Saskatchewan – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy kanadyjskiej prowincji. Zobacz też: rzeka Saskatchewan.

Saskatchewan

prowincja
Herb Flaga
Dewiza: Multis E Gentibus Vires (Z mnogości plemion siła)
Państwo	Kanada
Stolica	Regina
Data powstania	1905 akces do Konfederacji Kanady jako 10. prowincja
Kod ISO 3166-2	CA-SK
Premier	Scott Moe
Gubernator porucznik	Russell Mirasty
Powierzchnia	651 036 km²
Populacja (2016) • liczba ludności	1 098 352
• gęstość	1,86 os./km²
Numer kierunkowy	306
Kod pocztowy	SK
Strefa czasowa	UTC -6
Języki urzędowe	angielski
Liczba przedstawicieli w parlamencie
Liczba Senat	6
Liczba Izba Gmin	14
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Saskatchewan – prowincja Kanady leżąca w środkowej części kraju. Od wschodu graniczy z Manitobą, od zachodu z Albertą, od północy z Terytoriami Północno-Zachodnimi oraz na południu ze stanami USA Montana i Dakota Północna. Saskatchewan, posiadając prostoliniowe granice, ma kształt niemal idealnego trapezu. Największym miastem prowincji jest Saskatoon. Drugim co do wielkości i zarazem stolicą prowincji jest Regina. Do innych znaczniejszych miast należą Prince Albert, Moose Jaw, North Battleford, Yorkton i Swift Current.

Nazwa Saskatchewan, odnosząca się wcześniej do dystryktu Saskatchewan, pochodzi od rzeki Saskatchewan, której nazwa jest zniekształconym, oryginalnym indiańskim imieniem rzeki – Kisiskatchewani Sipi – oznaczającym wartką rzekę.

Gubernator porucznik jest przedstawicielem głowy państwa w prowincji. Mianuje go Gubernator Generalny na wniosek premiera Kanady złożony zwyczajowo w uzgodnieniu z premierem prowincji. Gubernator posiada szerokie uprawnienia, z których korzysta co do zasady za radą premiera prowincji. W sytuacji kryzysu konstytucyjnego Gubernator ma prawo samodzielnie podjąć wszelkie decyzje niezbędne dla przywrócenia stabilności rządu.

Parlament Saskatchewan składa się z Gubernatora porucznika oraz Zgromadzenia Legislacyjnego (Legislative Assembly of Saskatchewan) liczącego współcześnie 61 deputowanych (Members of Legislative Assembly, w skrócie MLA). Wybierani są oni w 61 jednomandatowych okręgach wyborczych. Partia zdobywająca większość w parlamencie tworzy rząd prowincjonalny, a jej przewodniczący zostaje premierem Saskatchewan. Druga partia w parlamencie otrzymuje status oficjalnej opozycji.

Obecnie w parlamencie 29. kadencji zasiadają przedstawiciele dwóch partii:

• Partia Saskatchewanu – posiadająca 48 mandatów
• Nowa Demokratyczna Partia Saskatchewanu – posiadająca 13 mandatów

Zobacz: Zgromadzenie Legislacyjne Saskatchewan w składach poprzednich kadencji parlamentu.

