Bolonia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy miasta w północnych Włoszech. Zobacz też: inne znaczenie tego słowa.

Bolonia

Bologna

herb Bolonii↗ Flaga
Państwo	Włochy
Region	Emilia-Romania
Prowincja	Bolonia
Burmistrz	Matteo Lepore (PD)
Powierzchnia	140,73 km²
Wysokość	54 m n.p.m.
Populacja (2015) • liczba ludności • gęstość	386 298[1] 2700 os./km²
Nr kierunkowy	051
Kod pocztowy	40100
Tablice rejestracyjne	BO
Położenie na mapie Emilii-Romanii Bolonia
Położenie na mapie Włoch Bolonia
44°29′38″N 11°20′34″E/44,493889 11,342778
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Bolonia (wł. Bologna) – miasto w północnych Włoszech, położone jest między Padem a Apeninami na wysokości 54 m n.p.m. Miasto leży nad dwiema rzekami – Reno i Saveną. Stolica regionu Emilia-Romania.

Ośrodek administracyjny prowincji Bolonia, na Nizinie Padańskiej, pomiędzy rzeką Pad a Apeninami. Ważny ośrodek handlowy, przemysłowy, kulturowy, naukowy (najstarszy na świecie uniwersytet założony w 1088) i turystyczny.

Bolonia nazywana jest też La Grassa (tłusta) ze względu na swą tradycyjnie kaloryczną kuchnię. Międzynarodową sławę zyskał – według legendy – wymyślony tutaj sos „ragu alla bolognese”, ale miasto słynie także m.in. z malutkich, nadziewanych pierożków tortellini oraz produkowanej w regionie Emilia-Romania szynki crudo^[2].

Założone przez Etrusków (lub Umbrów) jako Felsina. W IV wieku p.n.e. zajęta przez celtyckie plemię Bojów, przybyłych z Galii Zaalpejskiej lub z północy przez Alpy Pennińskie. Po podboju Bojowie i Etruskowie stworzyli cywilizację nazywaną galijsko-etruską. Po bitwie pod Telamonem popadła w zależność od Rzymu. W czasie II wojny punickiej Bojowie pomogli Hannibalowi. Klęska Kartaginy oznaczała koniec niepodległości miasta. Rzymianie zniszczyli wiele miejscowości w okolicy i zdobyli miasto (192 p.n.e.).

Rzymska kolonia Bononia została założona w 189 p.n.e.^[3] Po zbudowaniu drogi Via Aemilia w 187 p.n.e. miasto stało się centrum handlowym, połączonym z Arezzo dzięki Via Flaminia minor, a z Akwileją dzięki Via Aemilia Altinate. W czasach rzymskich Bolonia liczyła od 12 do 30 tys. mieszkańców i okresowo była drugim pod względem wielkości miastem w Italii oraz jednym z najważniejszych miast w cesarstwie z wieloma świątyniami, termami, teatrem i areną. Pomponiusz Mela wymieniał Bolonię wśród najbogatszych miast Italii. Za rządów Klaudiusza (41–54) zostało zniszczone przez pożar. Odbudowane w I wieku n.e. przez Nerona.

Po długotrwałym upadku w czasie wojen z Germanami świetność przywrócił Bolonii jej biskup święty Petroniusz. Zbudował on klasztor św. Stefana i odbudował wiele innych budowli. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego w państwie Odoakra i Teodoryka Wielkiego. W VI-VIII wieku w egzarchacie raweńskim. Bizantyjczycy otoczyli miasto murami, jako że broniło ono granic egzarchatu. W 728 zdobyta przez króla Longobardów Liutpranda i przyłączona do Królestwa Longobardów. Od 756 w składzie Państwa Kościelnego.

Od początku XII wieku wolna komuna miejska (okres znacznego rozwoju). W 1088 założono Uniwersytet Boloński. W 1168 przystąpiła do Ligi Lombardzkiej, zawiązanej przeciwko cesarzowi Fryderykowi Barbarossie. W 1294 liczyła 60–70 tys. mieszkańców i była prawdopodobnie szóstym co do wielkości miastem w Europie, po Kordobie, Paryżu, Wenecji, Florencji i Mediolanie. Po przegranej bitwie pod Zappolino (1325) Bolonia oddała się pod opiekę papieża. W 1348 Czarna śmierć zabiła około 30 tys. mieszkańców. Przez jakiś czas była niezależna lub podlegała Mediolanowi. W latach 1506–1860 ponownie znalazła się pod władzą papieży.

W czasie wojen napoleońskich była stolicą Republiki Cispadańskiej (1796–1797), potem przyłączona do Republiki Cisalpińskiej (1797–1802), następnie w Republice Włoskiej (1802–1805) i w Królestwie Włoch (1805–1815). Bunty przeciwko władzy papieży wybuchały w 1831 i 1849. Po tym ostatnim w mieście stacjonował garnizon austriacki.

