Rosatom – Wikipedia, wolna encyklopedia

Rosatom

Росатом

Budynek Rosatomu
Państwo	Rosja
Siedziba	Moskwa
Adres	ul. Bolszaja Ordynka 24, 119017 Moskwa (ул. Большая Ордынка, д. 24)
Data założenia	2007
Forma prawna	przedsiębiorstwo państwowe
Położenie na mapie Moskwy Rosatom
Położenie na mapie Rosji Rosatom
55°44′24″N 37°37′25″E/55,740000 37,623611
Strona internetowa

Rosatom (ros. Росатом), Państwowa Korporacja Energii Jądrowej „Rosatom” (ros. Государственная корпорация по атомной энергии «Росатом») – rosyjska państwowa grupa kapitałowa zrzeszają przedsiębiorstwa i instytucje naukowe, w tym wszystkie niezwiązane z wojskiem spółki zajmujące się energią jądrową na terytorium Federacji Rosyjskiej, przemysłowy kompleks broni jądrowej, instytucje naukowo-badawcze oraz rosyjską flotę lodołamaczy o napędzie atomowym^[1].

Rosatom jest największą spółką generującą w Rosji, zaspokajającą ponad 40% światowego rynku wzbogacania uranu, 17% światowego rynku wytwarzania paliwa jądrowego^[1]. Rosatomowi powierzono także zadania w zakresie wykonania zobowiązań międzynarodowych Rosji w dziedzinie pokojowego wykorzystywania energii jądrowej i międzynarodowego reżimu nierozprzestrzeniania materiałów jądrowych.

Korporacja posiada przedstawicielstwa w Singapurze, Ukrainie, Czechach, Słowacji, na Węgrzech, w Bułgarii, RPA i Wielkiej Brytanii^[2].

Na początku 2014 roku Rosatom miał podpisane kontrakty na budowę 20 bloków energetycznych na całym świecie^[3] (nie licząc projektów budowy 9 bloków energetycznych na terytorium FR z reaktorami typu WWER).

W 2013 r. łączna wartość portfela kontraktów na budowę elektrowni atomowych, dostawy paliwa, wzbogaconego uranu i innych usług przekroczyła 74 miliardy dolarów^[4]. Dla porównania – w 2012 r. wartość ta wynosiła 65,9 miliarda USD. Geografia eksportu paliwa jądrowego obejmuje następujące państwa: Finlandia, Szwecja, Niemcy, Wielka Brytania, Szwajcaria, Holandia, Słowacja, Czechy, Węgry, Ukraina, Bułgaria, Armenia, Iran, Indie, Chiny. Połowa bieżącego portfela zamówień na budowę nowych bloków energetycznych przypada na Azję. Wzbogacony uran jest dostarczany do Finlandii, Szwecji, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Ukrainy, Japonii, Korei Południowej, Chin, ZEA, Południowej Afryki, Meksyku, USA, Australii, Kanady.

Jednym z celów Państwowej Korporacji Rosatom jest zapewnienie energii elektrycznej dla przemysłu i ludności przy systematycznym wzroście udziału energii elektrycznej wytwarzanej w elektrowniach atomowych^[1].

Rosatom dysponuje pełnym zbiorem technologii jądrowego cyklu paliwowego^[16].

Rosatom jest największą spółką generującą w Rosji, zaspokajającą ponad 40% światowego rynku wzbogacania uranu, 17% światowego rynku wytwarzania paliwa jądrowego.

Korporacja posiada grupę instytucji naukowych i konstrukcyjnych zajmujących się zarówno podstawowymi badaniami fizycznymi i stosowanymi, jak i opracowaniami naukowymi i konstrukcyjnymi.

Rosatom opracował technologie wzbogacania uranu wykorzystywanego w elektrowniach atomowych z wodno-wodnym reaktorem energetycznym (WWER), które sprawdziły się w ciągu ponad 1500 reaktorolat bezawaryjnej pracy^[17].

Państwowa Korporacja Rosatom bierze udział w międzynarodowych projektach badawczych, m.in.:

• międzynarodowy projekt budowy eksperymentalnego reaktora termojądrowego – ITER, za którego podstawę przyjęto instalacje rosyjskie „Tokamak”. Współpraca Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (MAEA)
• projekty budowy reaktorów atomowych nowej generacji INPRO i „Generacja IV”
• projekt „Globalna inicjatywa jądrowo-energetyczna”, której celem jest stworzenie reaktora jądrowego z zamkniętym cyklem paliwowym, z minimalną ilością odpadów radioaktywnych.

