Sołacz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sołacz
Część miasta Poznania
Ilustracja
Zabudowa Alei Wielkopolskiej na Sołaczu
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miasto

Poznań

Dzielnica

Osiedle Sołacz

W granicach Poznania

1 kwietnia 1933[1]

SIMC

0969698

Wysokość

63 m n.p.m.

Strefa numeracyjna

(+48) 61

Tablice rejestracyjne

PO

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sołacz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Sołacz”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Sołacz”
Ziemia52°25′26″N 16°54′07″E/52,423764 16,902081
Park Sołacki
Kościół św. Jana Vianney
Park Adama Wodziczki
Osiedle Nad Wierzbakiem (2010)

Sołacz – część miasta Poznania, położona w północno-zachodnim obszarze miasta, na osiedlu samorządowym Sołacz.

Leży w dolinie Bogdanki. Obecnie jest to dzielnica willowa, w której przeważa niska zabudowa domów jednorodzinnych. Zespół urbanistyczno-architektoniczny Sołacza od 19 stycznia 1983 roku figuruje w rejestrze zabytków pod numerem A-244[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze ślady ludzkiej bytności na terenie Sołacza pochodzą z okresu kultury pucharów lejkowatych. Nazwa „Sołacz” pojawiła się w źródłach pisanych pod koniec XIV wieku i dotyczyła młyńskiej osady nad rzeką Bogdanką. Słowo „Sołacz” wywodzi się od staropolskiego wyrazu „sol”, „sołek”, oznaczającego spichlerz, spiżarnię lub od imienia Sołak[3]. Zapisy nazwy przedstawiały się następująco: Solacz (1389), Szolacz (1390), Zolacz (1434), Solacz (1442), Scholacz (1454), Sołacz (1580)[3].

Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[4]. W 1819 liczyła 81 mieszkańców[5]. Sołacz jako podmiejska dzielnica willowa wyłonił się w końcu XIX wieku. 1 kwietnia 1908 roku Sołacz został włączony w granice Poznania.

25 marca 1945 rozegrano tutaj pierwszą masową imprezę biegową po II wojnie światowejbieg przełajowy na 2200 metrów (Aleja WielkopolskaMałopolska – Śląska – Nad Wierzbakiem – Aleja Wielkopolska). Startowało 80 zawodników w wieku od 16 do 45 lat. Zwycięzcą był Henryk Baranowski z Junikowa (czas 7.41,5)[6]. Na Sołaczu znajduje się też Uniwersytet Przyrodniczy, zbudowany na obszarze dawnej siedziby rodziny Kapelów, a także osiedle „Nad Potokiem” wybudowane pod koniec lat 60. XX w.

Podczas Poznańskiego Czerwca w 1956 demonstranci ostrzelali z broni automatycznej posterunek Milicji Obywatelskiej przy ul. Nad Wierzbakiem. W trakcie walk i przejazdów czołgów zniszczeniu uległy nawierzchnie ulic Wojska Polskiego i Wołyńskiej, a także ogrodzenia budynków na ich skrzyżowaniu[7].

Sołacz w latach 1954–1990 należał do dzielnicy Jeżyce. W 1996 r. utworzono jednostkę pomocniczą miasta Osiedle Sołacz[8]. W 1998 r. zmieniono granice osiedla[9].

Kolonia willowa

[edytuj | edytuj kod]

Kolonia willowa była rozwijana pod okiem architekta Josepha Stübbena. Większa część obecnego Sołacza stała się na przełomie XIX i XX wieku własnością bankiera z Berlina – Barucha Eliasa. W 1896 podjął on decyzję o parcelacji swojego majątku, celem rozsprzedaży gruntów. W 1906 parcelacji dokonał Stübben, ale ostatnie działki sprzedano dopiero w 1913. Architekt zaprojektował osiedle luksusowych willi, wpisując je w ukształtowanie terenu, przede wszystkim w malowniczą dolinę Bogdanki. Całość miała powierzchnię 90 ha, z czego około 44 ha przeznaczono na zabudowę. Wille zbudowano w stylach historycznych. Były to obiekty pojedyncze i bliźniacze. Z centrum miasta Sołacz zyskał połączenie długą aleją kasztanowców – obecną aleją Wielkopolską.

