Upper East Side – Wikipedia, wolna encyklopedia

Upper East Side

Dzielnica (neighborhood) Nowego Jorku
Widok z dzielnicy Yorkville na Upper East Side
Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Nowy Jork
Miasto	Nowy Jork
Dzielnica	Manhattan
Powierzchnia	4,6 km²
Populacja (2000) • liczba ludności	207,543
• gęstość	46,000 os./km²
Kod pocztowy	10021, 10028, 10065, 10075, 10128
Położenie na mapie Nowego Jorku Upper East Side
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Upper East Side
Położenie na mapie stanu Nowy Jork Upper East Side
40°46′09″N 73°57′56″W/40,769167 -73,965556
Multimedia w Wikimedia Commons

Upper East Side – jedna z dzielnic (neighborhood) nowojorskiego okręgu Manhattan, położona pomiędzy Central Parkiem a East River. Upper East Side leży na obszarze od 59. do 96. ulicy i od East River do Piątej Alei-Central Parku^[1]. Obowiązują tutaj następujące kody pocztowe: 10021, 10022, 10028, 10075, 10128, 10029 i 10065.

Znana w przeszłości jako „dzielnica jedwabnych pończoch”, obecnie Upper East Side utrzymuje status jednej z najbardziej zamożnych i wpływowych części Nowego Jorku^[2].

Podejrzewa się, że przed przybyciem Europejczyków, Upper East Side stanowił przede wszystkim miejsce, w którym swoje obozy rybackie rozbijało indiańskie plemię Delawarów^[3]. W XIX wieku Upper East Side wykorzystywany był przez miejscową ludność w celach rolniczych; rozwój i uprzemysłowienie dotarło do tych obszarów za sprawą New York and Harlem Railroad(inne języki), która w 1837 roku utworzyła przy 86. ulicy swoją stację kolejową. Punkt ten stanowił wówczas centrum zasiedlonej przez ludność niemiecką dzielnicy Yorkville(inne języki). Mniej więcej w połowie XIX wieku rozpoczął się podział gruntów rolnych, które dotychczas pokrywały Upper East Side; procesów tych uniknęły niewielkie skrawki ziemi, zajmujące w sumie niespełna pół kilometra kwadratowego^[4][5].

Jeszcze przed skompletowaniem połączeń kolejowych przy Park Avenue(inne języki) (ukończonych w 1910 roku), „modni” Nowojorczycy, unikając zadymionych okolic powyżej 4. alei (czyli obecnej Park Avenue(inne języki)), budowali stylowe wille i kamienice wzdłuż Piątej Alei oraz okolicznych ulic, które sąsiadowały z Central Parkiem. Obecność tegoż parku, a także rozwój rynku komercyjnego (w postaci mnożenia ekskluzywnych jak na owe czasy sklepów oraz restauracji) pociągnęła za sobą wzrost cen nieruchomości i samej ziemi^[6]. Wiek pozłacany w erze Piątej Alei (jako siedziby prywatnych obiektów mieszkalnych) nie był długotrwały; pierwszym blokiem/kamienicą mieszkalną, która zastąpiła indywidualną willę była 907 Fifth Avenue(inne języki) w 1916 roku, przy 72. ulicy^[7].

W Upper East Side zaczęła osiedlać się większość przedstawicieli wyższej klasy społecznej Nowego Jorku, włączając w to magnacką rodzinę Rockefellerów^[6], rody polityczne Rooseveltów i Kennedych^[8][9][10], potentatów na rynku tytoniowym i w branży energii elektrycznej, Duke’ów^[11], a także Whitneyów, którzy dorobili się fortuny na wyścigach koni pełnej krwi angielskiej^[12][13].

W połowie XX wieku nadziemna kolej miejska, która funkcjonowała od lat 80. XIX wieku przy 2. i 3. alei została wyburzona. Ziemie te wykorzystano następnie pod budowę apartamentowców mieszkalnych – pierwszych na tym obszarze.

Upper East Side rozciąga się od 59. do 96. ulicy, korzystając z kodów pocztowych: 10021, 10022, 10065, 10075, 10028, 10029 i 10128^[14].

Wielu pośredników w handlu nieruchomościami używa terminu „Upper East Side” w zastępstwie „East Harlem(inne języki)”, definiując obszary, które leżą na północ od 96. ulicy, by uniknąć negatywnych skojarzeń wśród kupców; wielu z nich uznaje bowiem East Harlem za mniej prestiżową dzielnicę niż Upper East Side^[15]. Jednakże zgodnie z pocztowym i wyborczym podziałem miasta, East Harlem nie przekracza 96. ulicy i nie jest uznawany za część Upper East Side. Z drugiej strony, mieszkańcy obszarów pomiędzy Piątą Aleją, Central Parkiem i Madison Avenue (czyli ulic od 97. do 110.), są według New York Department of Buildings rezydentami Upper East Side^[16].

Spis powszechny z 2000 roku wykazał, że Upper East Side zamieszkiwało 207 543 osób, zaś gęstość zaludnienia wynosiła 45 649/km²^[17]. Wedle kryterium rasy, 88,25% mieszkańców Upper East Side reprezentowało rasę białą, 6,14% miało pochodzenie azjatyckie, 5,62% latynoskie, 2,34% było Afroamerykanami, 0,09% miało pochodzenie indiańskie, 0,04% było przybyszami z wysp Pacyfiku; 1,39% mieszkańców dzielnicy reprezentowało inną rasę, zaś 1,74% reprezentowało co najmniej dwie rasy. W 2000 roku 21% populacji Upper East Side urodziło się za granicą Stanów Zjednoczonych; 45,6% z nich pochodziło z Europy, 29,5% z Azji, 16,2% z Ameryki Łacińskiej, zaś 8,7% z innych kontynentów. Na 100 mężczyzn przypadało wówczas 125 kobiet^[18].

