Stowarzyszenie Języka Niemieckiego – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stowarzyszenie Języka Niemieckiego

Verein Deutsche Sprache

Państwo	Niemcy
Siedziba	Dortmund
Data założenia	1997
Rodzaj stowarzyszenia	stowarzyszenie prywatne
Profil działalności	pielęgnowanie języka niemieckiego, zwalczanie anglicyzmów
Zasięg	Niemcy, oddziały regionalne na całym świecie
przewodniczący	Walter Krämer
Członkowie	36 000
Powiązania	das Netzwerk Deutsche Sprache
brak współrzędnych
Strona internetowa

Stowarzyszenie Języka Niemieckiego (niem. Verein Deutsche Sprache, VDS) – prywatne stowarzyszenie językowe, obecnie największe i najbardziej aktywne w Niemczech^[1].

Der Verein Deutsche Sprache został założony 14 listopada 1997 przez profesora matematyki i ekonomii Waltera Krämera, który do dziś jest jego przewodniczącym. Według informacji samego Stowarzyszenia liczy ono 36 000 członków, nie tylko w Niemczech, ale też w innych krajach na całym świecie, również w Polsce. Wspierane jest przez Radę Naukową, do której należą też językoznawcy^[2].

Do ważnych celów Stowarzyszenia należy zwalczanie anglicyzmów w języku niemieckim. Ich używanie traktowane jest jako wyraz snobizmu, odwracania się od języka ojczystego. Znajdujemy też inne motywy: motywy językowo–strukturalne (język niemiecki staje się rzekomo mieszanką języka niemieckiego i angielskiego: Denglisch), używanie wyrazów obcych (szczególnie anglicyzmów) tworzy bariery socjalne (motywy oświeceniowe), utrudnia komunikację (motywy komunikacyjne), wpływa na sposób myślenia (motywy kognitywne), wreszcie motywy narodowe. Globalizacja – głosi VDS – prowadzi do przejmowania obcych wzorców językowych i kulturowych z USA^[3].

Rozwijana jest wszechstronna działalność, również w Internecie (vds-ev.de)^[4]. Stowarzyszenie kieruje apele do instytucji publicznych, do partii politycznych, do mediów, nawołując do unikania zbędnych anglicyzmów, przestrzegając przed rzekomym wypieraniem języka niemieckiego przez język angielski. Przyznaje nagrody za propagowanie języka niemieckiego i coroczne negatywne wyróżnienia („Sprachpanscher des Jahres”) dla instytucji lub osobowości używających w nadmiarze zapożyczeń z języka angielskiego. Wydaje własną gazetę „Sprachnachrichten” (kwartalnik), też w wersji internetowej^[5]. Opracowuje (zniemczające) słowniki zbędnych anglicyzmów i ich rodzimych odpowiedników^[6].

Jednocześnie przedstawiciele Stowarzyszenia nie chcą uchodzić za zagorzałych purystów i deklarują, że akceptują zapożyczenia, które ułatwiają komunikację. VDS wypowiada się również na inne tematy związane z językiem niemieckim, m.in. krytycznie w sprawie używania feminatywów (Gendersprache)^[7].

Wielu językoznawców jest krytycznie nastawionych wobec działalności Stowarzyszenia. Piętnując rzekomy zalew języka niemieckiego przez zapożyczenia z angielskiego VDS abstrahuje od kontekstu historycznego i społecznego. Brytyjska lingwistka Claudia Law uważa, że Stowarzyszenie nie wypracowało naukowych kryteriów opisu słownictwa i odwołuje się do nieaktualnego rozróżnienia na wyrazy niemieckie i obce. Pomija językowo-socjologiczne aspekty używania wyrazów obcych w języku niemieckim. Stowarzyszenie – mówi Claudia Law – jest jednostronne w swoim polowaniu na anglicyzmy i można je zaliczyć do negatywnego nurtu puryzmu językowego^[8][9].

• Powszechne Niemieckie Stowarzyszenie Językowe

• Heier, Anke: Deutsche Fremdwortlexikografie zwischen 1800 und 2007. Zur metasprachlichen und lexikografischen Behandlung äußeren Lehnguts in Sprachkontaktwörterbüchern des Deutschen. Berlin, Boston: Walter de Gruyter, 2012. ISBN 978-3-11-028254-2.

• Law, Claudia: Das sprachliche Ringen um die nationale und kulturelle Identität Deutschlands, Puristische Reaktionen im 17. Jahrhundert und Ende des 20. Jahrhunderts, [w:] Muttersprache 1, 2002, s. 67–83.

• Lipczuk, Ryszard: Geschichte und Gegenwart des Fremdwortpurismus in Deutschland und Polen. Frankfurt a. M.: Peter Lang, 2007, s. 141–144. ISBN 978-3-631-573884.

• Lipczuk, Ryszard: Walka z wyrazami obcymi w Niemczech – Historia i współczesność. Kraków: Universitas, 2014, s. 62–105. ISBN 97883-242-2332-9.

• Pfalzgraf, Falco: Neopurismus in Deutschland nach der Wende. Frankfurt a. M: Peter Lang, 2006, s. 68–85. ISSN 1618-5714. Rec. R. Lipczuk, [w:] Germanistik. Internationales Referatenorgan mit bibliographischen Hinweisen. Bd. 48, 3-4. Tübingen: Niemeyer, 2007, s. 620–621.

• Pogarell, Reiner/Schröder, Markus: Wörterbuch überflüssiger Anglizismen. Paderborn: IFB-Verlag, 1999–2007.

• Schluss mit Gender-Unfug! | Verein Deutsche Sprache e. V. (vds-ev.de)
• Witold Sadziński: Anglicyzmy w języku niemieckim up to date (Anglicisms in German up to date), [w:] W. Sadziński (red.), Gegenwart und Geschichte in komplementärer Relation. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica 9. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, s. 9–14.
• Katarzyna Sztandarska: O zwalczaniu wyrazów obcych w Niemczech – na przykładzie działalności Powszechnego Niemieckiego Stowarzyszenia Językowego i Stowarzyszenia Języka Niemieckiego, [w:] (red.) Jadwiga Lizak, Filologczne konteksty współczesności. Język i dydaktyka. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2011, s. 142–148.