Szeregowiec Ryan – Wikipedia, wolna encyklopedia

Szeregowiec Ryan

Saving Private Ryan

Gatunek	dramat wojenny
Data premiery	24 lipca 1998 11 września 1998 (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski, niemiecki, francuski, czeski[1]
Czas trwania	162 minuty
Reżyseria	Steven Spielberg
Scenariusz	Robert Rodat
Główne role	Tom Hanks Tom Sizemore Matt Damon Jeremy Davies Edward Burns Vin Diesel
Muzyka	John Williams
Zdjęcia	Janusz Kamiński
Scenografia	Thomas E. Sanders
Montaż	Michael Kahn
Produkcja	Ian Bryce, Mark Gordon, Gary Levinsohn, Steven Spielberg
Wytwórnia	Amblin Entertainment DreamWorks Mark Gordon Productions Mutual Film Company Paramount Pictures
Dystrybucja	DreamWorks, ITI
Budżet	$ 70 000 000
Nagrody
5 Oscarów w 1999 roku
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Szeregowiec Ryan (ang. Saving Private Ryan) – wyprodukowany w 1998 roku dramat wojenny w reżyserii Stevena Spielberga, opowiadający o wydarzeniach z czasów II wojny światowej. Tłem fabuły jest operacja Overlord, czyli lądowanie aliantów w Normandii w czerwcu 1944 r.

Akcja filmu rozpoczyna się w czasach współczesnych, kiedy starszy mężczyzna, weteran II wojny światowej, wraz z rodziną odwiedza amerykański cmentarz wojenny w Colleville-sur-Mer w Normandii. Przy jednym z nagrobków pada na kolana z płaczem.

W następnej scenie akcja przenosi się w formie retrospekcji do dnia 6 czerwca 1944 r. Amerykańscy żołnierze lądują na plaży Omaha w ramach inwazji na Normandię. Ponoszą ciężkie straty podczas szturmu na ufortyfikowane, niemieckie pozycje obronne. Kapitan Miller z 2. Batalionu Rangerów prowadzi żołnierzy do wyjścia z plaży. W innym miejscu pola bitwy martwy żołnierz leży na piasku twarzą do ziemi; jego ekwipunek jest oznaczony jako Ryan, S.

W Waszyngtonie, w Departamencie Wojny Stanów Zjednoczonych, generał George Marshall dowiaduje się, że w ciągu ostatniego tygodnia trzech z czterech synów rodziny Ryan zginęło w akcji, a czwarty syn, James Francis Ryan, wylądował wraz ze 101 Dywizją Powietrznodesantową gdzieś w Normandii (patrz: bracia Niland). Marshall nakazuje zorganizowanie misji ratunkowej z zadaniem odnalezienia Ryana.

Trzy dni po D-Day Miller otrzymuje rozkaz odszukania Ryana i sprowadzenia go z powrotem do domu. Wybiera siedmiu ludzi ze swojej kompanii: sierżanta Horvatha, starszych szeregowców Reibena i Caparzo, szeregowców Mellisha i Jacksona, sanitariusza Wade’a oraz technika Uphama, tłumacza z centrali. Wyruszają do wioski Neuville, gdzie spotykają oddział 101 DPD walczący z Niemcami. Caparzo zostaje zabity przez niemieckiego snajpera, którego następnie zdejmuje Jackson. Pozostali członkowie drużyny lokalizują w mieście szeregowca Jamesa Ryana, tylko po to, by dowiedzieć się, że to James Frederick Ryan, a nie osoba, której szukali. Od przechodzących drogą żołnierzy Miller dowiaduje się jednak, że poszukiwany przez niego Ryan broni ważnego mostu w miejscowości Ramelle.

W drodze do Ramelle Miller postanawia zneutralizować pozycję niemieckiego karabinu maszynowego MG 42 przy opuszczonej stacji radarowej, pomimo obaw swoich ludzi. Wade zostaje zabity w trakcie szturmu. Za namową Uphama, dowódca nie zabija wziętego do niewoli niemieckiego żołnierza i uwalnia go. Tracąc wiarę w przywództwo Millera, Reiben deklaruje zamiar dezercji, co prowadzi do konfrontacji z Horvathem. Miller rozładowuje impas, opowiadając o tym, że w cywilu był nauczycielem języka angielskiego w prowincjonalnym liceum; wskutek namów Reiben postanawia zostać.

W Ramelle żołnierze znajdują Ryana pośród małej grupy spadochroniarzy przygotowujących się do obrony kluczowego mostu przed nieuchronnym kontratakiem Niemców. Miller mówi Ryanowi, że jego bracia nie żyją i że kazano mu zabrać go do domu. Ryan nie chce jednak zejść ze stanowiska, wiedząc, że w obliczu niemieckiej przewagi każdy człowiek i karabin ma znaczenie. Miller postanawia połączyć swoją jednostkę ze spadochroniarzami w celu obrony mostu. Obmyśla plan zasadzki na wroga za pomocą dwóch karabinów maszynowych kalibru 0,30, butelek zapalających, min przeciwpancernych oraz improwizowanych ładunków wybuchowych włożonych do kieszeni wykonanych ze skarpet.

