Tubbataha – Wikipedia, wolna encyklopedia

Park Morski Rafy Tubbataha^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Filipiny
Spełniane kryterium	VII, IX, X
Numer ref.	653
Region	Azja i Pacyfik
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1993; na 17. sesji
Dokonane zmiany	2009
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Tubbataha – rafa koralowa na Morzu Sulu w prowincji Palawan na Filipinach. Rafę tworzą dwa atole – North Atoll i South Atoll, które wraz z oddaloną o ok. 20 km na północ Jessie Beazley Reef objęte są ochroną w ramach Parku Morskiego Rafy Tubbataha (ang. Tubbataha Reefs Natural Park; filip. Bahurang Tubbataha). Park morski zajmuje powierzchnię prawie 100 tys. ha i charakteryzuje się wielką bioróżnorodnością. Występuje tu m.in. 360 gatunków koralowców, 600 gatunków ryb (w tym 11 gatunków rekinów), 100 gatunków ptaków, a jaja składają żółwie szylkretowe i zielone.

W 1993 roku park został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Nazwa

„Tubbataha” w języku sama oznacza „długą rafę narażoną na odpływ”^[1]. Mieszkańcy sąsiedniej wyspy Cagayancillo nazywają rafę „Gusong”^[1].

Geografia

Rafa Tubbataha znajduje się pośrodku Morza Sulu, ok. 150 km od Puerto Princesa w prowincji Palawan na Filipinach^[2]. Rafę tworzą dwa atole – North Atoll i South Atoll, które wraz z oddaloną o ok. 20 km na północ Jessie Beazley Reef objęte są ochroną w ramach Parku Morskiego Rafy Tubbataha (ang. Tubbataha Reefs Natural Park; filip. Bahurang Tubbataha)^[2]. Rafy wykształciły się na podmorskim grzbiecie Cagayan Ridge utworzonym przez wygasłe wulkany^[3]. Między listopadem a marcem rafy narażone są na sztormy tropikalne związane z monsunami północno-wschodnimi, a między lipcem i październikiem południowo-zachodnimi^[1].

Flora i fauna

Rafa znajduje się w tzw. Trójkącie Koralowym – obszarze wód tropikalnych obejmujących wody Indonezji, Malezji, Papui-Nowej Gwinei, Filipin, Wysp Salomona i Timoru Wschodniego, gdzie występuje 76% wszystkich gatunków koralowców budujących rafy koralowe i 37% wszystkich gatunków ryb koralowych^[4].

Występuje tu m.in. 360 gatunków koralowców, 600 gatunków ryb (w tym 11 gatunków rekinów), 100 gatunków ptaków, 13 gatunków delfinów i wielorybów a jaja składają żółwie szylkretowe i zielone^[5]. Na dwóch wysepkach rafy gniazduje m.in. endemit Anous minutus worcestri oraz zagrożony wyginięciem Fregata andrewsi^[6].

Historia

Z uwagi na izolację geograficzną i niesprzyjające warunki, przez wieki rafa pozostawała poza zasięgiem systematycznej działalności człowieka^[1]. Jedynie w okresie letnim przypływali tu na połów ryb mieszkańcy sąsiedniej wyspy Cagayancillo^[1]. W latach 80. XX wieku bogata w ryby rafa stała się atrakcyjnym obszarem dla rybaków, którzy często używali drastycznych metod, stosując dynamit i cyjanek, by zagwarantować jak największy połów^[1]. Na skutek protestów nurków i aktywistów na rzecz ochrony przyrody, w 1988 roku utworzono tu narodowy park morski – pierwszy tego typu na terenie Filipin^[1].

W 1993 roku park został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w 2009 roku wpis został poszerzony^[7]. W 1999 roku park został wypisany na listę konwencji ramsarskiej mokradeł o szczególnym znaczeniu^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tubbataha Reefs Natural Park: History. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Tubbataha Reefs Natural Park: Location. [dostęp 2016-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-21)]. (ang.).
↑ Tubbataha Reefs Natural Park: Formation. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).
↑ Hoegh-Guldberg, O., Hoegh-Guldberg, H., Veron, J.E.N., Green, A., Gomez, E. D., Lough, J., King, M., Ambariyanto, Hansen, L., Cinner, J., Dews, G., Russ, G., Schuttenberg, H. Z., Peña fl or, E.L., Eakin, C. M., Christensen, T. R. L., Abbey, M., Areki, F., Kosaka, R. A., Tew fi k, A., Oliver, J.: The Coral Triangle and Climate Change: Ecosystems, People and Societies at Risk. Brisbane: WWF Australia, 2009, s. 5. ISBN 978-1-921031-35-9. [dostęp 2016-04-10].
↑ Tubbataha Reefs Natural Park: Biodiversity. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Tubbataha Reefs Natural Park: Global and ecological significance. [dostęp 2016-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-17)]. (ang.).
↑ UNESCO: Tubbataha Reefs Natural Park. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[TRNP3-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tubbataha Reefs Natural Park: History. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).

[TRNP1-4] Tubbataha Reefs Natural Park: Location. [dostęp 2016-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-21)]. (ang.).

[TRNP2-5] Tubbataha Reefs Natural Park: Formation. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).

[WWF5-6] Hoegh-Guldberg, O., Hoegh-Guldberg, H., Veron, J.E.N., Green, A., Gomez, E. D., Lough, J., King, M., Ambariyanto, Hansen, L., Cinner, J., Dews, G., Russ, G., Schuttenberg, H. Z., Peña fl or, E.L., Eakin, C. M., Christensen, T. R. L., Abbey, M., Areki, F., Kosaka, R. A., Tew fi k, A., Oliver, J.: The Coral Triangle and Climate Change: Ecosystems, People and Societies at Risk. Brisbane: WWF Australia, 2009, s. 5. ISBN 978-1-921031-35-9. [dostęp 2016-04-10].

[TRNP4-7] Tubbataha Reefs Natural Park: Biodiversity. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).

[TRNP5-8] Tubbataha Reefs Natural Park: Global and ecological significance. [dostęp 2016-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-17)]. (ang.).

[unesco1-9] UNESCO: Tubbataha Reefs Natural Park. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Kulturowe	Kościoły barokowe w Manili, Santa Marii, Paoay i Miag Ryżowe tarasy Kordylierów Filipińskich Dzielnica kolonialna w Vigan
Przyrodnicze	Park Morski Rafy Tubbataha Park Narodowy Rzeki Podziemnej Puerto Princesa Sanktuarium dzikiej przyrody pasma Hamiguitan