• Minister of Agriculture, Food and Rural Revitalization – Ministerstwo Rolnictwa, Przemysłu Żywnościowego i Terenów Wiejskich. Szef tego resortu odpowiedzialny jest także za rolną politykę kredytową, ubezpieczeniową, standardy produkcji żywności oraz propagowanie rolnictwa i spożycia rodzimych produktów.
• Minister of Crown Management Board – Ministerstwo Rady Koronnej. Resort ten jest odpowiedzialny za zarządzanie aktywami i nieruchomościami należącymi do prowincji. Departament dostarcza także wszelkiego usług wewnętrznych dla pozostałych ministerstw i instytucji rządowych, włączając zarządzenie danymi oraz technologie obliczeniowe i komunikacyjne.
• Minister of Community Resources and Employment – Ministerstwo ds. Samorządowych i Zatrudnienia. Do odpowiedzialności tego ministerstwa należy zapewnianie obywatelom prowincji pomocy w pełnym uczestniczeniu w życiu społecznym. Chodzi tu o pomoc dla biednych rodzin, ochronę praw dziecka, służby socjalne i opiekę nad osobami niepełnosprawnymi.
• Minister of Industry and Resources – Ministerstwo Przemysłu i Zasobów Naturalnych. Zadaniem ministerstwa jest dbanie o rozwój miejscowego przemysłu i racjonalne zarządzanie zasobami naturalnymi.
• Minister of Health – Ministerstwo Zdrowia. Do zakresu obowiązków tego ministerstwa należą: organizowanie prowincjonalnego systemu ubezpieczeń zdrowotnych oraz ustalanie standardów medycznych dla służby zdrowia.
• Minister of Aboriginal Affairs – Ministerstwo ds. Ludności Rdzennej. Do zakresu odpowiedzialności tego ministerstwa należy reprezentowanie interesów rdzennej ludności prowincji. Pomoc w pełnym włączeniu się w życie społeczne.
• Minister of Northern Affairs – Ministerstwo ds. Terenów Północnych. Zadaniem tego ministerstwa jest tworzenie i nadzorowanie wprowadzenia polityki zagospodarowania północnych terenów prowincji.
• Minister of Finance – Ministerstwo Finansów. Zadaniem tego ministerstwa jest ustalanie i pobieranie podatków, planowanie i nadzorowanie budżetu, zarządzanie prowincjonalnymi funduszami emerytalnymi oraz długiem publicznym.
• Minister of Learning – Ministerstwo Edukacji. Ministerstwo zajmuje się nadzorowaniem szkolnictwa podstawowego, średniego i wyższego, a także zapewnieniem wczesnego rozwoju dziecka, siecią bibliotek publicznych. Ministerstwo zarządza także nauczycielskimi, branżowymi funduszami emerytalnymi.
• Minister of Labour – Ministerstwo Pracy. Zajmuje się tworzeniem i egzekucją prawa pracy oraz stosunkami pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Do zakresu obowiązków należy też sprawa równouprawnienia kobiet.
• Minister of Highways and Transportation – Ministerstwo Dróg i Transportu. Ministerstwo zajmuje się nadzorem nad prowincjonalną siecią dróg kołowych, kolejowych i lotnisk.
• Minister of Corrections and Public Safety – Ministerstwo Więziennictwa i Bezpieczeństwa Publicznego. Zarządzanie systemem korekcyjnym dla nieletnich i więzień dla dorosłych przestępców. Ministerstwo jest odpowiedzialne za kształtowanie programów rehabilitacyjnych i zasad wprowadzania w życie w społeczeństwie byłych przestępców. W zakresie bezpieczeństwa publicznego ministerstwo zarządza pogotowiem ratunkowym, strażą pożarną oraz ustala i nadzoruje standardy bezpieczeństwa instalacji publicznego użytku np. dźwigów osobowych.
• Minister of Environment – Ministerstwo Ochrony Środowiska. Zakresem obowiązków ministerstwa jest zabezpieczenie ekosystemów leśnych, wodnych. Ochrona zagrożonych gatunków. Ustalanie kwot połowów ryb i odstrzału dziczyzny oraz nadzór nad prowincjonalnymi parkami narodowymi.
• Minister of Government Relations – Ministerstwo Stosunków Międzyrządowych. Reprezentowanie prowincji w kontaktach z rządami innych prowincji oraz reprezentowanie interesów prowincji przy rządzie federalnym.
• Minister of Culture, Youth and Recreation – Ministerstwo ds. Kultury, Młodzieży i Rekreacji. Do zakresu działania ministerstwa należy promowanie miejscowej kultury, spraw młodzieży, sportów i najszerzej pojętej rekreacji.
• Minister of Justice and Attorney General – Ministerstwo Sprawiedliwości i Prokuratura Generalna. Zadaniem ministerstwa jest ściganie przestępstw oraz prewencja, a także organizacja systemu sądowniczego w prowincji.

Premier jest szefem rządu prowincjonalnego w Saskatchewan. Posiada on bardzo szerokie uprawnienia, pozwalające prowadzić skuteczne rządy, jeśli tylko ma zapewnione poparcie w parlamencie. Premierem zostaje lider partii zdobywającej większość w parlamencie. Jeśli z jakichś powodów, w czasie trwania sesji parlamentu przewodniczący rządzącej partii zostaje zmieniony, następuje automatyczna zmiana na stanowisku premiera prowincji.

Według spisu powszechnego z roku 2006^[1][2] największą grupą narodowościową w Saskatchewan są Niemcy (30%), następnie Anglicy (26,5%), Szkoci (19,2%), Irlandczycy (15,3%), Ukraińcy (13,6%), Frankokanadyjczycy (12,4%), Indianie (12,1%), Norwegowie (7,2%), Polacy (6%), Metysi kanadyjscy (4,4%), Holendrzy (3,7%), Rosjanie (3,7%) i Szwedzi (3,5%). 18,1% określiło się jako Kanadyjczycy.

