The Man Booker Prize for Fiction – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nagroda Bookera (ang. The Booker Prize, wcześniej Booker Prize for Fiction, The Man Booker Prize) – najbardziej prestiżowa nagroda literacka w Wielkiej Brytanii, przyznawana za najlepszą powieść angielskojęzyczną z ostatniego roku. Do 2013 roku przyznawana autorom, którzy byli obywatelami Wspólnoty Narodów, Zimbabwe lub Irlandii, w kolejnym roku zniesiono to ograniczenie. Pierwsza nagroda została przyznana w 1969.

Laureat Nagrody Bookera otrzymuje sumę 50 tys. funtów. Znalezienie się w grupie finalistów jest również uważane za wielki zaszczyt.

 Osobny artykuł: Laureaci i nominowani do Booker Prize.

Rok	Autor	Kraj	Tytuł
1969	P.H. Newby	Wielka Brytania	Something to Answer For
1970	Bernice Rubens	Wielka Brytania	Wybrany(inne języki) (The Elected Member)
1971	V.S. Naipaul	Trynidad i Tobago Wielka Brytania	W wolnym kraju(inne języki) (In a Free State)
1972	John Berger	Wielka Brytania	G. (G.)
1973	J.G. Farrell	Wielka Brytania	Oblężenie Krisznapuru(inne języki) (The Siege of Krishnapur)
1974	Nadine Gordimer	Południowa Afryka	Zachować swój świat(inne języki) (The Conservationist)
	Stanley Middleton	Wielka Brytania	Wakacje(inne języki) (Holiday)
1975	Ruth Prawer Jhabvala	Wielka Brytania Niemcy	W upale i kurzu(inne języki) (Heat and Dust)
1976	David Storey(inne języki)	Wielka Brytania	Saville(inne języki) (Saville)
1977	Paul Scott	Wielka Brytania	Ci, co pozostali(inne języki) (Staying On)
1978	Iris Murdoch	Wielka Brytania	Morze, morze(inne języki) (The Sea, the Sea)
1979	Penelope Fitzgerald	Wielka Brytania	Offshore
1980	William Golding	Wielka Brytania	Rytuały morza(inne języki) (Rites of Passage)
1981	Salman Rushdie	Wielka Brytania	Dzieci północy (Midnight’s Children)
1982	Thomas Keneally	Australia	Lista Schindlera(inne języki) (Schindler’s Ark)
1983	J.M. Coetzee	Południowa Afryka	Życie i czasy Michaela K. (The Life and Times of Michael K)
1984	Anita Brookner	Wielka Brytania	Hotel du Lac(inne języki) (Hotel du Lac)
1985	Keri Hulme	Nowa Zelandia	The Bone People
1986	Kingsley Amis	Wielka Brytania	Stare diabły(inne języki) (The Old Devils)
1987	Penelope Lively	Wielka Brytania	Moon Tiger
1988	Peter Carey	Australia	Oskar i Lucynda(inne języki) (Oscar and Lucinda)
1989	Kazuo Ishiguro	Wielka Brytania Japonia	Okruchy dnia (The Remains of the Day)
1990	A.S. Byatt	Wielka Brytania	Opętanie(inne języki) (Possession: A Romance)
1991	Ben Okri	Nigeria	Droga bez dna(inne języki) (The Famished Road)
1992	Michael Ondaatje	Kanada Sri Lanka	Angielski pacjent (The English Patient)
	Barry Unsworth	Wielka Brytania	Sacred Hunger
1993	Roddy Doyle	Irlandia	Paddy Clarke Ha Ha Ha(inne języki) (Paddy Clarke Ha Ha Ha)
1994	James Kelman	Wielka Brytania	Jak późno było, jak późno(inne języki) (How Late it Was, How Late)
1995	Pat Barker	Wielka Brytania	The Ghost Road
1996	Graham Swift	Wielka Brytania	Ostatnia kolejka(inne języki) (Last Orders)
1997	Arundhati Roy	Indie	Bóg rzeczy małych(inne języki) (The God of Small Things)
1998	Ian McEwan	Wielka Brytania	Amsterdam(inne języki) (Amsterdam)
1999	J.M. Coetzee	Południowa Afryka	Hańba (Disgrace)
2000	Margaret Atwood	Kanada	Ślepy zabójca (The Blind Assassin)
2001	Peter Carey	Australia	Prawdziwa historia Neda Kelly’ego(inne języki) (True History of the Kelly Gang)
2002	Yann Martel	Kanada	Życie Pi (Life of Pi)
2003	DBC Pierre	Australia	Vernon(inne języki) (Vernon God Little)
2004	Alan Hollinghurst	Wielka Brytania	Linia piękna(inne języki) (The Line of Beauty)
2005	John Banville	Irlandia	Morze(inne języki) (The Sea)
2006	Kiran Desai	Indie	Brzemię rzeczy utraconych(inne języki) (The Inheritance of Loss)
2007	Anne Enright	Irlandia	Tajemnica rodu Hegartych(inne języki) (The Gathering)
2008	Aravind Adiga	Indie	Biały Tygrys(inne języki) (The White Tiger)
2009	Hilary Mantel	Wielka Brytania	W komnatach Wolf Hall(inne języki) (Wolf Hall)
2010	Howard Jacobson	Wielka Brytania	Kwestia Finklera(inne języki) (The Finkler Question)
2011	Julian Barnes	Wielka Brytania	Poczucie kresu(inne języki) (The Sense of an Ending)
2012	Hilary Mantel	Wielka Brytania	Na szafocie(inne języki) (Bring Up the Bodies)
2013	Eleanor Catton	Nowa Zelandia	Wszystko, co lśni(inne języki) (The Luminaries)
2014	Richard Flanagan	Australia	Ścieżki północy(inne języki) (The Narrow Road to the Deep North)
2015	Marlon James	Jamajka	Krótka historia siedmiu zabójstw (A Brief History of Seven Killings)
2016	Paul Beatty	Stany Zjednoczone	Sprzedawczyk(inne języki) (The Sellout)
2017	George Saunders	Stany Zjednoczone	Lincoln w Bardo(inne języki) (Lincoln in the Bardo)
2018	Anna Burns	Wielka Brytania ( Irlandia Północna)	Mleczarz (Milkman)
2019[1]	Margaret Atwood	Kanada	Testamenty (The Testaments)
	Bernardine Evaristo	Wielka Brytania	Dziewczyna, kobieta, inna(inne języki) (Girl, Woman, Other)
2020	Douglas Stuart	Wielka Brytania Stany Zjednoczone	Shuggie Bain (Shuggie Bain)[2]
2021	Damon Galgut(inne języki)	Południowa Afryka	Obietnica (The Promise)[3]
2022	Shehan Karunatilaka	Sri Lanka	Siedem księżyców Maalego Almeidy (The Seven Moons of Maali Almeida)[4]
2023	Paul Lynch	Irlandia	Pieśń prorocza (Prophet Song)[5]
2024	Samantha Harvey	Wielka Brytania	Orbital[6]