Rosatom uczestniczy także w tworzeniu bazy technologicznej dla nowej platformy energetyki jądrowej na szybkich neuronach z zamykaniem jądrowego cyklu paliwowego (zgodnie z Rosyjskim Federalnym Kierunkowym Programem „Jądrowe technologie energetyczne nowej generacji” opracowanym na lata 2010–2020). Rosja jest jedynym państwem w świecie, który wykorzystuje na skalę przemysłową reaktor na szybkich neuronach z sodowym nośnikiem ciepła o dużej mocy (BN-600 w Biełojarskiej elektrowni atomowej). Kierownikiem naukowym tego projektu jest Państwowe Centrum Naukowe Federacji Rosyjskiej – Instytut Fizyczno-Energetyczny imienia A.I. Lejpunskiego. Program przewiduje także opracowanie podstaw przemysłowej energetyki termojądrowej. Instytucją wiodącą w dziedzinie badania plazmy i fizyki laserów jest Państwowe Centrum Naukowe Federacji Rosyjskiej Troicki Instytut Badań Innowacyjnych i Termojądrowych.

Jednym z kierunków działalności Państwowej Korporacji Rosatom jest rozwój medycyny nuklearnej (radioterapii stosowanej w leczeniu chorób onkologicznych), która dotychczas nie jest szeroko stosowana w Rosji. Trwają prace nad stworzeniem pierwszego federalnego centrum medycyny nuklearnej. We współpracy z Federalną Agencją Medyczno-Biologiczną Rosji i producentami zagranicznymi trwa proces odtworzenia całego produkcyjnego kompleksu medycznego – od izotopów do urządzeń^[18].

Zapewnienie bezpieczeństwa jądrowego i radiologicznego jest jednym z podstawowych funkcji Państwowej Korporacji Rosatom. Korporacja zapewnia bieżącą bezawaryjną eksploatację obiektów energetyki jądrowej i innych potencjalnie niebezpiecznych obiektów jądrowych i radiacyjnych poprzez licencjonowanie wszystkich etapów projektowania, budowy i eksploatacji takich obiektów.

Państwowa Korporacja Rosatom jest organem wykonawczym FR w sprawach dotyczących współpracy w dziedzinie pokojowego wykorzystywania energii atomowej oraz zapewnienia i umocnienia międzynarodowego reżimu nierozprzestrzeniania broni jądrowej. Rosatom działa wspólnie z organizacjami międzynarodowymi: Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (MAEA), Agencją Energetyki Atomowej przy OBWE (NEA/OECD), Światowym Stowarzyszeniem Nuklearnym (WNA), Światowego Stowarzyszenia Operatorów Elektrowni Atomowych (WANO) i in..

Jednym z kierunków działalności Państwowej Korporacji Rosatom jest produkcja polimerycznych materiałów kompozytowych na bazie włókna węglowego – materiału organicznego zawierającego 92–99,99% węgla. W porównaniu z tradycyjnymi materiałami konstrukcyjnymi (aluminium, stal itp.) materiały kompozytowe na bazie włókien węglowych posiadają ekstremalnie wysokie właściwości – trwałość, odporność na zmęczenie, duża elastyczność.

Flota lodołamaczy atomowych Rosji obecnie dysponuje 4 lodołamaczami atomowymi, 1 kontenerowiec i 4 statki obsługi technicznej. Jego zadaniem jest zapewnienie stabilnego funkcjonowania Północnego szlaku morskiego oraz dostępu do rejonów Dalekiej Północy i szelfu arktycznego^[1].

Planuje się budowę lodołamaczy atomowych o podwójnym zanurzeniu (zdolnych do funkcjonowania zarówno na morzu, jak i w ujściach rzek) w celu zapewnienia nawigacji na Północnym szlaku morskim. Niedawno Państwowa Korporacja Rosatom rozpoczęła realizację projektu budowy pierwszego i drugiego seryjnego lodołamacza atomowego LK-60, projekt 22220 – największych lodołamaczy na świecie.

Współpraca Polski i Rosji w dziedzinie energetyki jądrowej rozpoczęła się od budowy przez Związek Radziecki dwóch polskich reaktorów badawczych „Ewa” (o mocy 10 MW) i „Maria” (o mocy 30 MW), znajdujących się w Krajowym Centrum Badań Jądrowych Polskiego Instytutu Energii Atomowej (Polatom) w Świerku.

Reaktor „Ewa” był eksploatowany od 1958 r. do 1995 r., Reaktor „Maria”, uruchomiony w 1974 r. jest jedynym funkcjonującym reaktorem badawczym na terytorium Polski^[19].

W maju 2004 r. Polska wraz z 14 innymi państwami^[20] wzięła udział we wspólnej realizacji międzyrządowej umowy rosyjsko-amerykańskiej „O współpracy przy wwozie do Federacji Rosyjskiej paliwa jądrowego reaktorów badawczych, wytworzonego w Federacji Rosyjskiej” (program RRRFR). Jednym z celów Programu było zmniejszenie ryzyk rozprzestrzenienia broni jądrowej i wykorzystywania materiałów jądrowych do celów terrorystycznych, poprzez zamianę wysoko wzbogaconego paliwa na paliwo o niskim poziomie wzbogacenia w wielu reaktorach badawczych produkcji rosyjskiej.