Struktura religijna (2011)^[3]:

• protestanci:
  • Zjednoczony Kościół Kanady – 13,4%,
  • luteranie – 6,3%,
  • anglikanie – 5,4%,
  • mennonici – 1,7%,
  • zielonoświątkowcy – 1,6%,
  • baptyści – 1,6%,
• katolicy – 29,5%,
• brak religii – 24,4%,
• pozostali chrześcijanie – 10,6% (w tym nieokreśleni i mniejsze grupy protestanckie),
• tradycyjne religie plemienne – 1,2%,
• prawosławni – 1,2%,
• muzułmanie – 1,0%,
• świadkowie Jehowy – 0,44%,
• buddyści – 0,42%,
• hinduiści – 0,35%,
• mormoni – 0,3%,
• sikhowie – 0,16%,
• żydzi – 0,09%,
• pozostałe religie – 0,3%.

Południowy obszar prowincji jest niemal idealnie płaską równiną całkowicie pozbawioną lasów. Dawniej rozpościerała się tam preria, współcześnie zamieniona na tereny uprawne i pastwiska. Jedynym urozmaiceniem powierzchni są Wzgórza Cyprysowe na granicy z Albertą. Najwyższy szczyt tego grzbietu, leżący już poza granicą Saskatchewan, ma wysokość 1465 m.

Północną część prowincji pokrywa lesista nizina.

Udział wód śródlądowych w całkowitej powierzchni prowincji wynosi blisko 10%. W szczególności bogata w wody jest jej północna część, poprzecinana licznymi strumieniami oraz posiadająca szereg mniejszych i większych jezior polodowcowych. Do największych z nich należą Athabasca, Jezioro Cree, Jezioro Reniferowe i Jezioro la Ronge. Południową część, znacznie bardziej ubogą w wody, przecina kilka większych rzek – przede wszystkim Północna i Południowa Rzeka Saskatchewan.

Brak naturalnych zapór powoduje, że klimat, a głównie temperatura w Saskatchewan, zależy od okresowej aktywności słońca. Stąd też ekstremalnie wysoka amplituda rocznych temperatur od +35 °C w lecie do –45 °C w zimie.

Ze względu na południkową rozciągłość prowincji klimat jest bardzo zróżnicowany w zależności od położenia. W południowej części panuje klimat kontynentalny z upalnymi latami i bardzo mroźnymi i śnieżnymi zimami. Na północy panuje klimat pod arktyczny ze stosunkowo łagodnymi latami i bardzo mroźnymi zimami.

Najważniejszym bogactwem naturalnym Saskatchewan są niezwykle żyzne ziemie orne. Oprócz tego w prowincji znajdują się pokłady następujących minerałów i kopalin: miedź, nikiel, cynk, ołów, węgiel kamienny, gaz ziemny, potas, uran, złoto, ruda żelaza, sól kamienna i inne w niewielkich ilościach.

Gospodarka prowincji niemal wyłącznie oparta jest na rolnictwie i usługach dla rolnictwa. W Saskatchewan koncentruje się 54% całej kanadyjskiej produkcji zbóż. Istotną gałęzią przemysłu, szczególnie w północnej części prowincji, jest leśnictwo i łowiectwo.

Saskatchewan jest jednym z głównych światowych wydobywców uranu. Jest największym producentem tego minerału. W związku ze sztywną rządową kontrolą wydobycia surowca, Saskatchewan jest w stanie regulować światowe ceny tego surowca.

Energia elektryczna jest produkowana głównie w elektrowniach wodnych.

Przemysł przetwórczy skupiony jest w największych miastach, a zwłaszcza w Regina i Saskatoon. Rozwinięte gałęzie przemysłu to spożywczy, rafineryjny, chemiczny, drzewny, metalowy i materiałów budowlanych.

Sieć komunikacyjna dobrze rozwinięta w środkowej i południowej części prowincji. Największe znaczenie mają transkontynentalne linie kolejowe i transkanadyjska droga kołowa zwana Trans-Canada Highway.

 Osobny artykuł: historia Saskatchewanu.

Saskatchewan powstała jako prowincja Kanady w 1905 wraz z jej wydzieleniem z Terytoriów Północno-Zachodnich. Historia jej terenów jest jednak dużo starsza. Najpierw przez tysiące lat była terenem migracji i tworzenia się kultur indiańskich, a następnie od połowy XVIII wieku. terenem eksploracji łowieckich i handlowych Kompanii Zatoki Hudsona. Od 1867, daty przyłączenia wszystkich terenów będących pod zarządem kompanii do Konfederacji Kanady, tereny Saskatchewan wchodzą w okres gwałtownej kolonizacji. W ciągu niespełna czterdziestu lat ludność regionu z niewiele ponad tysiąca osób wzrosła do niemal 200 tysięcy. Wobec tego, rząd federalny zdecydował o przekształceniu rejonu w samodzielną prowincję.