W 1993 roku przyznano nagrodę „Booker of Bookers” z okazji 25-lecia nagrody. Trzej jurorzy z poprzednich edycji, Malcolm Bradbury, David Holloway i W. L. Webb, wybrali Dzieci północy Salmana Rushdiego, zwycięzcę z 1981 roku, jako „najlepszą powieść spośród wszystkich zwycięzców”^[7].

W 2008 roku przyznano nagrodę "The Best of the Booker" z okazji 40-lecia nagrody. Przygotowano krótką listę sześciu dotychczasowych zwycięzców: Oblężenie Krisznapuru(inne języki) Jamesa Gordona Farrella (zwycięzca z 1973), Zachować swój świat(inne języki) Nadine Gordimer (1974), Dzieci północy Salmana Rushdiego (1981), Oskar i Lucynda(inne języki) Petera Careya (1988), The Ghost Road Pat Barker (1995) oraz Hańba J.M. Coetzee (1999). W powszechnym głosowaniu zwycięzcą zostały Dzieci północy^[8].

W 1971 roku zmieniono regulamin nagrody i nominowano powieści opublikowane w bieżącym roku, a nie w roku poprzednim, przez co żadna powieść opublikowana w 1970 roku nie mogła zdobyć Nagrody Bookera. W 2010 r. postanowiono wstecznie przyznać nagrodę „Lost Man Booker Prize”, którą zdobyła książka J. G. Farrella Niepokoje(inne języki)^[9].

W 2011 roku Nagroda Man Booker Prize ustanowiła nagrodę „Best of Beryl” dla zmarłej rok wcześniej pisarki Beryl Bainbridge, której powieści pięć razy trafiały do finału, jednak ani razu nie została laureatką. Nominowane książki to: The Dressmaker (nominacja w 1973), The Bottle Factory Outing (1974), An Awfully Big Adventure (1990), Every Man for Himself (1996) oraz Master Georgie (1998). Nagroda została przyznana za ostatnią powieść^[10].

Pisarka znalazła się jeszcze na długiej liście nominacji w 2001 roku z powieścią According to Queeney.

W 2018 roku z okazji 50-lecia przyznano "Golden Man Booker". Do przeczytania zwycięskich powieści z każdej dekady nagrody powołano pięciu jurorów. Byli to: pisarz i redaktor Robert McCrum (lata 70.), poeta Lemn Sissay MBE (lata 80.), powieściopisarka Kamila Shamsie (lata 90.), prezenter radiowy i pisarz Simon Mayo (2000) oraz poetka Hollie McNish (2010).

Jurorzy wybrali po jednej książce z każdej dekady: W wolnym kraju(inne języki) V.S. Naipaula (zwycięzca z 1971), Moon Tiger Penelope Lively (1987), Angielski pacjent Michaela Ondaatje (1992), W komnatach Wolf Hall(inne języki) Hilary Mantel (2009) oraz Lincoln w Bardo(inne języki) George'a Saundersa (2017). W powszechnym głosowaniu zwycięzcą został Angielski pacjent^[11].

W 2005 roku ustanowiono osobną nagrodę The International Booker Prize, dostępną dla pisarzy z całego świata.

Pierwotnie była ona przyznawana co dwa lata za całokształt twórczości, jednak od 2016 roku otrzymuje ją książka przetłumaczona na język angielski i opublikowana w poprzednim roku.

Pierwszym laureatem był albański pisarz Ismail Kadare, nominowany był wtedy również Stanisław Lem. W 2018 roku laureatką nagrody została Olga Tokarczuk za powieść Bieguni^[12][13].

• Between the Covers. betweenthecovers.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-11-06)].