French
Deutsch
| Dipsocoromorpha |
| ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Enicocephalomorpha |
| ||||||||||||||
| Pluskwiaki półwodne |
| ||||||||||||||
| Leptopodomorpha |
| ||||||||||||||
| Pluskwiaki wodne właściwe |
| ||||||||||||||
| Cimicomorpha |
| ||||||||||||||
| Pentatomomorpha |
|
| czerwce |
| ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| koliszki | |||||||||||||||||
| mączliki | |||||||||||||||||
| mszyce |
| ||||||||||||||||
| incertae sedis |
Wioślakowate – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Corixidae | |
| Leach, 1815 | |
 Sigara nigrolineata | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | Corixoidea |
| Rodzina | wioślakowate |
Wioślakowate (Corixidae) – rodzina owadów z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych, jedyna z monotypowej nadrodziny Corixoidea[1].
Są to pluskwiaki wodne żyjące w wodach słodkich. Znanych jest ponad 600 gatunków wioślaków. Samce wioślakowatych wydają niekiedy dźwięki o głośności 99,2 dB przypominające ćwierkanie (99% mocy dźwięku jest tłumione przez wodę). Wioślakowate bywają w związku z tym nazywane cykadami wodnymi.
Owady z rodziny wioślakowatych mierzą od kilku do kilkunastu milimetrów długości. Tułów mają wydłużony, lekko spłaszczony. Tylna para nóg jest spłaszczona. Przednie nogi służą do poszukiwania pożywienia w dnie. Większość wioślakowatych żywi się roślinami, sokami roślin i glonami, nieliczne są drapieżne. Pod wodą wioślakowate oddychają powietrzem zmagazynowanym pod pokrywami skrzydłowymi.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Ciało tych pluskwiaków osiąga od 2,5 do 15 mm długości[2], jest spłaszczone grzbietowo-brzusznie, eliptyczne w obrysie[3], wyposażone w szeroką, ruchliwą hipognatyczną głowę. Na głowie znajdują się trój- lub czteroczłonowe czułki, bardzo duże oczy o trójkątnym obrysie, a u Diaprepocorinae także przyoczka. Kłujka odmienna niż u pozostałych Heteroptera: nieczłonowa, nieruchomo zrośnięta z głową, zwężona ku szczytowi[2][3], wyposażona w żuwaczki i asymetryczne szczęki, ukryte w jej wnętrzu[3]. Przednie odnóża zmodyfikowane celem pozyskiwania pokarmu: krótkie, zakończone jednoczłonową, czasem zlaną z goleniem stopą, zazwyczaj przekształconą w łyżeczkowatą palę porośniętą długimi szczecinkami. Środkowe odnóża smukłe i zakończone długimi pazurkami, służącymi do zakotwiczania. Tylna para odnóży pływna, wiosłowata, opatrzona dwuczłonową, spłaszczoną stopą z włoskami pławnymi[2][3]. Półpokrywy pozbawione użyłkowania[3]. U dorosłych obecne gruczoły zapachowe na zatułowiu, u larw między tergitami odwłoka[2]. Gatunki wydające dźwięki robią to za pomocą pólka kołeczków na przednim udzie i płata szczękowego[2].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Takson kosmopolityczny. Zasiedlają szerokie spektrum wód słodkich, a niektóre spotykane są również w wodach słonawych[2][3]. Niekiedy tworzą dwu- lub kilkugatunkowe zgrupowania o składzie w pewnym stopniu charakterystycznym dla typu zbiorników wodnych[3]. W Polsce stwierdzono 35 gatunków[4][5] (zobacz: wioślakowate Polski).
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Najliczniejsza w gatunki rodzina pluskwiaków wodnych[2]. Są na tyle odmienne od innych rodzin, że w C. Börner umieścił je nawet we własnym podrzędzie Sandaliorrhyncha[3][2]. Obecnie umieszcza się je we własnej nadrodzinie w obrębie infrarzędu Nepomorpha[1]. Według rezultatów molekularno-morfologicznej analizy filogenetycznej infrarzędu opublikowanej przez Hebsgaarda i współpracowników w 2004 roku wioślakowate zajmują pozycję siostrzaną względem kladu obejmującego Ochteroidea, Naucoroidea, Notonectoidea i Pleoidea[6]. Wyniki badań filogenetycznych mtDNA przeprowadzonych przez Hua J. i innych w 2009[7] jak i drzewo osiągnięte metodą największej parsymonii w badaniach kladystycznych aparatów gębowych, przeprowadzonych przez J. Brożek wskazują, że Corixoidea zajmują w obrębie Nepomorpha pozycję bazalną[8].
Do wioślakowatych należą według BioLib.cz 4 podrodziny[9]:
- Corixinae Leach, 1815
- Cymatiainae Walton, 1940
- Diaprepocorinae Lundblad
- Micronectinae Jaczewski, 1924
Starsze źródła wymieniają też Heterocorixinae i Stenocorixinae[2]. Z kolei niektórzy nowsi autorzy, w tym J. Brożek, wynoszą Micronectinae i Diaprepocorinae do rangi osobnych rodzin w obrębie Corixoidea[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Corixoidea. [w:] Paraneoptera Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2016-06-14].
- ↑ a b c d e f g h i Randall T. Schuh, James Alexander Slater: True Bugs of the World (Hemiptera:Heteroptera): Classification and Natural. Cornell University Press: Comstock Publishing Associates, 1995.
- ↑ a b c d e f g h Tadeusz Jaczewski, Aleksander Wróblewski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnioskrzydłe - Heteroptera z. 2 Corixidae, Notonectidae, Pleidae, Nepidae, Naucoridae, Aphelocheiridae. Warszawa, Wrocław: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978.
- ↑ A. Wolski: rodzina: Corixidae Leach, 1815 — wioślakowate. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2016-06-14].
- ↑ Agnieszka Sowa, Grzegorz Tończyk, Dariusz Halabowski, Mariola Krodkiewska. First record of Sigara assimilis (Fieber, 1848) (Hemiptera: Heteroptera: Corixidae) in Poland. „Oceanological and Hydrobiological Studies”. 47 (2), s. 211–217, 2018-06-18. DOI: 10.1515/ohs-2018-0020.
- ↑ Martin Bay Hebsgaard, Nils M. Andersen, Jakob Damgaard. Phylogeny of the true water bugs (Nepomorpha: Hemiptera-Heteroptera) based on 16S and 28S rDNA and morphology. „Systematic Entomology”. 29 (4), s. 488-508, 2004. DOI: 10.1111/j.0307-6970.2004.00254.x.
- ↑ Jimeng Hua, Ming Li, Pengzhi Dong, Ying Cui, Qiang Xie, Wenjun Bu. Phylogenetic analysis of the true water bugs (Insecta: Hemiptera: Heteroptera: Nepomorpha): evidence from mitochondrial genomes. „BMC Evolutionary Biology2009”. 9 (134), 2009. DOI: 10.1186/1471-2148-9-134.
- ↑ a b Jolanta Brożek. Phylogenetic Signals from Nepomorpha (Insecta: Hemiptera: Heteroptera) Mouthparts: Stylets Bundle, Sense Organs, and Labial Segments. „Scientific World Journal”. 237854, 2014. DOI: 10.1155/2014/237854.
- ↑ Corixidae. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2016-06-14].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksander Wróblewski: Pluskwiaki (Heteroptera). Warszawa-Poznań: PWN, 1980. ISBN 83-01-02839-4.