Od 1860 w zjednoczonych Włoszech.

W 1945 (od 9 do 21 kwietnia) walki między 2 Korpusem Polskim a oddziałami niemieckimi w rejonie Bolonii. Jej zdobycie zakończyło działania 2 Korpusu Polskiego w kampanii włoskiej.

2 sierpnia 1980 na dworcu kolejowym nastąpił zamach terrorystyczny – zginęło 85 osób, a ponad 200 zostało rannych.

• ruiny rzymskich budowli (akweduktu, term i amfiteatru)
• romańska katedra (przebud. XVI-XVII w.)
• Bazylika św. Petroniusza w Bolonii, której budowę rozpoczęto w 1390, ukończono około 1650. Główny portal wejściowy ozdobiony jest płaskorzeźbami Jacopa della Quercia. Wnętrze o rozmiarach – długość 132 m, wysokość 44 m czyni kościół jednym z największych na świecie. Najcenniejszy wystrój mają kaplica pierwsza i czwarta po lewej stronie ozdobione obrazami Giovanniego da Modeny, oraz Pieta dłuta Amica Aspertiniego i zegar astronomiczny w lewej, bocznej nawie – w południe, wpadający przez mały otwór w sklepieniu, promień światła na posadzce bazyliki wskazuje miesiąc i dzień;
• Katedra Świętego Piotra, poświęcona w roku 1184;
• Miejskie Muzeum Archeologiczne w Bolonii (Museo civico archeologico di Bologna), położone na wschód od bazyliki z kolekcją cennych eksponatów etruskich, rzymskich i egipskich;
• gotycki kościół św. Franciszka
• romańskie i gotyckie wieże mieszkalne, zwłaszcza dwie pochyłe obok siebie: Asinelli i Garisenda
• renesansowe pałace (XIII-XVI w.)
• ratusz i siedziba uniwersytetu (XIII-XVI w.)
• Muzeum Sztuki Współczesnej (MAMBO)
• Bazylika św. Stefana w Bolonii

Duży ośrodek przemysłowy, m.in. precyzyjny i ceramiczny (słynne majoliki), garbarski, skórzano-obuwniczy, środków transportu (wagony kolejowe, ciągniki, motocykle – Ducati), spożywczy (serowarski, winiarski, mięsny, owocowo-warzywny). Ważny węzeł komunikacyjny, ze stacjami kolejowymi Bologna Borgo Panigale, Bologna San Ruffillo, Bologna San Vitale oraz portem lotniczym.

Z Bolonii pochodzą:

• św. Katarzyna z Bolonii – patronka miasta
• Ulisses Aldrovandi – humanista, lekarz i przyrodnik okresu Renesansu
• Stefano Benni(inne języki) – pisarz
• Simone Bolelli – tenisista
• Agostino Carracci – malarz
• Pierluigi Collina – sędzia piłkarski
• Sara Errani – tenisistka
• Luigi Galvani – fizyk, lekarz, fizjolog
• Benedykt XIV – papież
• Honoriusz II – papież
• Lucjusz II – papież
• Guglielmo Marconi – wynalazca
• Gianluca Pagliuca – bramkarz piłkarski
• Pier Paolo Pasolini – pisarz, poeta, reżyser
• Roberto Regazzi – lutnik, poeta i pacyfista
• Mariele Ventre – dyrygent, pedagog
• Christian Vieri – piłkarz
• Imelda Lambertini – zakonnica i błogosławiona Kościoła Katolickiego

• Ducati Motor Holding – motocykle
• Malaguti – skutery
• Lamborghini – samochody
• Maserati – samochody
• Coop
• IMA
• YOOX – moda
• Unipol – bankowość

• Poznań (Polska)^[4]
• Charków (Ukraina)
• Coventry (Wielka Brytania)
• La Plata (Argentyna)
• Lipsk (Niemcy)
• Portland (USA)
• Saint Louis (Senegal)
• Saint Louis (USA)
• Saloniki (Grecja)
• San Carlos (Nikaragua)
• Tuluza (Francja)
• Tuzla (Bośnia i Hercegowina)
• Walencja (Hiszpania)
• Zagrzeb (Chorwacja)

• wybuch bomby na dworcu kolejowym w Bolonii 2 sierpnia 1980
• Bologna Centrale – Dworzec Główny w Bolonii

• Włochy północne. Wyd. I. Bielsko-Biała: = Pascal sp. z o.o., 2008, s. 165–169. ISBN 978-3-8297-6558-9.

• Strona miejska Bolonii
• Zdjęcia Bolonii
• źródło danych: Istituto Nazionale di Statistica