Nartnikowate (Gerridae) – rodzina pluskwiaków (Hemiptera) z podrzędu różnoskrzydłych (Heteroptera) i infrarzędu pluskwiaków półwodnych (Gerromorpha, syn. Amphibicorisae).
Jej przedstawiciele osiągają 2–35 mm długości ciała, którego kształt jest silnie wydłużony, rzadziej krępy lub wrzecionowaty. Ich głowa jest krótka, o dużych oczach i pozbawiona przyoczek. Czułki i kłujka 4-członowe, długie. Przedplecze długie, z przodu lekko przewężone, z tyłu zakrywające tarczkę trójkątną płytką. Półpokrywy wyposażone w kilka żyłek formujących 3 do 4 komórek. Przednie odnóża znacznie oddalone od środkowych ku przodowi tułowia, służą do chwytania zdobyczy. Odnóża środkowe i tylne położone blisko siebie, silnie wydłużone, służą do poruszania po powierzchni wody, przy czym środkowe są źródłem napędu, a tylne pełnią rolę steru. Stopy dwuczłonowe. Gruczoł zapachowy zapiersia zazwyczaj bez kanałów bocznych. Boczna i spodnia strona ciała srebrzyście omszona[2] gęstymi, srebrzystymi włoskami[3], natłuszczanymi przez specjalną wydzielinę. Między tym owłosieniem gromadzą się pęcherzyki powietrza, wykorzystywane przez nartniki do oddychania w zanurzeniu. Wszystkie nartnikowate są wtórnie przystosowane do życia na powierzchni wody[4].
W obrębie rodziny występuje wewnątrzgatunkowy pterygopolimorfizm, spowodowany czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, w którym wyróżnia się cztery morfotypy: makropteryczny (skrzydła w pełni rozwinięte), brachypteryczny (o skrzydłach skróconych, ale maksymalnie do połowy normalnej długości), mikropteryczny (skrzydła skrócone o więcej, niż połowa normalnej długości) oraz bezskrzydły – apteryczny[5].
Pluskwiaki te występują na wszystkich kontynentach, a przedstawiciele Halobatinae także z dala od lądów, na otwartych oceanach. W Polsce odnotowano 12 gatunków[2]. Nartnikowate żyją na powierzchni wody, wchodząc w skład pleustonu. Są drapieżnikami, odżywiającymi się owadami spadłymi na powierzchnię wody[2]. Zwykle poruszają się z prędkością 1 m/s lub szybciej[6]. Zamieszkują wody stojące i wolno płynące[4]. Wykorzystują napięcie powierzchniowe wody do utrzymania się na jej powierzchni.
Opisano dotąd około 1 700 gatunków nartnikowatych[7], zgrupowanych w 9 podrodzinach[8]:
- ↑ Gerridae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Tadeusz Jaczewski, Aleksander Wróblewski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnioskrzydłe – Heteroptera z. 4. Hebridae, Mesoveliidae, Hydrometridae, Veliidae i nartniki – Gerridae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976. Brak numerów stron w książce
- ↑ Leksykon zwierząt – Owady. Henryk Garbarczyk (red. nauk.). Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 146. ISBN 83-7311-855-1.
- ↑ a b Henryk Sandner: Owady. Warszawa: PWN, 1990, s. 353-354. ISBN 83-01-08369-7.
- ↑ Michał Grabowski, Radomir Jaskuła, Krzysztof Pabis: Ilustrowana encyklopedia owadów i pajęczaków Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2012, s. 107. ISBN 978-83-7705-163-4.
- ↑ Andersen, Nils Moller. The marine insect Halobates (Heteroptera: Gerridae): Biology, Adaptations, Distribution and Phylogeny. „Oceanography and Marine Biology: An Annual Review”. 42, s. 119–180, 2004. DOI: 10.1201/9780203507810.ch5. (ang.).
- ↑ J. B. Lancaster, R. Briers: Aquatic insects: challenges to populations. CABI, 2008, s. 23, 270, 284.
- ↑ Gerridae. BioLib.cz. [dostęp 2014-03-16]. (ang. • cz.).
Niesklasyfikowane w podrzędach
Identyfikatory zewnętrzne:
French
Deutsch
