French
DeutschWęgierska Socjalistyczna Partia Robotnicza – Wikipedia, wolna encyklopedia
.svg) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót | MSZMP |
| Data założenia | |
| Data rozwiązania | |
| Adres siedziby | |
| Ideologia polityczna | |
| Poglądy gospodarcze | |
| Młodzieżówka | Magyar Kommunista Ifjúsági Szövetség |
| Barwy | |
Węgierska Socjalistyczna Partia Robotnicza (Magyar Szocialista Munkáspárt) – rządząca w latach 1956–1989 węgierska partia komunistyczna sprawująca władzę w okresie istnienia Węgierskiej Republiki Ludowej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Została utworzona w listopadzie 1956 w wyniku reorganizacji Węgierskiej Partii Pracujących (Magyar Dolgozók Partja), istniejącej od 1948. Pierwszym sekretarzem generalnym partii został János Kádár. Początkowo rządy partii charakteryzowały ostre represje, stopniowo jednak liberalizowała swoją politykę, zwłaszcza w zakresie gospodarki – później także w sferze politycznej. Polityka ta, określana potocznie jako „gulaszowy komunizm” („gulasz-komunizm”[1]), podniosła na stosunkowo wysoki poziom standard życia (jak na kraj bloku wschodniego) i przyniosła jej sporą popularność wśród Węgrów. Przywódca partii János Kádár na początku lat 60. ogłosił amnestię w ramach której z więzień wyszli polityczni oraz uczestnicy powstania z 1956[2]. W 1966 Komitet Centralny zatwierdził wprowadzający elementy wolnego rynku Nowy Mechanizm Ekonomiczny (węg. új gazdasági mechanizmus), który rozluźnił restrykcje związane z handlem międzynarodowym, dał ograniczoną wolność pracującym w handlu i pozwolił ograniczonej liczbie ludzi działać w sektorze usług[3].
Reforma gospodarki zapoczątkowana 1 stycznia 1968 przez premiera z ramienia WSPR Jenő Focka uważana jest za jedną z najbardziej wolnorynkowych w krajach Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej[4][5].
W 1987 János Kádár został usunięty ze stanowiska sekretarza KC MSZMP przez wykształconego w Stanach Zjednoczonych Miklósa Németha, który rozpoczął na Węgrzech proces transformacji ustrojowej[6]. Kádár, jako umiarkowany przywódca jest wciąż oceniany niejednoznacznie. W październiku 1989, w wyniku postępującego upadku państw demokracji ludowych, partia z inicjatywy reformowanych komunistów skupionych wokół Németha przekształciła się w Węgierską Partię Socjalistyczną. Węgierska Partia Socjalistyczna odrzuciła dotychczas reprezentowaną ideologię komunistyczną. Do nowej partii zapisało się tylko ok. 30 000 z ok. 700 000 dotychczasowych członków. Grupa działaczy niechętna zmianom utworzyła Węgierską Komunistyczną Partię Pracujących.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bernd Jordan, Aleksander Lenz, Księga 100 polityków stulecia, tłum. A. Sąpoliński, wyd. Interart, Warszawa 1997, ISBN 83-7060-508-7.
- ↑ Kadarism – Is it Here to Stay?. [dostęp 2012-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-14)].
- ↑ Gale Stokes, The Walls Came Tumbling Down: The Collapse of Communism in Eastern Europe, Oxford 1993.
- ↑ Balassa, Bela. The Economic Reform in Hungary. Economica, New Series, Vol. 37, No. 145. (1970), s. 1–22.
- ↑ Granick, David. The Hungarian Economic Reform. World Politics, Vol. 25, No. 3. (1973), s. 414–429.
- ↑ Nowy Leksykon PWN, Andrzej Dyczkowski (red.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 1152, ISBN 83-01-12490-3, OCLC 169994460.