W 2000 roku średni dochód per capita wynosił 85 081 dolarów, a tym samym był niemalże dwukrotnie wyższy, niż średni dochód per capita przeciętnego amerykańskiego obywatela^[19]. W tym samym roku 75,6% dorosłych mieszkańców Upper East Side (25+) posiadało wykształcenie licencjackie lub wyższe.

Upper East Side jest jednym z nielicznych obszarów Manhattanu, gdzie Republikanie stanowią ponad 20% elektoratu. W południowo-zachodniej sekcji dzielnicy, liczba wyborców Republikanów i Demokratów jest mniej więcej równa; jest to tym samym jedyny taki „skrawek” Manhattanu^[20]. W pozostałych częściach dzielnicy Republikanie notują od 20 do 40% zarejestrowanych wyborców^[20].

Upper East Side jest również znane jako ważne miejsce pozyskiwania środków politycznych w Stanach Zjednoczonych. Cztery z pięciu kodów pocztowych w kraju, ze względu na wysokość osiąganych składek politycznych, pochodzi z Manhattanu. Najważniejszy kod pocztowy w tym aspekcie, 10021, ulokowany jest właśnie na Upper East Side i to on w 2004 roku wygenerował najwięcej pieniędzy na kampanie prezydenckie George’a W. Busha i Johna Kerry’ego^[21].

W dawnych rezydencjach w Upper East Side znajduje się obecnie wiele placówek dyplomatycznych. Przy 934 Fifth Avenue, pomiędzy 74. i 75. ulicą, działa Konsulat Generalny Francji w Nowym Jorku^[22]. Konsulat Generalny Grecji w Nowym Jorku znajduje się przy 69 East 79th Street (10021), zajmując budynek, który w przeszłości zamieszkiwał George L. Rives(inne języki). Konsulat Generalny Włoch w Nowym Jorku zlokalizowany jest przy 690 Park Avenue (10065), zaś Konsulat Generalny Pakistanu w Nowym Jorku znajduje się na 12 East 65-cia Street (10065)^[23]. Z kolei Konsulat Generalny Indii w Nowym Jorku działa przy 3 East 64th Street, pomiędzy Piątą Aleją i Madison Avenue^[24].

Do państw, które posiadają swoje placówki dyplomatyczne w Upper East Side należą m.in.^[25]: Albania, Białoruś, Bułgaria, Czechy, Irak, Kamerun, Mali, Mjanma, Mongolia, Polska, Serbia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Wyspy Zielonego Przylądka.

Upper East Side utrzymuje jedną z najwyższych cen za stopę kwadratową w Stanach Zjednoczonych. W 2002 roku średni koszt stopy kwadratowej wynosił 856 dolarów, jednak już w 2006 roku wzrósł do 11 200 dolarów za metr kwadratowy^[26][27].

Jedyne budynki miejskie/komunalne – Holmes Towers(inne języki) i Isaacs Houses(inne języki), przeznaczone dla osób o niskich lub średnich dochodach, w okolicy Upper East Side znajdują się tuż za północną granicą dzielnicy, na 96. ulicy.

Upper East Side obsługiwana jest obecnie przez jedną linię metra, IRT Lexington Avenue Line(inne języki) (4 5 6 <6>), a także lokalne połączenia autobusowe.

Obecnie w fazie konstrukcji znajduje się druga linia metra, Second Avenue Subway(inne języki), biegnąca wzdłuż Second Avenue(inne języki). Pierwszy odcinek przebiegał będzie od 96. ulicy do 63. ulicy, gdzie połączy się z BMT Broadway Line(inne języki); usługi te świadczone będą przez maszyny kursujące na linii Q. W późniejszych fazach, linia Second Avenue Subway zostanie rozszerzona na północ, do 125. ulicy/Park Avenue w Harlemie, a także na południe, do Hanover Square(inne języki) w dystrykcie finansowym(inne języki); te usługi świadczyć będą nowe maszyny z linii T.

W Upper East Side działają jedne z najbardziej znanych muzeów na świecie. Odcinek muzeów, które położone są wzdłuż Piątej Alei, naprzeciw Central Parku, określany jest obecnie mianem „Museum Mile(inne języki)”; w przeszłości obszar ten miał przydomek „Millionaire’s Row”. Do instytucji kulturowych, które zlokalizowane są w Upper East Side należą m.in.:

• 92nd Street Y(inne języki)
• Asia Society(inne języki)
• Cooper–Hewitt, National Design Museum(inne języki)
• Frick Collection
• Metropolitan Museum of Art
• Museum of the City of New York(inne języki)
• Morgan Library & Museum|
• National Academy of Design
• Neue Galerie
• Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku
• Whitney Museum of American Art

Instytucje polityczne

• Council on Foreign Relations

Hotele

• Plaza Hotel (technicznie leży w Midtown)
• Carlyle Hotel(inne języki)
• The Pierre(inne języki)
• Bentley Hotel(inne języki)