Joseph Stübben zaprojektował dzielnice willową większą od tej ostatecznie zrealizowanej. Willami miał zostać zabudowany teren na północ od Parku Sołackiego, przy dzisiejszej ul. Urbanowskiej i ściśle przy Parku Wodziczki[10].

Przyroda

[edytuj | edytuj kod]

Cenną osobliwością przyrody jest aleja kasztanowców wzdłuż Alei Wielkopolskiej. Cenne i często rzadkie okazy flory i fauny znaleźć można w dolinie Bogdanki, Parku Sołackim, Parku Wodziczki, czy Stawach Sołackich. Ważnym ogniwem ochrony przyrody jest Ogród Dendrologiczny Uniwersytetu Przyrodniczego oraz Ogród farmakognostyczny.

W połowie lat 60. XX wieku oznaczono na terenie Sołacza m.in. grzybieńczyka wodnego (w Stawach), lepnicę smukłą (przy ul. Małopolskiej), pieprzycę gęstokwiatową (przy domach, na zaniedbanych parcelach), czy sit żabi (na wilgotnych łąkach)[11].

Wydarzenia kulturalne

[edytuj | edytuj kod]

Feliks Nowowiejski

[edytuj | edytuj kod]

Na Sołaczu mieszkał m.in. Feliks Nowowiejski, polski kompozytor, twórca m.in. Roty i Oratorium Quo vadis. W domu przy alei Wielkopolskiej 11 (w którym kompozytor mieszkał i tworzył) działa od 7 lutego 2008 roku Salon Muzyczny- Muzeum Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu.

Koncerty Sołackie

[edytuj | edytuj kod]

W Parku Sołackim na tarasie Hotelu Restauracji Meridian w okresie letnim organizowane są Koncerty Sołackie[12].

Ważniejsze miejsca i obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1933 r. o zniesieniu obszarów dworskich Sołacz i Golęcin w powiecie i województwie poznańskiem Dz.U. z 1933 r. nr 10, poz. 65
  2. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 155 [dostęp 2010-09-20].
  3. a b Bogdan Walczak, Co mówią nazwy?, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/2013, s.67, ISSN 0137-3552
  4. Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 43.
  5. red. Jerzy Topolski, Dzieje Poznania, tom 2, PWN, Warszawa-Poznań, 1994, s.222, ISBN 83-01-08194-5
  6. Tadeusz Świtała, Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 117, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088.
  7. Lilianna Bogdańska, Radość zakłócił niepokój, [w:] Adam Suwart, Widzialem Powstanie. Czerwiec 1956. Wspomnienia uczestników powstania poznańskiego w czerwcu 1956 roku, nadesłane na konkurs "Przewodnika Katolickiego", Poznań: Dr. i Księgarnia Świętego Wojciecha, 2006, s. 107, ISBN 83-7015-941-9, OCLC 642973581 [dostęp 2022-12-05].
  8. Uchwała Nr XLVI/241/92 Rady Miejskiej Poznania z dnia 7 stycznia 1992 r. w sprawie powołania Osiedla Sołacz
  9. Uchwała Nr LXX/531/II/98 Rady Miasta Poznania z dnia 21 kwietnia 1998 r. w sprawie zmiany granic Osiedla Sołacz
  10. Docelowy plan zabudowy Sołacza - Plan na Poznań #2 [online], Czas na Poznań!, 19 listopada 2018 [dostęp 2018-12-11] (pol.).
  11. praca zbiorowa, Przegląd wielkopolskich zabytków przyrody, PiWRL, Poznań, 1966, s.301
  12. Koncerty sołackie 2014 - www.poznan.pl

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]