751, katolikom zakazał przynależności do masonerii pod karą ekskomuniki. Zwalczał także jansenizm. Papież Benedykt XIV zatwierdził regułę redemptorystów i redemptorystek – Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela. W odpowiedzi na wnioski wielu książąt i rządów, dążących do zracjonalizowania procesu pracy, zmniejszył liczbę obowiązujących świąt kościelnych, które w ciągu wieków w niektórych państwach stale narastały^[1]. W 1742 rozstrzygnął spór o ryty – zabronił używania rytu chińskiego i malabarskiego, co utrudniło pracę misyjną^[2]. Doprowadziło to do sporu z jezuitami, na tyle poważnego, że w owych czasach pojawiały się prośby o jego rozwiązanie^[2]. Krótko przed swoją śmiercią wystąpił przeciw zakonowi w Portugalii, nakazując kardynałowi Saldanha da Gamie dogłębne zbadanie działalności jezuitów, zwłaszcza w kontekście oskarżeń o nieprzestrzeganie reguł i zajmowanie się handlem^[1].

W Państwie Kościelnym zredukował podatki, wprowadził oszczędności w utrzymaniu dworu papieskiego, zmniejszył wydatki na wojsko^[1]. Popierał rozwój handlu i rolnictwa. Ustanowił kongregację do oceny prac biskupów oraz kongregację odpowiadającą na pytania biskupów^[1]. Zobowiązał także biskupów do szkolenia księży, wizytowania parafii i propagowania misji, a także wydał konstytucję nakazującą biskupom zamieszkać w swoich diecezjach^[1]. Konstytucją Dei miseratione ustanowił 3 listopada 1741 urząd obrońcy węzła małżeńskiego w procesach o nieważność małżeństwa. Bullą Matrimonia wydaną 4 listopada 1741, znaną jako Declaratio Benedictina, która częściowo nadal obowiązuje, uregulował sprawy małżeństw mieszanych^[1]. Zapoczątkował reformę brewiarza, w 1748 wydał nowe martyrologium, 1752 ceremoniał i pontyfikał biskupi^[1].

W konstytucji Vix perventi z 1 listopada 1745 zajął stanowisko w sporze o lichwę. Wyraził negatywne stanowisko Kościoła w sprawie oprocentowanych pożyczek pieniężnych, jednakże uznał za godziwe dochody z innych kontraktów nie posiadających formy umowy pożyczkowej. Kongregacji Indeksu ksiąg zakazanych przekazał w 1753 nowe dyrektywy, które wskazują jak szanował swobodę wyrażania poglądów^[1]. Jego starania doprowadziły do uchylenia wielu zakazów – z indeksu wykreślone zostały między innymi dzieła Galileusza.

Benedykt XIV był mecenasem sztuki i nauki, jego działalność uzyskała uznanie i szacunek nie tylko wśród katolików, ale także protestantów^[2]. Monteskiusz nazwał Benedykta XIV papieżem uczonych, a wielu uczonych dedykowało papieżowi swoje prace. W 1740 filozof francuski Wolter dedykował mu swą tragedię Mahomet^[1]. Wzbogacił Bibliotekę Watykańską, nabył posągi do muzeum na Kapitolu i stworzył galerię obrazów. W Pałacu Watykańskim utworzył Muzeum Chrześcijańskiej Sztuki Antycznej. Odrestaurował również wiele kościołów. Założył 4 akademie papieskie: historii Kościoła, historii prawa kanonicznego, badań nad starożytnością chrześcijańską i rzymską oraz liturgiki. Przeprowadził reformę Accademii dei Lincei w Rzymie, zlecił jej badania przyrodnicze. W uniwersytecie Sapienza ufundował katedry chemii oraz matematyki^[1]. Za jego pontyfikatu Rzym stał się jednym z ośrodków oświecenia chrześcijańskiego. W czasie jego pontyfikatu ozdobiona została portretami wszystkich papieży rzymska bazylika św. Pawła za Murami. Od tego czasu mozaikowe portrety papieży są systematycznie uzupełniane. Z jego polecenia architekt Ferdinando Fuga wzniósł nową bazylikę św. Apolinarego.

Kreował 64 kardynałów na siedmiu konsystorzach^[3]. Papież Benedykt XIV został pochowany w bazylice św. Piotra^[3].

• Beatyfikowani i kanonizowani przez Benedykta XIV

• Pope Benedict XIV. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-09-16]. (ang.).
• Benedykt XIV [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2013-10-08]  (ang.).

• Benedykt XIV – dokumenty w bibliotece Polona