Elementy 2 Dywizji Pancernej SS „Das Reich” przybywają z dwoma czołgami Tygrys i dwoma niszczycielami czołgów Marder III, osłanianymi przez piechotę. Chociaż obrońcy zadają Niemcom ciężkie straty, prawie wszyscy spadochroniarze oraz Jackson, Mellish i Horvath giną w walce; tymczasem Upham jest sparaliżowany strachem i ukrywa się. Miller próbuje zniszczyć most, lecz zostaje postrzelony przez uwolnionego niemieckiego jeńca spod stacji radarowej, który ponownie dołączył do swojej jednostki. Miller strzela nieskutecznie, chcąc trafić w detonator, widząc przed sobą nadjeżdżający czołg. Gdy Tygrys dociera do mostu, niszczy go amerykański samolot P-51 Mustang. Przybywają amerykańskie posiłki i odpierają resztę niemieckich wojsk, po czym Upham wychodzi z ukrycia i rozstrzeliwuje niemieckiego jeńca, który strzelał do Millera, ale pozwala jego towarzyszom uciec.

Reiben i Ryan są z Millerem, kiedy ten umiera z powodu odniesionych ran. Gdy akcja przenosi się do teraźniejszości, to Ryan okazuje się być weteranem z początku filmu. Stoi nad grobem Millera, wyrażając swoją wdzięczność za poświęcenie, jakie on i jego ludzie ponieśli w czasie bitwy o Normandię. Ryan pyta swoją żonę, czy był godny takiej ofiary, na co ona odpowiada, że tak, bo jest dobrym człowiekiem. Ryan wstaje i salutuje nad grobem Millera, a film kończy się ujęciem na amerykańską flagę.

• Kapitan John H. Miller – Tom Hanks
• Szeregowiec James Francis Ryan – Matt Damon
  • Szeregowiec James Francis Ryan jako weteran – Harrison Young
• Sierżant Michael Horvath – Tom Sizemore
• Starszy szeregowiec Richard Reiben – Edward Burns
• Starszy szeregowiec Daniel Jackson – Barry Pepper
• Szeregowiec Stanley Mellish – Adam Goldberg
• Szeregowiec Adrian Caparzo – Vin Diesel
• Sanitariusz Irwin Wade – Giovanni Ribisi
• Technik Timothy E. Upham – Jeremy Davies
• Kapitan Fred Hamill – Ted Danson
• Sierżant William Hill – Paul Giamatti
• Podpułkownik Walter Anderson – Dennis Farina
• Marynarz Willie – Joerg Stadler
• Kapral Henderson – Max Martini
• Szeregowiec James Frederick Ryan – Nathan Fillion
• Porucznik Briggs – Rolf Saxon
• Porucznik DeWindt – Leland Orser
• Kapral Toynbe – Dylan Bruno
• Spadochroniarz Mandelsohn – Ryan Hurst
• Radiotelegrafista Mackey – Corey Johnson
• Doyle – Glenn Wrage
• Parker – Demetri Goritsas
• Kapral Loeb – John Sharian
• Jean – Stéphane Cornicard
• Generał George Marshall – Harve Presnell
• Pułkownik Departamentu Wojny – Dale Dye
• Pułkownik Departamentu Wojny – Bryan Cranston
• Margaret Ryan – Amanda Boxer
• Żona Ryana – Kathleen Byron

• Reżyseria – Steven Spielberg
• Scenariusz – Robert Rodat
• Zdjęcia – Janusz Kamiński
• Muzyka – John Williams
• Scenografia – Thomas E. Sanders
• Montaż – Michael Kahn
• Kostiumy – Joanna Johnston
• Dekoracja wnętrz – Lisa Dean
• Dyrektor artystyczny – Tom Brown, Daniel T. Dorrance
• Produkcja – Ian Bryce, Mark Gordon, Gary Levinsohn, Steven Spielberg

Szeregowiec Ryan zdobył szereg nagród filmowych.

Oscary w 1998 roku – zdobył w 5 kategoriach (nominowany był w 11 kategoriach).

• • Zdjęcia – Janusz Kamiński
  • Reżyseria – Steven Spielberg
  • Montaż – Michael Kahn
  • Dźwięk – Gary Rydstrom, Gary Summers, Andy Nelson, Ronald Judkins
  • Efekty dźwiękowe – Gary Rydstrom i Richard Hymns
• Nominacje otrzymał w kategoriach: aktor, muzyka, scenariusz, scenografia, film, charakteryzacja.

Film otrzymał też następujące nagrody:

• 1999 – BAFTA najlepsze efekty specjalne
• 1999 – Saturn najlepszy film akcji / przygodowy / thriller
• 1999 – Złoty Glob najlepszy dramat
• 1999 – Steven Spielberg Czeski Lew – najlepszy film zagraniczny
• 1999 – Steven Spielberg Złoty Glob – najlepszy reżyser
• 1999 – John Williams Grammy – najlepsza muzyka
• 1998 – Złoty Ekran
• 1998 – najlepszy film FF-Toronto
• 1998 – Steven Spielberg najlepszy reżyser – FF-Toronto

• Bracia Niland
• Lista stu najlepszych amerykańskich filmów według AFI

• Oficjalna strona filmu
• Plakat filmu
• Szeregowiec Ryan w bazie IMDb (ang.)
• Szeregowiec Ryan w bazie Filmweb